Search

Analiziranje kvaliteta sjemena i njegovog klijanja ima veliku važnost u proučavanju varijabiliteta pitomog kestena. Ovim analizama se u najranijem uzrastu biljaka može utvrditi obim potencijalne genetičke varijabilnosti vrste. U radu su prikazani rezultati ispitivanja kvaliteta sjemena, direktnim (tehnička klijavost) i indirektnim metodom (ispitivanje vitaliteta embriona pomoću Tetrazolijum testa – TZ-test), za uzorke pitomog kestena iz šest prirodnih populacija sa područja Bosne i Hercegovine (BiH). Ispitivanja su obavljena prema uputstvima „The International Seed Testing Association”. Analizom su obuhvaćene uzastopno dvije kalendarske godine. Utvrđena je niska prosječna vrijednost klijavosti sjemena kao i vitaliteta embriona za sve istraživane populacije u obje godine istraživanja. Poznavanje kvaliteta sjemena važan je faktor za sve koji su uključeni u proces proizvodnje sjemena, a informacija o njegovom kvalitetu omogućava smjernice tokom proizvodnje, trgovine i skladištenja.

Analiziranje kvaliteta sjemena i njegovog klijanja ima veliku važnost u proučavanju varijabiliteta pitomog kestena. Ovim analizama se u najranijem uzrastu biljaka može utvrditi obim potencijalne genetičke varijabilnosti vrste. U radu su prikazani rezultati ispitivanja kvaliteta sjemena, direktnim (tehnička klijavost) i indirektnim metodom (ispitivanje vitaliteta embriona pomoću Tetrazolijum testa – TZ-test), za uzorke pitomog kestena iz šest prirodnih populacija sa područja Bosne i Hercegovine (BiH). Ispitivanja su obavljena prema uputstvima „The International Seed Testing Association”. Analizom su obuhvaćene uzastopno dvije kalendarske godine. Utvrđena je niska prosječna vrijednost klijavosti sjemena kao i vitaliteta embriona za sve istraživane populacije u obje godine istraživanja. Poznavanje kvaliteta sjemena važan je faktor za sve koji su uključeni u proces proizvodnje sjemena, a informacija o njegovom kvalitetu omogućava smjernice tokom proizvodnje, trgovine i skladištenja.

A biobased economy implies sustainable and effective use of the biomass. This includes new products from forestry. The sustainable production, use, consumption and waste management of biomass all contribute to a bioeconomy (The European Bioeconomy in 2030). In the context of bioeconomy the conservation of forest genetic resources assumes a key significance in overcoming global challenges such as climate change. Forests are expected to play a key role in climate change mitigation, but they will only be able to fulfil that role if the trees themselves are able to survive and adapt to changing climate conditions. Genetic diversity provides the fundamental basis for the evolution of forest tree species and for their adaptation to change. The enormous range of goods and services provided by trees and forests is both a function of and testimony to the genetic variability contained within them. Conserving forest genetic resources is therefore vital, as they constitute a unique and irreplaceable resource for the future, including for sustainable economic growth and progress and environmental adaption (The State of the Worlds Forest Genetic Resources 2014).Previous research of population characteristics and the effects of natural and artificial selection on the genetic structure of populations contribute to the conservation and enhancement of the gene pool of the native tree species. The balance model of the population genetic structure reveals the new properties of the populations and requires further investigations, especially of the relations of subpopulations, half-sib families and organisms and the effect of variable factors of the environment, on the exchange of genetic material within natural and cultural populations.Being of national and international significance, these resources require intensive protection and enhancement in situ and ex situ. In this paper a general introduction is given to conservation of forest genetic resources in Serbia, Croatia and Macedonia in the context of bio-economy. Based on the current situation of conservation of forest genetic resources, some strategic suggestions concerning the future development of genetic conservation is given, taking into consideration the conservation objectives and future trends of great impact on existing forest genetic resources.

Testovi sa semenom i sadnicama, u kojima se upoznaje genetski potencijal selekcionisanih provenijencija, po pravilu, su među prvim ogledima u složenom sistemu komparativnih ispitivanja koja se sprovode pri introdukciji stranih vrsta drveća. U ovom radu su prikazani rezultati ispitivanja klijavosti i energije klijanja semena 14 provenijencija duglazije iz Kanade, koje se nalaze od 49° 10' do 51° 35' severne geografske širine i na nadmorskoj visini od 600 do 1070 m. Poznavanje promenljivosti ispitivanih parametara kvaliteta semena od značaja je za upoznavanje geneteskog potencijala selekcionisanih provenijencija, kao jednog od parametara bitnog za introdukciju duglazije na odgovarajuća staništa u Srbiji.

Testovi sa semenom i sadnicama, u kojima se upoznaje genetski potencijal selekcionisanih provenijencija, po pravilu, su među prvim ogledima u složenom sistemu komparativnih ispitivanja koja se sprovode pri introdukciji stranih vrsta drveća. U ovom radu su prikazani rezultati ispitivanja klijavosti i energije klijanja semena 14 provenijencija duglazije iz Kanade, koje se nalaze od 49° 10' do 51° 35' severne geografske širine i na nadmorskoj visini od 600 do 1070 m. Poznavanje promenljivosti ispitivanih parametara kvaliteta semena od značaja je za upoznavanje geneteskog potencijala selekcionisanih provenijencija, kao jednog od parametara bitnog za introdukciju duglazije na odgovarajuća staništa u Srbiji.

Testovi sa semenom i sadnicama, u kojima se upoznaje genetski potencijal selekcionisanih provenijencija, po pravilu, su među prvim ogledima u složenom sistemu komparativnih ispitivanja koja se sprovode pri introdukciji stranih vrsta drveća. U ovom radu su prikazani rezultati ispitivanja klijavosti i energije klijanja semena 14 provenijencija duglazije iz Kanade, koje se nalaze od 49° 10' do 51° 35' severne geografske širine i na nadmorskoj visini od 600 do 1070 m. Poznavanje promenljivosti ispitivanih parametara kvaliteta semena od značaja je za upoznavanje geneteskog potencijala selekcionisanih provenijencija, kao jednog od parametara bitnog za introdukciju duglazije na odgovarajuća staništa u Srbiji.

Background and Purpose: The aim of present research is to study intra- and inter-population genetic variation in Austrian pine by the application of biochemical markers. A better knowledge of the genetic potential of Austrian pine populations will enhance the production of seed and planting material, and in this way also the success of afforestation and the establishment of Austrian pine specific-purpose plantations. Material and Methods: The polymorphism of protein markers was determined based on the selected genotypes originating from six populations (seed stands) in Serbia. Based on the derived electrophoregrams, qualitative and quantitative differences (number and pattern) in protein fractions were identified and the seed protein profile was constructed for each tree, as well as for each of the six study populations. Analysis of protein markers was performed using two statistical methods, NTSYS and correspondence analysis. Results and Conclusion: The conservativeness of some polypeptide, i.e. the presence in all analysed genotypes is showed. On the other hand, some protein fractions were variable at the population level, and some were variable depending on the population. The degree of genetic variation among the populations was higher than the variation within the populations. There was also a high genetic variation in seed proteins within the analysed populations. Both methods (NTSYS and correspondence analysis) give the same arrangement of the analyzed populations, whereby, because of a different view of genetic distances, they can and should be combined, enabling easier and more precise understanding of mutual relationships of the observation units.

Bijeli bor predstavlja evrihornu i evritopnu vrstu i kao takav odlikuje se značajnom genetičkom varijabilnošću. Prethodna istraživanja ukazuju na značajne varijabilnosti fenotipskih karakteristika vrste. U Bosni i Hercegovini bijeli bor se javlja na mnogim lokalitetima, a konzervacija i usmjereno korišćenje nastoji se ostvariti kroz testove potomstva i sjemenske plantaže. Sjemenska plantaža u rasadniku Stanovi (okolina Doboja) podignuta je 1968. godine, a sastoji se od 20 klonova, koji su zastupljeni sa 214 rameta. Analiza genetičke diferencijacije, kroz analizu polena vrste, ukazuje na postojanje značajnih razlika između klonova. Proučavane su dimenzije polena kao jedan od parametara varijabilnosti klonova. Klon 9 ima najveću dimenziju širine polenovog zrna, od 64,10 μm, dok klon 2 ima najmanju vrijednost koja iznosi 26,44 μm. Razlika između najšireg i najužeg polenovog zrna je 37,66 μm. Totalna dužina polenovog zrna varira od 65,48 μm, kod klona 15, do 40,00 μm, kod klona 7. Razlika između najdužeg i najkraćeg polenovog zrna je 25,48 μm. Dimenzije polenovog zrna, na nivo sjemenske plantaže, iznose 54,42/35,61 μm. Klonovi 9, 10, 11, 13, 15, 17 i 20 imaju najkrupniji polen sa vrijednostima iznad prosjeka sjemenske plantaže. Razlike koje su evidentirane najvjerovatnije su posljedica genetičke varijabilnosti klonova različitog porijekla.

Bijeli bor predstavlja evrihornu i evritopnu vrstu i kao takav odlikuje se značajnom genetičkom varijabilnošću. Prethodna istraživanja ukazuju na značajne varijabilnosti fenotipskih karakteristika vrste. U Bosni i Hercegovini bijeli bor se javlja na mnogim lokalitetima, a konzervacija i usmjereno korišćenje nastoji se ostvariti kroz testove potomstva i sjemenske plantaže. Sjemenska plantaža u rasadniku Stanovi (okolina Doboja) podignuta je 1968. godine, a sastoji se od 20 klonova, koji su zastupljeni sa 214 rameta. Analiza genetičke diferencijacije, kroz analizu polena vrste, ukazuje na postojanje značajnih razlika između klonova. Proučavane su dimenzije polena kao jedan od parametara varijabilnosti klonova. Klon 9 ima najveću dimenziju širine polenovog zrna, od 64,10 μm, dok klon 2 ima najmanju vrijednost koja iznosi 26,44 μm. Razlika između najšireg i najužeg polenovog zrna je 37,66 μm. Totalna dužina polenovog zrna varira od 65,48 μm, kod klona 15, do 40,00 μm, kod klona 7. Razlika između najdužeg i najkraćeg polenovog zrna je 25,48 μm. Dimenzije polenovog zrna, na nivo sjemenske plantaže, iznose 54,42/35,61 μm. Klonovi 9, 10, 11, 13, 15, 17 i 20 imaju najkrupniji polen sa vrijednostima iznad prosjeka sjemenske plantaže. Razlike koje su evidentirane najvjerovatnije su posljedica genetičke varijabilnosti klonova različitog porijekla.

Bijeli bor predstavlja evrihornu i evritopnu vrstu i kao takav odlikuje se značajnom genetičkom varijabilnošću. Prethodna istraživanja ukazuju na značajne varijabilnosti fenotipskih karakteristika vrste. U Bosni i Hercegovini bijeli bor se javlja na mnogim lokalitetima, a konzervacija i usmjereno korišćenje nastoji se ostvariti kroz testove potomstva i sjemenske plantaže. Sjemenska plantaža u rasadniku Stanovi (okolina Doboja) podignuta je 1968. godine, a sastoji se od 20 klonova, koji su zastupljeni sa 214 rameta. Analiza genetičke diferencijacije, kroz analizu polena vrste, ukazuje na postojanje značajnih razlika između klonova. Proučavane su dimenzije polena kao jedan od parametara varijabilnosti klonova. Klon 9 ima najveću dimenziju širine polenovog zrna, od 64,10 μm, dok klon 2 ima najmanju vrijednost koja iznosi 26,44 μm. Razlika između najšireg i najužeg polenovog zrna je 37,66 μm. Totalna dužina polenovog zrna varira od 65,48 μm, kod klona 15, do 40,00 μm, kod klona 7. Razlika između najdužeg i najkraćeg polenovog zrna je 25,48 μm. Dimenzije polenovog zrna, na nivo sjemenske plantaže, iznose 54,42/35,61 μm. Klonovi 9, 10, 11, 13, 15, 17 i 20 imaju najkrupniji polen sa vrijednostima iznad prosjeka sjemenske plantaže. Razlike koje su evidentirane najvjerovatnije su posljedica genetičke varijabilnosti klonova različitog porijekla.

U radu su prikazani rezultati proučavanja polimorfizma proteina semena belog (Pinus sylvestris L.) i crnog bora (Pinus nigra Arn.) kao najvažnijih ekonomskih vrsta iz roda Pinus u Srbiji. To je imalo za cilj bolje upoznavanje genetskog potencijala populacija tih vrsta, što bi omogućilo poboljšanje proizvodnje semena i sadnog materijala, a time i uspeh prilikom pošumljavanja i podizanja namenskih kultura ovih vrsta. Ujedno, dobijeni rezultati pružaju osnovu za bliže upoznavanje veoma varijabilne i specifične unutarvrsne genetičke strukture, što predstavlja polazno sredstvo u planiranju procesa konzervacija i oplemenjivanja vrsta. Polimorfizam proteinskih markera utvrđen je na osnovu odabranih genotipova poreklom iz sedam populacija (beli bor) i šest populacija (crni bor).

U radu su prikazani rezultati proučavanja polimorfizma proteina semena belog (Pinus sylvestris L.) i crnog bora (Pinus nigra Arn.) kao najvažnijih ekonomskih vrsta iz roda Pinus u Srbiji. To je imalo za cilj bolje upoznavanje genetskog potencijala populacija tih vrsta, što bi omogućilo poboljšanje proizvodnje semena i sadnog materijala, a time i uspeh prilikom pošumljavanja i podizanja namenskih kultura ovih vrsta. Ujedno, dobijeni rezultati pružaju osnovu za bliže upoznavanje veoma varijabilne i specifične unutarvrsne genetičke strukture, što predstavlja polazno sredstvo u planiranju procesa konzervacija i oplemenjivanja vrsta. Polimorfizam proteinskih markera utvrđen je na osnovu odabranih genotipova poreklom iz sedam populacija (beli bor) i šest populacija (crni bor).

U radu su prikazani rezultati proučavanja polimorfizma proteina semena belog (Pinus sylvestris L.) i crnog bora (Pinus nigra Arn.) kao najvažnijih ekonomskih vrsta iz roda Pinus u Srbiji. To je imalo za cilj bolje upoznavanje genetskog potencijala populacija tih vrsta, što bi omogućilo poboljšanje proizvodnje semena i sadnog materijala, a time i uspeh prilikom pošumljavanja i podizanja namenskih kultura ovih vrsta. Ujedno, dobijeni rezultati pružaju osnovu za bliže upoznavanje veoma varijabilne i specifične unutarvrsne genetičke strukture, što predstavlja polazno sredstvo u planiranju procesa konzervacija i oplemenjivanja vrsta. Polimorfizam proteinskih markera utvrđen je na osnovu odabranih genotipova poreklom iz sedam populacija (beli bor) i šest populacija (crni bor).

U radu su prikazani rezultati ispitivanja hemijskog sastava ploda pitomog kestena sa tri lokaliteta različitih ekološko-vegetacijskih karakteristika koji obuhvataju južni, sjeverozapadni i sjeveroistočni dio areala pitomog kestena u BiH. Ispitivanjima je obuhvaćeno određivanje sadržaja: vlage, proteina, skroba, mineralnih materija i masti. Rezultati istraživanja su pokazali da se plodovi pitomog kestena sa ispitivanih populacija razlikuju u sadržaju ispitivanih elemenata. Sadržaj vlage se kreće između 9,77 i 12,96%, pepeo 0,51-0,63%, proteini 8,84-10,12%, masti 2,64-4,75% i skrob 69,93-75,22%.

U radu su prikazani rezultati ispitivanja hemijskog sastava ploda pitomog kestena sa tri lokaliteta različitih ekološko-vegetacijskih karakteristika koji obuhvataju južni, sjeverozapadni i sjeveroistočni dio areala pitomog kestena u BiH. Ispitivanjima je obuhvaćeno određivanje sadržaja: vlage, proteina, skroba, mineralnih materija i masti. Rezultati istraživanja su pokazali da se plodovi pitomog kestena sa ispitivanih populacija razlikuju u sadržaju ispitivanih elemenata. Sadržaj vlage se kreće između 9,77 i 12,96%, pepeo 0,51-0,63%, proteini 8,84-10,12%, masti 2,64-4,75% i skrob 69,93-75,22%.

U radu su prikazani rezultati ispitivanja hemijskog sastava ploda pitomog kestena sa tri lokaliteta različitih ekološko-vegetacijskih karakteristika koji obuhvataju južni, sjeverozapadni i sjeveroistočni dio areala pitomog kestena u BiH. Ispitivanjima je obuhvaćeno određivanje sadržaja: vlage, proteina, skroba, mineralnih materija i masti. Rezultati istraživanja su pokazali da se plodovi pitomog kestena sa ispitivanih populacija razlikuju u sadržaju ispitivanih elemenata. Sadržaj vlage se kreće između 9,77 i 12,96%, pepeo 0,51-0,63%, proteini 8,84-10,12%, masti 2,64-4,75% i skrob 69,93-75,22%.

There is a multitude of concerns about the impact of genetically modified crops (GMCs) on the environment. The main important enviromental assessment of GM crops are putative invasiveness, vertical and/or horizontal gene flow, other ecological mechanisms, effects on biodiversity and the impact of presence of GM material in other products. These invetigations are all highly interdisciplinary and complex issues. Deposite the potential benefits of this new technology to improve the reliability and quality of the world food supply, public and scientific concerns have been raised about the environmental and food safety of Gm crops. In these paper same of most important problems related to the GM crops into the environment are inspect such as; plant protection, ecological effects of HRCs, gene flow, biodiversity, stress, effects on the soil ecosystem etc. Not enough scientific research has been done to evaluate the environmental and health risks of GMCs, an unfortunate trend. Most scientists feel that such knowledge is crucial to have before biotechnological innovations are implemented. There is a clear need to further assess the severity, magnitude and scope of risks associated with the massive field deployment of transgenic crops. The putative impacts identified for GMCs are very similar to the impacts of new cultivars derived from traditional breeding. When assessing GMCs relative to existing cultivars, the increased knowledge base underpinning the development of GMCs will provide greater confidence in the assurances plants science can give on the risks of releasing such crops.

U određivanju morfoloških kriterijuma za visoko kvalitetne sadnice, nekoliko osobina - visina sadnica, prečnik korenovog vrata, građa korena i izdanka, i odnos korena i izdanka - čine osnovu proizvodnje namenskog sadnog materijala pogodnog za unapred poznate svrhe. Pošto se u savremenoj rasadničkoj proizvodnji sadnog materijala, kao i u međunarodnom prometu, najčešće kao mera kvaliteta sadnica koriste visina sadnica, prečnik u korenovom vratu sadnica, odnos između visine i prečnika sadnica i građa korena, u ovom radu se daje prikaz njihovog značaja za proizvodnju namenskog sadnog materijala.

U određivanju morfoloških kriterijuma za visoko kvalitetne sadnice, nekoliko osobina - visina sadnica, prečnik korenovog vrata, građa korena i izdanka, i odnos korena i izdanka - čine osnovu proizvodnje namenskog sadnog materijala pogodnog za unapred poznate svrhe. Pošto se u savremenoj rasadničkoj proizvodnji sadnog materijala, kao i u međunarodnom prometu, najčešće kao mera kvaliteta sadnica koriste visina sadnica, prečnik u korenovom vratu sadnica, odnos između visine i prečnika sadnica i građa korena, u ovom radu se daje prikaz njihovog značaja za proizvodnju namenskog sadnog materijala.

U određivanju morfoloških kriterijuma za visoko kvalitetne sadnice, nekoliko osobina - visina sadnica, prečnik korenovog vrata, građa korena i izdanka, i odnos korena i izdanka - čine osnovu proizvodnje namenskog sadnog materijala pogodnog za unapred poznate svrhe. Pošto se u savremenoj rasadničkoj proizvodnji sadnog materijala, kao i u međunarodnom prometu, najčešće kao mera kvaliteta sadnica koriste visina sadnica, prečnik u korenovom vratu sadnica, odnos između visine i prečnika sadnica i građa korena, u ovom radu se daje prikaz njihovog značaja za proizvodnju namenskog sadnog materijala.

U određivanju morfoloških kriterijuma za visoko kvalitetne sadnice, nekoliko osobina - visina sadnica, prečnik korenovog vrata, građa korena i izdanka, i odnos korena i izdanka - čine osnovu proizvodnje namenskog sadnog materijala pogodnog za unapred poznate svrhe. Pošto se u savremenoj rasadničkoj proizvodnji sadnog materijala, kao i u međunarodnom prometu, najčešće kao mera kvaliteta sadnica koriste visina sadnica, prečnik u korenovom vratu sadnica, odnos između visine i prečnika sadnica i građa korena, u ovom radu se daje prikaz njihovog značaja za proizvodnju namenskog sadnog materijala.