Search

Yaşlılar Covid-19 sürecinde çok uzun süre evde kaldıkları için sosyal izolasyona en fazla maruz kalan kesimlerin başında gelir. Pandemiye bağlı zorunlu izolasyon yalıtılma hissini ve buna bağlı sorunları da beraberinde getirir. Çalışmanın amacı, salgın sürecinde yaşlıların yalıtılma hissiyle başa çıkmak için medya kullanım pratiklerinin neler olduğunu, sosyal çevreleriyle nasıl bağlantıda kaldıklarını, yalıtılma hissiyle başa çıkma ve bağlantıda kalma pratiklerinin toplumsal kökenle ne tür bir ilişkisi olduğunu çözümlemektedir. Dijital sermayenin ve toplumsal sınıfın bu süreçteki belirleyici rolü araştırmanın odağını oluşturmaktadır. Türkiye’de yaşlılar salgın sırasında yalıtılmışlık hissinin üstesinden gelmelerinde en çok geleneksel medyanın yardımcı olduğunu söylemektedirler. Bunlar sırasıyla televizyon, telefon ve akıllı telefon görüşmeleri olarak belirginleşmektedir. Yaşlıların mensup oldukları toplumsal sınıf pozisyonlarına göre dijital sermaye hacimleri şekillenmekte, buna bağlı olarak nitelikli enformasyona erişim için kullandıkları iletişim araçları da çeşitlenmektedir. Kültürel soylular ve üst sınıfların dijital sermayeleri oldukça yüksek ve medya repertuvarları çeşitlidir. Çoklu mütekabiliyet analizi, dijital eşitsizliğin toplumsal, ekonomik ve kültürel eşitsizliğin bir uzantısı olduğunu göstermiştir., Older adults are among the ones most exposed to social isolation because they’ve stayed at home for much longer during the COVID-19 pandemic. The research aims through multiple correspondence analysis being made along the axis of questions about what media use practice older adults have for coping with feelings of isolation, how they stay in touch with their social environment, and what kind of relationship their practices for coping with the feeling of isolation and for staying connected to their social environment have to their social status. The research focuses on the decisive roles of digital capital and social status. Television is seen to help older adults the most in overcoming the feeling of isolation, followed by telephone and smartphone calls, respectively. Older adults with higher social status tend to have higher digital capital and accordingly also use more diverse means of communicating to access quality information. The multiple correspondence analysis has revealed digital inequality to be an extension of social, economic, and cultural inequalities.

Akademik bir disiplinin en önemli çıktıları olan tezler, ait oldukları araştırma alanının geleneklerini ve bilimsel ekosistemini yansıtır, bu yönüyle güvenilir ve geçerli kaynaklardır. Tezlerde kullanılan atıfların analizi, tezlerin ait olduğu disiplinin entelektüel gelişimini, kültürel dönüşümünü, bilgi birikimini, paradigmatik evrimini ve disiplinel bilgi akışını anlamaya yardımcı olur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de turizm coğrafyası alanındaki lisansüstü tezlerde kullanılan atıfların alanlara/disiplinlere göre dağılımını, verilen atıfların disiplin içi ve disiplin dışı oranları ve tezlerin ulusal veya uluslararası literatürden beslenme durumunu ortaya koymak, tezlerde kullanılan atıfların disipliner etkileşimini sosyal ağ analizi ile incelemektir. Bu doğrultuda, Türkiye’de coğrafyacıların 1975-2015 yılları arası turizm konusunda hazırladığı 103 tezin kaynakçası örneklem olarak incelenmiştir. Bu tezlerde kullanılan toplam 11.110 kaynağın hangi akademik disipline/alana ait olduğu tespit edilmiş, kaynakların alanlara ve üniversitelere göre uyum (correspondence) analizi yapılmış ve sosyal ağ analizi ile tezlerde yararlanılan kaynakların ait olduğu alanlar arasındaki ilişki ve etkileşim değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre; Türkiye’de turizm coğrafyası alt disiplini alan dışından daha fazla beslenmektedir. Ancak tezlerin erken üretildiği dönemlere karşın son dönemde disiplin dışına daha az referans verilmesinden dolayı turizm coğrafyası disipliner etkileşim açısından içe kapanma eğiliminde olup post-disipliner bilim pratiğinden uzaklaşmakta ve tezlerde referans verme davranışının sosyal bilimlerden daha çok doğa bilimleri yönünde olması ise disiplinin sosyal bilimlerin ekosistemine mesafeli olmasına neden olmaktadır. Ayrıca incelenen tezlerde uluslararası kaynaklardan yeteri kadar beslenilmemesi, Türkiye’deki turizm coğrafyası disiplininin batıdaki turizm coğrafyasının gelişiminden kopuk olmasına yol açtığı gibi, üretilen bilginin gerek disiplin içine gerekse diğer disiplinlere katkısının sınırlı kalmasına yol açmaktadır., Theses, which are themost important outcomes of an academic discipline, reflect the traditions and scientificecosystem of the research area they belong to and are reliable and validsources in this respect. The analysis of the references used in the theseshelps to understand the intellectual development, cultural transformation,accumulation of knowledge, paradigmatic evolution and disciplinary informationflow of the relevant discipline. The aim of this study is to manifest and evaluationthe distribution of citations used in theses according to postgraduate theses/disciplines in the area of tourism geography in Turkey as well as the ratio ofdiscipline related and non-related references and the contribution of nationalor international literature in the theses with a social network analysis. Inthis respect, the bibliography of 103 theses on tourism prepared between theyears 1975-2015 by geographers in Turkey have been studied as samples. Theacademic disciplines/fields of a total of 11.110 bibliographies used in thesetheses were determined, a correspondence analysis according to the fields anduniversities was carried out and the relation and interaction of the areas ofthe bibliographies used in the theses was evaluated with a social networkanalysis. According to the results of the study, tourism geography is sustainedmore by a non-area sub-discipline in Turkey. However, contrary to the earlierera when the theses were completed, due to the fact that less reference is madeto non-discipline subjects in the recent period, tourism geography tends towithdraw in terms of disciplinary interaction and is moving away frompost-disciplinary science practices. Moreover, an examination of the thesesreveals that because providing references in thesis preparation is moreoriented towards natural sciences than social sciences, the discipline oftourism geography is distanced from the ecosystem of social sciences and thediscipline has a problem of articulation into the modern science system and thescientific community in which international knowledge is generated because itis not adequately sustained by international sources.

Bilimsel çalışmalarda incelenen olaylar pek çok faktörün etkisi altında kaldığından, incelenen nesnelerin özellikleri arasında da ilişki bulunmaktadır. Tüm bilim dallarında yapılan çalışmalarda doğru sonuçlar elde edebilmek için de olayları tüm yönleri ile ele almak ve bu durumda da çok değişkenli istatistiksel metotların kullanılması gerekmektedir. Uyum analizinde değişkenler arasındaki ilişkileri daha az boyutlu bir uzayda grafiksel olarak sunarak ilişkilerin yorumlanmasını kolaylaştırmak amaçlanmaktadır. Çalışmamızda, Uyum Analizi, çok değişkenli analiz tekniklerinden Temel Bileşenler ve Çok Boyutlu Ölçekleme Analizleri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalından elde edilen meme kanseri verileri, araştırma verileri olarak kullanılarak bir uygulama yapılmıştır. Because events studied in scientific research are influenced by many factors, there are relationships among the properties of the objects under examination. Events need to be handled by taking all aspects into account, which requires using multivariable statistical methods, in order to derive correct results in research made in every branch of science. In the Correspondence Analysis, facilitation of the interpretation of relations is intended by graphically presenting the relations among variables in a space with lesser dimensions. In our study, Correspondence Analysis is comparatively examined with Principal Components Analysis and Multidimensional Scaling Analysis. Furthermore, an application by using data on breast cancer taken from Ankara University, Faculty of Medicine, General Surgery Department is made. 76

Turizmin etkilerine karşı yerel halkın tutumlarını incelenmesi, daha iyi planlama yapmak ve turizmi geliştirme açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Gelibolu tarihi alan bölgesinde yaşayan yerel halkın turizmin etkilerine karşı algılarını ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmak için, bölgede yaşayan 319 kişiye anket uygulanmıştır. Veriler çoklu uyum analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda, yerel halkın turizmin etkilerine karşı algılarının genel olarak olumlu olduğu söylenebilir. Yaş gruplarına göre incelendiğinde ise (30+) yaş grubunda olumlu bir algı görülürken diğer yaş gruplarında görülmemektedir. Cinsiyet açısından yapılan değerlendirmede ise kadınlar, turizmin Çanakkale’ye olumlu desteği olduğunu ifade etmişlerdir., Examination of resident's perceptions towards the effects of tourism impacts is important for better planning and tourism development. The purpose of this study is to find out the perceptions of the local people living in the Gallipoli historical area towards the effects of tourism. To achieve this purpose, a survey was conducted on 319 people living in this region. Data is analyzed by correspondence analysis. It can be said that perceptions of the local people towards tourism is generally positive. According to age groups, the (30+) age group showed a positive perception, but this is not seen in other age groups. In terms of gender-based evaluation, women expressed that tourism has a positive support for Çanakkale.

Ülkemizde büyük maliyetlerle gerçekleştirilen sulama projelerinden beklenen fayda tam olarak sağlanamamıştır. DSİ tarafından işletilen ve devredilen sulama projelerinde düşük sulama oranının en önemli sorun olduğu görülmektedir. Çalışmada 21 bölgeden 2000 ha'dan büyük 163 sulama projesi materyal olarak alınmıştır. Çalışma kapsamında; su kaynağı yetersizliği, sulama tesislerinin yetersizliği, drenaj sorunları, bakım-onarım yetersizliği, topografik yetersizlik, yağışların yeterli görülerek su talebinin olmaması, nadas, sosyo-ekonomik faktörler gibi nedenler araştırılmıştır. Veriler SPSS programında basit uyum analizi ile değerlendirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 11., 12., 18., 21., 25. Bölgelerde çiftçiler tarafından yağışların yeterli görülmesi; 8., 9., 13., 24. Bölgelerde sosyoekonomik sorunlar; 19. Bölgede arazilerin nadasa bırakılması; 10., 20. Bölgelerde arazilerdeki topografik yetersizlik; 15. Bölgede su kaynağı yetersizliği; 17. Bölgede sulama tesislerinin bakım-onarım yetersizliği nedeniyle sulama alanlarında sulama oranı düşmektedir. Sulama oranını düşüren sulama sistem faktörlerinin tüm faktörlerden daha az etkili olduğu belirlenmiştir. In our contry, irrigation schemes developed with high costs could not obtained the expected benefit fully. In the operated and then transferred irrigation schemes by State Hydraulic Works (DSI), low irrigation ratio is the most important problem. In this study, 163 irrigation schemes larger than 2000 ha area selected from 21 regions were the study material. In this study, inadequacy of water resources, insufficient irrigation structers, drainage problems, topographic conditions, inadequate maintanence, rainfed cropping, fallowing, economic and social problems and other problems were evaluated. Data of these parameters in 2005 year were analyzed using simple correspondence in SPPS programme. Results showed that irrigation ratio decreased in the irrigated areas of 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 11., 12., 18., 21. and 25. regions due to less rainfal, in 8., 9., 13. and 24. regions due to economic and social problems, in 19. regions due to fallowing, in 10., 20. regions due to topographic conditions, in 15. regions due to inadequacy of water resources, in 17. regions due to inadequate maintanence. Factors of irrigation systems which were decreased irrigation ratio are less efficient than all factors are determinated.

Günümüzde nüfus artığı ile birlikte artan kentleşme hızı yanlış arazi kullanımlarına neden olmaktadır. Türkiye‟de kırsal nüfusun %71'i altmış yıl içinde kentsel nüfusa dönüşmüştür. Kısa bir zaman diliminde gerçekleşen bu değişim tarım alanları ve orman alanları gibi ekolojik değeri olan alanlar üzerinde ciddi baskılara ve çeşitli sosyal sorunların oluşmasına neden olmuştur. Söz konusu baskı ve sorunların indirgenmesi ve çözülmesi için çeşitli kavramlar öne sürülmüştür. Bu kavramlardan biri olan sürdürülebilirlik kavramının arazi kullanımına entegrasyonu günümüzde daha da önemli hale gelmiştir. Sürdürülebilirliğin sağlanması için çeşitli kriterlerin değerlendirilmeye alındığı karmaşık bir süreç olan arazi kullanım uygunluk analizinin yapılması gerekmektedir. Bu sürecin en uygun tekniklerle gerçekleştirilmesi önemlidir. Arazi uygunluk analizi için kullanılan en uygun tekniklerden ikisi Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Analitik Hiyerarşi Sürecidir.Bu çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Analitik Hiyerarşi Süreci teknikleri kullanılarak, ekolojik planlama perspektifi ile Bartın ili arazi kullanımı değerlendirilecektir. Bu çalışma bölgede uygun ve uygun olmayan arazi kullanımının dağılımını aktarması bakımından önemlidir. Çalışma sonunda elde edilecek verilerin bölgenin planlamasında yönlendirici olacağı düşünülmektedir.Anahtar KelimelerSürdürülebilir alan kullanımı; Uygunluk analizi; Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS); Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS); Bartın. The rapid population growth today and the growing urbanization causes to the misuse of land.71% of the rural population in Turkey transformed into urban population in 60 years. This change in such a short period of time caused to serious pressures and various social problems on such lands as agricultural lands and forest areas with ecological value. In order to reduce and solve these pressured and problems various notions have been suggested. Sustainability is one of those notions and its integration into land use is now more essential. In order to ensure sustainability, it is necessary to make land use conformity analysis which is a complex process. It is necessary to carry out this process with the most appropriate techniques. Two of the most convenient techniques used for land conformity analysis are Geographical Information Systems and Analytic Hierarchy Process.In this study, land use in Bartın province will be evaluated by using Geographical Information Systems and Analytic Hierarchy Process techniques and with ecological planning perspective. This study is significant in terms of providing the distribution of proper and improper land use. It is believed that the data obtained at the end of the study will be guiding in planning the region.Key WordsSustainable land use; Suitability analysis; Analytic Hierarchic Process (AHP); Geographic Information System (GIS); Bartın 101

AMAÇ: Bu çalışmada, 2002 ve 2012 yıllarında farklı yaş gruplarındaki bireylerde intihar nedenlerinin cinsiyete göre değişiminin incelenmesi amaçlandı. GEREÇ VE YÖNTEMLER: 2002 ve 2012 yıllarında 3802 bireye ait veri seti, yaş (

T.C. Kültür Bakanlığı 2002 yılına kadar çocuklar için pek çok eser yayımlamıştır. Yapılan kaynak taramasında 'Çocuk/ Edebiyat ', 'Çocuk Kitapları Dizisi', 'Çocuk Dizisi', 'Resimli Çocuk Klasikleri', 'Çocuk Senaryo', 'Çocuk Kitapları', 'Çocuk Edebiyat Eserleri Dizisi' incelenmiştir. Diğer pek çok tür arasında 46 roman ve 39 çizgi romana ulaşılmıştır. Tüm bu eserlerde yer alan temaların çocuğa uygunluğu incelenmiştir. Araştırmanın problem cümlesi `T.C. Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanan çocuk roman ve çizgi romanlarının temaları çocuğa uygun mudur?` olarak belirlenmiştir.Araştırmada, incelenen çocuk romanlarının ve çizgi romanlarının ortak temaları belirlenmiştir. Olumlu temalara ek olarak olumsuz temaya sahip eserler olduğu gözlenmiştir. Bu kitapların çoğu hâlâ kütüphanelerde yer almaktadır. Bu temalar bu kitapları okuyacak çocuklar için de incelenmiştir. The Ministry of Culture has been published a lot of books for children until 2002. According to this source `Children / Literature`, `Children's Book Series`, `Children's Series`, `Illustrated Children's Classics`, `Children Scenario`, `Children's Books`, `Childen's Literature Series` were examined. 39 Cartoons and 46 novels were obtained among many other species. The appropriateness of all these books' theme for the children that took place in this work was examined. 'The themes of the children's novel and comics that published by the Ministry of Culture appropriate for children?` is the problem clause of this research.The common theme of the investigated child's novels and comics are determined. In addition the positive themes some negative themes were observed. Most of these books are still in the libraries. The themes were examined for the children who are going to read these books. 323

Bu çalışmada amaç, kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri ve değişkenlerin kategorileri arasındaki benzerlikleri açıklamada geniş kullanım sahasına sahip uygunluk analizinin incelenmesidir.Bu amaç doğrultusunda ilk olarak basit uygunluk analizi ile temel kavramlar ele alınmıştır. Kategorik değişken sayısının ikiden fazla olduğu durumda ise çoklu uygunluk analizi ile bileşik uygunluk analizi ayrı ayrı incelenmiştir.Uygunluk analizi, kontenjans tablolarda satır ve sütunlarda yer alan kategorik değişkenler arasındaki ilişkilerin araştırılmasını, noktalarla temsil edilen bu değişkenler arasındaki ilişkilerin daha az boyutlu uzayda grafiklerle gösterilmesini ve yorumlanmasını inceleyen bir yöntemdir.Uygulamada, Türkiye'deki yaşam memnuniyeti çoklu uygunluk analizi ve bileşik uygunluk analizi ile araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 2009 yılındaki Türkiye İstatistik Kurumu'nun yapmış olduğu yaşam memnuniyeti anket verileri kullanılmış ve bu verilere söz konusu analizler uygulanarak sonuçlar yorumlanmıştır. The main purpose of this study, correspondence analysis which is used to explain the relationships between categorical variables and similarities between categories of these variables is investigated.In the light of this aim, with the basic concepts of simple correspondence analysis are discussed first. In case of categorical variables with more than two multiple correspondence analysis and joint correspondence analysis are examined separately.Correspondence analysis, enables to research categorical variables relations which are shown in contingency tables by rows and columns. These variables relations are represented with points via graphics in a lower dimensional space. In other definition, correspondence analysis is to interpret relation explanation easily.In practise, life satisfaction in Turkey was investigated by a multiple correspondence analysis and joint correspondence analysis. For this purpose, life satisfaction in 2009 survey data made by the Turkish Statistical Institute were used. Results of this data are interpreted by analysis. 125

Bu çalışmada İlköğretim 4. Sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma ve Öğretmen Kılavuz Kitaplarının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluğu incelenmiştir.Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını temsil edecek ölçütler ve ölçütlerin kitaplarda nasıl tespit edileceğine dair özellikler kaynak taraması sonucunda hazır olarak alınmıştır. Çalışma öncesinde araştırmacıdan izin alınmış, ilköğretim 4. sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma ve Öğretmen Kılavuz kitapları temin edilerek doküman incelemesi yapılmıştır. Bu ölçütlerin kitaplarda bulunan 8 temaya göre frekans yüzdeleri hesaplanmıştır.Bulgular ilköğretim 4.sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitabı'nda ön bilgileri ortaya çıkarıcı; Öğretmen Kılavuz Kitabı'nda ise çoklu bakış açılarına dönük uygulamalara daha fazla rastlandığını göstermiştir. İlköğretim 4. Sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitabı'nda ve Öğretmen Kılavuz Kitabı'nda problem çözme becerisine yönelik ölçütlerin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen kılavuz kitabının farklı etkinlikler sunarak öğrenci ve öğreticilere etkinliklerle ilgili seçme şansı verdiği söylenebilir. Öğrenci çalışma kitabının öğrencileri araştırmaya sevk edici ve üst düzey düşünme becerisine yönlendirecek etkinlikler bakımından yeterli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.Bu sonuçlar ışığında İlköğretim 4. Sınıf Öğretmen Kılavuz Kitabı ve Öğrenci Çalışma Kitabı'nın yapılandırmacı yaklaşıma uygunluğunu sağlamak için üst düzey düşünme becerilerine yönelik etkinliklere daha çok yer vermesi gerekliliği söylenebilir. Ayrıca, etkinliklerin çeşitlilik göstermesi, süreç değerlendirme ağırlıklı ölçme değerlendirme teknikleri ile zenginleştirilmesi ve öğrenenlerin gerçek yaşam durumlarını temsil edecek problem durumlarıyla karşılaşmalarını sağlayacak şekilde geliştirilmesi önerilebilir.Anahtar Sözcükler: İlköğretim (1-5) Türkçe Dersi Programı, Öğrenci Çalışma Kitabı, Öğretmen Kılavuz Kitabı, Yapılandırmacı Yaklaşım. In this study, compliance of primary school 4th grade Turkish Lesson Student Workbook and Teacher's Reference Books were examined according to constructivist learning approach.Criterias were obtained by literature review that represent the constructivist learning approach and features about how to detect the criteria in books. With the permission of the referenced researcher beforehand, 4th Grade Student Workbook and Teacher's Reference Books has been accessed and the documents are analyzed. According to each of 8 themes listed in these books, frequencies and percentages of the criteria has been measured.As a result, it may be stated that the applications reminding pre-knowledge in Student Workbook and multiple intelligence applications in Teacher's Reference Books are mostly detected. The criteria that has the lowest percentage of appearance in both Student Workbook and Teacher's Reference Book gives options to choose for students and educators.It may be reached up that Student Workbook is unable to consist the activities that promote searching and upper-level thinking skills.According to these results it is suggested that to comply with the constructivist learning approach Student Workbook and Teachers Reference Book need to consist more activities leading to upper-level thinking skills, learning assesments that provides the learners with the problematic situations that represent real life events, the evaluation techniques based on process evaluation and a wide variety of activities.Keywords: Constructivist Approach, Students Wokbook, Teachers Reference Book, Turkish Lesson Program 106

Bu çalÕúmanÕn genel amacÕ, görme engelliler ilkö÷retim okulu 4. ve 5. SÕQÕIÕna devam eden az gören ö÷rencilerin kullandÕ÷Õ okuma yazma araçlarÕQÕn uygunlu÷unu belirlemektir. AraúWÕrmada betimsel araúWÕrma yöntemlerinden tarama modeli kullanÕlmÕúWÕr. AraúWÕrma grubu, 2010-2011 e÷itim-ö÷retim yÕOÕnda Ankara Mitat Enç Görme Engelliler ølkö÷retim Okulu ve østanbul Türkan SabancÕ Görme Engelliler ølkö÷retim Okulu ve øú Okulu 4. ve 5. az gören sÕQÕIÕna devam eden 15 ö÷renciden oluúmaktadÕr. AraúWÕrmada verilerin toplanabilmesi için okuma yazma de÷erlendirme aracÕ, her bir sÕQÕf için 3 tane yapÕlandÕUÕlmÕú bilgi veren metin, 3 tane öykü ve her bir metin ve öykü için de÷erlendirme sorularÕ kullanÕlmÕúWÕr. Okuma yazma aracÕ de÷erlendirme süreci, ö÷retmen görüúmesi ve ö÷renci gözlemleri olmak üzere iki aúama olarak gerçekleútirilmiútir. Ö÷retmen görüúmesi sürecinde; ö÷rencinin kullandÕ÷Õ okuma yazma aracÕ ve bu araca neye göre karar verildi÷i, varsa alternatif okuma yazma aracÕ, ö÷rencinin kullandÕ÷Õ punto büyüklü÷ü, ÷rencinin kullandÕ÷Õ optik, optik olmayan ve elektronik yardÕmcÕlar ve klavye becerilerinin ö÷retilip ö÷retilmedi÷ine dair bilgi toplanmÕúWÕr. g÷renci gözlemleri sürecinde; ö÷rencinin okuma hÕ]Õ performansÕ, okudu÷unu anlama düzeyi, görsel yorgunluk düzeyi, okuma mesafesi, ö÷rencinin kullandÕ÷Õ punto büyüklü÷ü, el yazÕVÕ verimlili÷i verilerini toplamak için gözlem yapÕlmÕúWÕr. AraúWÕrmada, araúWÕrma verileri tablo olarak gösterilmiú ve tablolar yorumlanmÕúWÕr. AraúWÕrmada ö÷retmen görüúmesi sonucunda; - Az gören sÕQÕIÕna devam eden ö÷rencilerin kullandÕ÷Õ okuma yazma aracÕQÕn basÕOÕmateryal oldu÷u, -Az gören ö÷rencilerin okuma yazma aracÕna ?fonksiyonel görme de÷erlendirmesi? yapÕlarak karar verildi÷i, - Az gören ö÷rencilerin en küçük 12 puntoyu, en büyük 24 puntoyu kullandÕ÷Õ, - Az gören 15 ö÷renciden 13?nün optik yardÕmcÕ olarak okuma gözlü÷ü kullandÕ÷Õ, 2 ÷rencinin aynÕ zamanda teleskop kullandÕ÷Õ, - Az gören ö÷rencilerden sadece bir tanesinin çevresel düzenlemelerden loúÕúÕ÷a ihtiyaç duydu÷u, - Az gören ö÷rencilerden sadece bir tanesinin ?KapalÕ Devre Televizyon Sistemi (KDTV)? kullandÕ÷Õ, - Az gören ö÷rencilerden sadece 4 tanesine alternatif okuma yazma aracÕ olarak kabartma alfabe ö÷retildi÷i, - Az gören 15 ö÷renciden 7 tanesine klavye becerileri ö÷retildi÷i ö÷retmenler tarafÕndan belirtilmiútir. g÷rencilerle yapÕlan gözlemler sonucunda; - Az gören ö÷rencilerin okuma hÕzlarÕQÕn 4. SÕQÕfta ortalama ?54? kelime, 5. SÕQÕfta ortalama ?61? kelime oldu÷u, - Az gören ö÷rencilerin öykülerdeki okudu÷unu anlama düzeylerinin bilgi veren metinlere göre daha yüksek oldu÷u, - 4. SÕQÕftaki az gören 3 ö÷renciden sadece 1 tanesinde, 5. sÕQÕftaki 12 ö÷renciden 6 tanesinde görsel yorgunluk oluútu÷u, - Az gören ö÷rencilerin en uzak okuma mesafesinin 17 cm, en yakÕn okuma mesafesinin ise göz hizasÕnda oldu÷u, - Az gören ö÷rencilerin bir tanesi haricinde 14 ö÷rencinin el yazÕlarÕQÕ verimli bir úekilde kullanabildikleri, el yazÕlarÕQÕn kendileri ve baúka bir yetiúkin tarafÕndan okunabildi÷i belirlenmiútir. Anahtar kelimeler; az gören, okuma yazma aracÕ de÷erlendirmesi. The overall objective of this study is to assess the literacy media continuing to low vision students 4th and 5th class from impaired elementary school. In the research, survey method was used which part of description research methods. The research group consisted of 15 students in 4th and 5th graders, the students with low vision from Mitat Enç Blinds Primary School, Türkan SabancÕ Blinds Primary School. In the research, literacy media assessment form, 3 prepared texts and 3 stories for every class and comprehension questions for every texts and story were used. Literacy media assessment process was conducted in two stages. One of them was interweaves with the teacher, other one was observations of students. In the teacher interview process were collected about literacy media used by the student and how the decision was made, the alternative literacy media, uses the size of the font, optic and non-optical view finder and electronic assistants and keyboard skills used by the student. Student observations of the process were collected about student's reading rate, reading comprehension level, visual fatigue level, reading distance, uses the size of the font and the handwriting efficiency. The result of research, literacy media was print media and only 4 students used the Braille alphabet. And also reading speeds of student with low vision is very low compared to their peers and visual fatigue was observed to occur. The reading comprehension level of story is higher than the text which providing information and minimum level of reading distance is on eye level. vi In the research was shown as a table and table?s data were committing. At the end of the teacher?s interview; - The student who is keeping on low vision class to use printed material, - Student with low vision?s literacy media was decided with functional vision assessment, - Student with low vision use the minimum 12 font and maximum 24 font, - 15 student with low vision?s 13th is using as a optical device reading glass and two of them use telescope at the same time, Only one of the students with low vision in dim light needed by environmental regulations, - Only one of the students with low vision `Closed Circuit Television System (CCTV)` uses, - Only 4 of the low vision students were thought Braille alphabet as an alternative literacy media, - The teachers said that 7 of the 15 students with low vision had been thought keyboard skills As a result the students observations; - Average reading rate of the student with low vision for 4 class is ?54? words and for 5. Class ?61? words, - At the level of the students with low visions reading comprehension stories is higher than the texts that provide information, - 1 of the 3 student with low vision in the 4th Class and 6 of the12 students with low vision in the 5th occurred in visual fatigue, - Maximum reading distance, students with low vision is 17 cm away and nearest reading distance that is at eye level, - Except one of the 14 students with low vision students efficiently use their handwriting, hand writing can be read by themselves and another adult were determined. Key words: low vision, literacy media assessment 158

ÖZETSağlık ve sağlık hizmeti sunumu, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşamkalitesinin yaratılmasında ve korunmasında özel bir öneme sahiptir. Bu kapsamda sağlıkhizmetlerinin düzeyi, ülkelerin sosyo-ekonomik açıdan gelişmişlik düzeyinin de birgöstergesi olarak kabul edilmektedir. Son yıllarda sağlık hizmetlerinin verimli ve kalitelibir şekilde sunulmasına yönelik kalite yönetim çalışmaları hız kazanmıştır. Özelhastanelerin yanı sıra kamu hastaneleri de kalite yönetim sistemlerini kurarak, verdiklerihizmetin kalitesini belgelendirmektedir.Kalite Yönetimi anlayışında memnun edilecek olan müşteridir ve müşterimemnuniyeti kârlılıktan önce gelmektedir. Müşteriye dayalı kalite ölçüleri, hastanelerin;müşterilerinin (hastaların) ne istediğini, hizmetlerini nasıl gördüğünü, kalitenin iyileşmekteolup olmadığını görmelerine yardımcı olur.Bu gereksinimler doğrultusunda Sağlık Bakanlığı Selimpaşa Acil Yardım veTravmatoloji Hastanesi’nde uygulanan ayaktan hasta (poliklinik) anketlerinden elde edilenveriler, frekans analizi, basit ve çoklu uyum analizi ile değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler: Sağlık Sektörü, Kalite İyileştirme, Uygunluk AnaliziABSTRACTHealth and health service delivery, maintaining human life, quality of life andprotection of the creation has a special significance. In this context, the level of healthservices, socio-economic development level of countries also are considered to be anindicator. In recent years, efficient and quality health services to be offered the work forquality management gained speed. Private hospitals as well as in public hospitals byestablishing quality management systems, certification provides the quality of theirservices.Quality Management approach to be satisfied in customer satisfaction andprofitability is the customer must come first. Customer-based quality measures, hospitals,customers (patients) what their wants, how to have seen service, quality helps to seewhether there is on the mend.This is in accordance with the requirements of the Ministry of Health implementedSelimpaşa Emergency Aid and Traumatology Hospital outpatient (clinic) obtained from thesurvey data, frequency analysis, were evaluated with simple correspondence and multiplecorrespondence analysis.Key Words: Health Sector, Quality Improvement, Correspondence Analysis

Avrupa Birliği kendisine Antlaşmalarla verilen büyük çapta yetkilere sahiptir ve iptal davası bu yetkilerin doğru ve yasal olarak kullanılmasını sağlamak suretiyle Avrupa Birliği Hukukunun gelişiminde çok büyük önem taşımaktadır. Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve Kamu Hizmetleri Mahkemesi şeklinde üçlü bir yargılamadan oluşan Avrupa Birliği Adalet Divanı; ayrıcalıklı, yarı-ayrıcalıklı ve ayrıcalıklı olmayan davacılar tarafından tasarrufun ilanı, davacıya bildirimi yahut bunların olmaması halinde öğrenme tarihinden itibaren iki aylık süre içerisinde, yetkisizlik, esaslı şekil hatası, Antlaşmanın veya onun yürütülmesinde uygulanan Birlik normunun ihlali ya da yetkinin kötüye kullanılması sebeplerine dayanılarak açılan iptal davalarında, Birliğin belli tasarruflarının hukuka uygunluğunu inceleme yetkisine sahiptir.İptalin etkisi tasarrufun en başından itibaren geçersiz olmasıdır ve bu sadece davanın taraflarını değil herkesi bağlamaktadır. İptal davasında tasarrufun yalnızca tamamının değil bazı kısımlarının da iptali mümkündür. Tasarrufunun iptaline hükmedilen kurum, organ, kuruluş veya diğer birimler ise Mahkeme kararını uygulanması için gerekli önlemleri almak zorundadır.Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği Hukuku, İptal Davası, Avrupa Birliğinde Hukuka Uygunluk Denetimi, The European Union has considerable powers granted by treaties and the annullment action has a major influence on the development of the EU Law by ensuring a proper and legal exercise of these powers. The Court of Justice of the European Union which comprises three jurisdictions, those of the Court of Justice, General Court and Civil Service Tribunal, has the power to review the legality of certain acts of Union when an annullment action is lodged by the privileged, semi-privileged or non-privileged applicants, on grounds of lack of competence, infringement of an essential procedural requirement, infringement of the Treaties or of any rule of law relating to its application, or misuse of powers within two months of the publication of the measure, or of its notification to the plaintiff, or, in the absence thereof, of the day on which it came to the knowledge of the latter.The effect of an annullment is that an act is void from its very beginning (ex tunc) and it can be relied upon by everybody, not only the parties to the proceedings (erga omnes). It is possible to quash not only the entire act but also its provisions. The institutions, bodies, offices or agencies of the Union whose act has been declared void, should take the necessary measures to comply with the judgement of the Court.Key Words: European Union Law, annullment action, Judicial Review in the European Union 98

Bu çalışmada 2008 yılında Seviye Belirleme Sınavına (SBS) girmiş olan öğrencilerin 6. ve 7. sınıflardaki Türkçe, matematik, fen bilgisi, İngilizce ve sosyal bilgiler derslerine ait akademik başarı puanları ile SBS Türkçe, matematik, fen bilgisi, İngilizce ve sosyal bilgiler alt test ham puanları arasındaki uygunluk geçerliğine bakılmıştır.Araştırma, 2008 yılında SBS'ye giren Ankara ilinin çeşitli ilçelerindeki ilköğretim okullarında okuyan öğrenciler üzerinden yürütülmüştür. 6. sınıflardan 671 öğrenciye, 7.sınıflardan 590 öğrenciye ulaşılmıştır. Ancak bazı öğrencilerin okullarını değiştirmeleri nedeni ile yılsonu başarı puanlarının olmaması ve bazı öğrencilerin de SBS'de 160 puanın altında not almaları ve ham puanlarına ulaşılamaması nedeni ile 6.sınıflardan 525 öğrenci, 7.sınıflardan 519 öğrenci analize alınmıştır.Verilerin analizinde STATİSTİCA 7 ve SPSS paket programları kullanılmıştır. Analiz için kanonik korelasyon tekniği uygulanmıştır.Araştırma sonunda;6. ve 7. sınıf akademik başarı ölçülerindeki artış SBS alt test puanlarındaki artışa sebep olmaktadır. 6. sınıflarda Türkçe ve sosyal bilgiler derslerinin, 7. sınıflarda ise Türkçe ve matematik derslerinin SBS alt test puanlarını açıklamada önemli bir role sahip olduğu ortaya çıkmıştır.6. sınıflarda akademik başarı puanlarına en önemli katkıyı 0,329 ile Türkçe dersi sağlamaktadır. En az katkıyı ise 0,035 ile İngilizce dersi sağlamaktadır. 6. sınıf SBS alt test puanları değişkenine en önemli katkıyı 0,282 ile sosyal bilgiler, en az katkıyı ise 0,109 ile matematik sağlamaktadır.7. sınıflarda akademik başarı puanlarına en önemli katkıyı 0,520 ile Türkçe dersi sağlamaktadır. En az katkıyı ise 0,039 ile sosyal bilgiler dersi sağlamaktadır. 7. sınıf SBS alt test puanları değişkenine en önemli katkıyı 0,283 ile matematik, en az katkıyı ise 0,183 ile fen bilgisi testi sağlamaktadır.Bu araştırmada, akademik başarı puanlarının SBS alt test puanları hakkında bilgi vermesi bakımından yordayıcı bir değişken olduğu görülmüştür. Ancak bazı derslerin ilişkiyi açıklama noktasında zayıf olması nedeni ile SBS kapsamının ders kapsamlarına göre hazırlanması önerilmiştir.Anahtar SözcüklerAkademik başarı puanları, Seviye Belirleme Sınavı, uygunluk geçerliği, kanonik korelasyon. In this study, it is looked out that how the students who took the SBS exam in 2008 academic scores in their 6th and 7th grade Turkish, math, science, English and social studies classes affected their SBS Turkish, math, science, English and social studies sub test raw scores.This research carried out with the help of student who are attending in primary schools in various districts of Ankara and who took the SBS exam in 2008. 671 students from 6th grade and 590 students from 7th grade have been reached. However, as some students changed their schools and didn?t have end of year achievement scores and some students having scares under 160 from SBS exam and as their raw scares couldn?t be reached, 525 students from 6th grade and 519 students from 7th grade have been analyzed.While analyzing the datas STATİSTİCA 7 and SPSS packed programs have been used. For analysis canonical correlation method has been used.At the end of the research;6th and 7th grade academic achievement measurements having caused a significant increase on SBS sub test score is seen. Especially for 6th grades Turkish and social studies classes and for 7th grade Turkish and math classes having an important role on affecting/ interpreting SBS sub test score have been understand.For 6th grade, Turkish class provides the most important contribution to Academic achievement score with 0,329 on the other hand English classes provides least contribution with 0,035 social studies provides the most important contribution to SBS sub test score variables with 0,282 and math provides least contribution with 0,109.For 7th grade, Turkish class provides the most important contribution with 0,520 while social studies provides the least contribution with 0,039 math provides the most important contribution to SBS sub test score variables with 0,283 and science provides the least contribution with 0,183.In this research, Academic Achievement scores being a variable an account of giving information about SBS sub test scores have been seen. However for the reason some classes being weak to explain the relationship, it?s suggested to prepare the SBS scope according to class scopes.Key Words:Academic achievement scores, Level Determining Exam (SBS), concurrent validity, canonical correlation. 74

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kayıt no: 450233, Bu çalışmada, değişkenler arasındaki ilişkileri belirleyebilmek için kullanılan çok değişkenli betimleyicı veri analizi tekniklerinden biri olan uygunluk analizi incelenmiştir. Bu analizde veri yapısının yorumlanması için, bir kontenjans tablosundaki satır ve sütunlarda yer alan değişken düzeyleri, grafiksel gösterimde noktalar ile temsil edilir. Bu noktalar arasındaki benzerlik ve farklılıkların açıklanmasıyla, veri hakkında kapsamlı yorum yapma imkanı sağlanır. Çalışmada, banka müşterilerinin kredi kartı kullanımında etkili olan faktörleri belirlemek amacıyla, Eskişehir'de yaşayan banka müşterilerinden seçilen örnekleme anket uygulanarak çeşitli sorular yöneltilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, bu sorular ve düzeyleri arasındaki ilişkiler uygunluk analizi ile belirlenerek yorumlanmıştır.

İstatistiğin temel amaçlarından birisi değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaçla kullanılan yöntemlerden olan Uyum Analizi; ele alınan değişkenlerin kategorik formda olduğu ve özellikle gözlem sayısının yetersizliği nedeniyle ki-kare analizinin uygulanamadığı durumlarda kullanılan başlıca yöntemdir. Uyum analizi, her bir değişkenin kategorileri arasındaki ilişkileri ve aynı zamanda değişkenler arasındaki kategorik bazda çapraz ilişkileri harita adı verilen grafikler yardımıyla incelemeyi sağlayan bir yöntemdir.Bu doğrultuda çalışmanın ilk aşamasında amaç, sadece iki değişken arasındaki ilişkiyi inceleyen basit uyum analizinin temel esasları ile birlikte haritaların nasıl oluşturulduğunu ve nasıl yorumlanacağını teorik olarak sunmaktır. Çalışmanın ikinci aşamasındaki amaç ise; uyum analizinin, genelde nicel değişkenler arasındaki ilişkiyi inceleyen çoklu regresyon analizi ile olan benzerliğini grafiksel boyutta karşılaştırmaktır., One of the main aims of statistics is to examine the relations between variables. Correspondance Analysis is an essential method used when variables is in the categorical form and chi-square analysis can not be applied because of the inadequate numbers of observation. Correspondance analysis is a method providing a tool to examine both the relationships between categories of each variable and categorical across relationships between variables by the help of graphics, named map. In this direction, the first step of study is to present the principal bases of simple correspondance analysis which examine the relationship between two variables, and how to construct and interprof the maps. The aim of the second step of study is to compare similarity of correspondance analysis with multiple regression analysis grafically, generally examining the relationship between quantitive variables.

Bu çalışmada 2002 Ortaöğretim Kurumlan Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı (OKÖSYS) puanları ile Türkçe, matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler, vatandaşlık ve inkılap tarihi dersleri ve yıl sonu başarı ortalamaları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu ilişkilerin anlamlı çıkmasıyla 2002 OKÖSYS'nin ve 2002 OKÖSYS alt testlerinin bu ders notlarına ve yıl sonu başarı ortalamalarına uygunlukları incelenmiştir. Araştırmada evreni, Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki ilköğretim öğrencileri oluşturmaktadırlar. Bu evrenden, her ilçeden 2002 OKÖSYS'ye katılan öğrencilerin evrene oranı doğrultusunda 11 okul seçilmiştir. Bu seçilen her okuldan da iki ya da üç sınıf belirlenmiş ve bu sınıflardan 2002 OKÖSYS'ye girmiş olup yedinci ve sekizinci sınıf ders notlarına ulaşılan 341 erkek, 326 kız olmak üzere toplam 667 öğrenci örneklemi oluşturmuştur. Güvenirlik hesaplamasında ise bu 1 1 okuldan 2002 OKÖSYS'ye giren 2088 kişinin bilgileri kullanılmıştır. Verilerin analizinde çoklu regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem ile 2002 OKÖSYS'nin ilköğretim başarı ölçülerine uygunluğu araştırılmıştır. Bu araştırma sonunda: 1. İlköğretim yıl sonu başarı ortalamalarının hepsi birlikte 2002 OKÖSYS'deki değişimin 0,48'ini açıkladığı, bunlardan en fazla değişkenliği altıncı sınıf ortalamasının açıkladığı, daha sonra sekizinci ve dördüncü sınıf başarı ortalamalarının geldiği, 2. Vatandaşlık ders notlarının hem yıl sonu başarıları hem de dönem sonu başarıları bakımından sosyal bilgiler alt testindeki değişkenliği anlamlı olarak açıklayamadığı,11 3. Vatandaşlık dersi dışında kalan Türkçe, matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler ve inkılap tarihi derslerine ait yıl sonu başarı notlarının ilgili alt testlerdeki değişkenliğin bir kısmını anlamlı olarak açıkladıkları, 4. Tüm derslerde dönem sonu başarılarının alt testlerdeki değişkenliği açıklama bakımından dengeli bir dağılım sergilemediği, bazı dönemlerin değişkenliğini anlamlı düzeyde açıkladığı görülürken, bazı dönemlerde açıklanan değişkenliğin anlamlı düzeye ulaşamadığı, 5. Yıllar ayırt edilmeksizin ilgili alt testlerdeki değişkenliğin Türkçe dersi 0,30'unu, matematik dersi 0,28'ini, fen bilgisi 0,22'sini, vatandaşlık, inkılap tarihi ve sosyal bilgiler dersleri 0,36'sını açıkladıkları, 6. Sekizinci sınıf matematik ve Türkçe ders notları yedinci sınıf matematik ve Türkçe ders notlarına göre ilgili alt testlerdeki varyansı daha fazla açıkladığı; ilgili alt testlerdeki varyansı yedinci sınıf fen bilgisi dersi başarı notları ve yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi başarı notları, sekizinci sınıf fen bilgisi ve sekizinci sınıf inkılap tarihi ve vatandaşlık derslerinden daha fazla açıklamaktadırlar. Bu sonuçlara dayanarak yıllara göre başarı ile alt testler arasındaki ilişkide düzenli bir artış ya da azalış olmadığı, bulgularına ulaşılmıştır. Bu bulgulardan da ilköğretim başarı ölçülerinin genel olarak 2002 OKÖSYS ile olumlu yönde ilişkili olduğu ve bu sınavdaki değişkenliği yeterli düzeyde açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. In this research, the relationship has been investigated among the 2002 The Exam of Student Selection and Placement for High School (OKÖSYS) scores, elementary education Turkish, mathematics, science, social sciences, History of Republic of Turkey's Revolution and citizenship lessons' achievement scores and means of 4, 5, 6, 7 and 8th class academic acievements' grades. As this relationship has been found significant, concurrent validity has been examined among the 2002 OKÖSYS, it's subtests and these lessons' scores and these academic achievements' grades. In this research, population has been composed of elementary education students who have attended school in Ankara Metropolitan. 11 schools have been selected from this population, from each district rate of enter the 2002 OKÖSYS. Two or three classes have been determined in these school. 341 boys 326 girls (total 667 students) who have been selected in these classes have made up sample, which these have got seven and eight classes grades. 2088 students who have been gone into 2002 OKÖSYS have been selected from in these 1 1 school for reliability analysis. Multiple regression analyses have been aplied to data. In this research results: 1. Mean of these students' elementary education academic achievement grades have explained in variance of 2002 OKÖSYS, which is maximum 6th class, then 8th and 4th classes grades. 2. Citizenship lesson's grades both semester and annual scores couldn't significantly explain the variance of social sciences subtest.IV 3. All lessons (Turkish, mathematics, science, social sciences, History of Rebublic of Turkey's Revolution), except citizenship lesson, have significantly explained variance of related to OKÖSYS subtest. 4. Lessons' semester scores haven't become scattered as balanced. While some semesters scores have significantly explain variance, some haven't. 5. Seven and eight Turkish lesson 0,30, seven and eight mathematics lesson 0,28, seven and eight science lesson 0,22, seven and eight social sciences, History of Republic of Turkey's Revolution and citizenship lessons together 0,36 have been explained related to subtest's variance, 6. Eighth class mathematics and Turkish lessons grades have explained variance more than seventh class mathematics and Turkish lessons scores related to subtest ; seventh class science and social science lessons scores have explained variance more than eighth class science and History of Republic of Turkey's Revolution and citizenship lessons scores related to subtest; these results have indicated that there aren't any orderly increase or decrease between achievement and subtest. These results have shown that elementary education achievement grades related with the 2002 OKÖSYS scores and elementary education achievement grades have sufficiently predicted the 2002 OKÖSYS and it's subtest. 70

ÖZET Doktora Tezi BİYOLOJİK OLAYLARDAN ELDE EDİLEN KESİKLİ (DISCRETE) VERİLERİN ANALİZİNDE UYGUNLUK (CORRESPONDENCE) ANALİZİ YÖNTEMİNİN KULLANIM VE YORUMU Ayşe Canan YAZICI Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Zahide KOCABAŞ Bu tez çalışmasında, iki ve çok yönlü çapraz tablolarda yer alan ilişkileri, sayısal değerlerle ve grafiksel gösterimler ile açıklayan Uygunluk Analizi yöntemi tanıtılmıştır. Analiz yönteminin pratikte kullanımı ve yorumu biyolojik çalışmalardan elde edilen iki adet veri seti ile açıklanmıştır. İlk veri seti, koyunlarda `yaş`, `doğum tipi` ve `ırk` özelliklerinden oluşmaktadır. İkinci bir uygulama materyali olarak da kategori sayısı oldukça fazla olan, `fitoplankton` ve `haftalar` değişkenlerinden oluşan iki yönlü tablo kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen gerek sayısal, gerek grafiklerle ortaya konan görsel sonuçların, analiz edilen veri setlerine ilişkin oldukça detaylı bilgiler içerdiği görülmüştür. Bu analiz yöntemi ile bütün değişken kategorilerinin hem kendi aralarındaki hem de diğer değişken kategorileri ile olan ilişkileri ortaya konmuş ve grafikler ile de sonuçların kolaylıkla ve detaylı bir biçimde yorumlanabilmesi sağlanmıştır. 2003, 127 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Uygunluk Analizi, Çoklu Uygunluk Analizi, değişim, Burt matrisi, Gösterge matrisi, simetrik grafikler, asimetrik grafikler ABSTRACT Ph. D. Thesis THE APPLICATION AND THE INTERPRETATION OF THE CORRESPONDENCE ANALYSIS IN DISCRETE DATA OBTAINED FROM BIOLOGICAL EVENTS Ayşe Canan YAZICI Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Animal Science Supervisor: Prof. Dr. Zahide KOCABAŞ In this study, Correspondence Analysis method was introduced which investigates the relationships between the variables in two or more way cross tables. Correspondence analysis technique describes cross tables by converting such tables into graphical displays. The usage and interpretations of the techniques results in practice, explained by two data set which obtained from biological events. First data set contains `age`, `birth type` and `race` traits of sheeps. As a second practice material, a two-way cross- table was used which has so many categories and contains `phythoplancton` and `weeks` variables. It was seen that both of the numerical statistics and graphical displays includes very detailed informations about data sets. Both of the relationships between the categories in a variable and the categories which posses different variables were detected and interpreted in details by graphics of Correspondence Analysis. 2003, 127 pages Key Words: Correspondence analysis, Multiple Correspondence Analysis, inertia, Burt matrix, Indicator matrix, symmetric graphics (symmetric maps), asymmetric graphics (asymmetric maps) 127

Son yıllarda teknoloji ve bilimde hızlı değişim yaşanmaktadır. Teknoloji ve bilime önemli katkısı olan istatistik bilimi sayesinde pek çok konuya ilişkin karar yada kararlar verilebilmektedir. Bir konu ele alınırken birçok değişkenin dikkate alınarak birlikte analiz edilmesi daha doğru bir yaklaşım olur. Bu çalışma çok değişkenli analiz yöntemlerinden biri olan ve kategorik verilerin analizi için geliştirilen grafiksel gösterime dayalı uygunluk analizinin incelenmesi amacını taşımaktadır. Tekniğin daha iyi anlaşılabilmesine yardımcı olmak amacı doğrultusunda, tekstil sektöründe IS0 9000 belgesi almış işletmelerin toplam kalite yönetimi anlayışına bakış açılarının uygunluk analizi sonuçlarına göre değerlendirildiği bir uygulama yapılmıştır. Uygunluk analizi sonuçlurı SPSS paket programında değerlendirilmiştir.Birinci bölümde kalite kavramı, toplam kalite yönetimi ve IS0 9000 standartları ayrıntılı biçimde kavramsal olarak açıklanmıştır. İkinci bölümde, karşılıklı bağımlılık analizinde kullanılan ve boyut indirgeme amacına yönelik tekniklerden temel bileşenler analizi ve faktör analizinin teorik yapısı incelenmiştir. Bu Teknikler nicel veriye uygulana tekniklerdir. Üçüncü bölümde, temel bileşenler analizi ve faktör analizi ile aynı amaca yönelik kullanılan, nitel veriye uygulanan ve uygulamanın ana konusunu teşkil eden uygunluk analizi anlatılmıştır. Dördüncü bölümde anket çalışması şeklinde yürütülen uygulama aşaması yer almaktadır. Sonuç bölümünde ise dördüncü bölümde yer alan değerlendirmeler kapsamında, toplam kalite yönetimi anlayışının tekstil sektörüne getirdiği öneriler yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Çokdeğişkenli, Kategorik, Uygunluk Analizi, Toplam Kalite Yönetimi, Boyut İndirgeme. ABSTRACTCorrespondence Analysis And An Application on Total Quality Management Comprehension in Textile Sector Nowadays, there is a rapid change in technology and science. By using statistics, Which has an important contribution to technology and science, past and present are analysed by statistical techniques and decisions are taken for many subjects in daily life. When a subject is taken into consideration, it is a more realistic approach to analyse by using many variables simultaneously. This study has the aim of examining correspondence analysis which is are of the multivariable analysis methods and depends on graphical presentation that's developed for analysing categorical data. To help for the aim of understanding the technique better, there is an application in which the views of the ISO 9000 certificated firms in textile sector about total quality management concept are evaluated according to correspondence analysis results are evaluated in SPSS packet programme.In section one, quality concept, total quality management and ISO 9000 standarts are explained conceptually in details. In section two, the theoretical structure of principal component analysis and factor analysis are examined which are used in mutually dependence analysis and for dimension reduction. These are the techniques that are applied to quantitative data. In section three, correspondence analysis that is also used for the same purpose as principal component and factor analysis is explained. This analysis is also applied to qualitative data and this is the main subject of the application. In section four, the application process that is in the survey form can be seen. In this section, views of ISO 9000 certificated firms in textile sector about total quality management concept are analysed. During this analysing phase SPSS packet programme has been used. Then all these results are generally evaluated. In conslusion, offers which total quality management brought to textile sector that are also evaluated in section four can be seen. Keywords: Multivariable, Categorical, Correspondence Analysis, Total Quality Management, Dimension Reduction.

Bu çalışmada, Devlet İstatistik Enstitüsü, Sanayi İstatistikleri Şubesince derlenen 1996 Yıllık İmalat Sanayi İstatistikleri anketi ile 10 590 işyerine ait bilgiler kullanıldı. Özellikle son yıllarda istatistik literatüründe adından oldukça sık söz edilen nitel veri analiz teknikleri incelendi. Olumsallık tablolarının satır ve sütunları arasındaki benzerliği gösteren, kategorik verilerin incelenmesini, anlaşılmasını ve yorumlanmasını kolaylaştıran, grafiksel bir analiz olan Basit ve Çoklu Uygunluk Analizi ile Doğrusal Olmayan Temel Bileşenler Analizi uygulamak suretiyle, bölgelere göre imalat sanayinin niteliklerinin ortaya çıkartılması amaçlandı. Devlet ve özel işyeri olarak ikiye ayırmak suretiyle; işyerlerinin teknolojileri, üretim durumları, piyasa durumları, performansları, ikili faaliyetleri ve işyerlerinin yapısına ait değişkenler kullanılarak 6 farklı bölümde incelendi. Bölgeler ile bölüm değişkenlerinden her biri ile ikili yorumları, daha sonra bölümün tamamı görüntülenmek suretiyle yorumlanmaya çalışıldı. Anahtar Kelimeler : Kategorik veri, Basit Uygunluk Analizi, Çoklu Uygunluk Analizi, Doğrusal Olmayan Temel Bileşenler, Grafiksel görünüş, Tekil değer, Olumsallık tablosu. The aim of this study is to analyze regional characteristics of Turkish manufacturing industries by using the Correspondence Analysis. The study based on 1996 Annual Survey of Manufacturing Industry conducted by the State Institute of Statistics, the Division of Industrial Statistics. The database covers the data on 10 590 plants in 1996. The Correspondence Analysis is based on the contingency tables that shows similarity between columns and rows of a table of categorical data. This graphical method makes it easy to examine, comprehend and interpret the data. This new method is applied to understand regional characteristics of Turkish manufacturing industries by using the variables on various aspects of private and public firms (technology, production, markets, performance, field of specialization, etc.) Science Code : Statistics Key Words : Categorical Data, Correspondence Analysis, Homogenity Analysis, Non-Linear Principal Component, Graphical display, singular value, contingency table. 133

IV ÖZET Bu çalışmada çok değişkenli veri yapısının yorumlanması için IxJxKx... boyutlu olumsallık tabloları çözümlemesi üzerinde durulmuştur. Bu amaçla birbirine bağlı olumsallık tablolarının uygunluk çözümlemesi, birleşik uygunluk çözümlemesi ve çoklu uygunluk çözümlemesi yapılarak çok boyutlu bir olumsallık tablosunda satır ve sütunlarda temsil edilen özellik belirten değişken düzeylerinin, grafiksel gösterim olan haritalar üzerinde noktalarla belirlenen konumları anlamlandırılacaktır. Böylece olumsallık tablosunun satır ve sütunlarında ifade edilen düzeylere ilişkin daha geniş bilgi edinilmiş olacak ve özellik belirten değişken düzeylerini birbirleri ile karşılaştırarak veri hakkında kapsamlı yorum yapma olanağı sağlanacaktır. Çok değişkenli veri yapısının yorumlanması veya betimlenmesi kavramı, özellik belirten değişken düzeyleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların haritalarda anlamlandırılmasıyla açıklanacaktır. Çalışmanın amacı, önemi ve konuların kapsamı birinci bölümde ele alınmıştır. İkinci bölümde İxJ boyutlu olumsallık tablosu ve Uygunluk Çözümlemesi ele alınarak kavram ve teknikler açıklanmış, çok boyutlu olumsallık tablolarına ve çözümleme yaklaşımlarına temel oluşturmasına çalışılmıştır. Değişken ve değişken düzeyi sayısının çok olduğu zaman elde edilen IxJxKx... boyutlu olumsallık tablolarının oluşturulması ve bu tablolardaki çözümlemeler üçüncü bölümde ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Teorik olarak incelenen İxJ ve IxJxKx... boyutlu olumsallık tabloları çözümleme s iyi e değişken düzeyleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların grafiksel olarak haritalar üzerinde gösterimi, uygun çözümlemenin belirlenmesi, özellik belirten değişken düzeylerinin haritalarda satır ve sütun profil noktalarıyla temsil edilen konumlarının kararlılığının araştırılması çalışmanın dördüncü bölümünde bir uygulama ile vurgulanmaktadır. Çalışmada sonuçlar ve önerilere beşinci bölümde yer verilmiştir. SUMMARY Within this study we focused on the analysis of the contingency tables with IxJxKx... dimensions to interpret the multivariate data structure. Therefore, the status of the variable levels -which specify a characteristic represented at the rows and columns in a multidimensional contingency table after accomplishing a correspondence analysis of concentaneted correspondence analysis, joint correspondence analysis and multiple correspondence analysis- will be made apprehensible on maps that represent a graphical display. Thus, more detailed information about the levels shown in the rows and columns of the contingency table will be achieved and morever, comparing and contrasting the qualitative variable levels with each other a more distinguishive opportunity to elucidate the outcome data. The concept of `interpreting or describing the multivariate data structure` will be defined by means of identifying the similarities and dissimilarities between the qualitative variable levels. We deal with the aim, importance and the content of this study in the first chapter. The second chapter covers the concept and the techniques defining the ixJ dimensional contingency table and correspondence analysis and, establish a basis to multidimensional contingency tables interpreting approaches on them. The third chapter covers how the IxJxKx... dimensional contingency tables which are achieved when the numbers of the variables and the variable levels are numerous are formed and the analysing on these tables in details. Within the forth chapter a demo displays a graphical data of similarities and dissimilarities of ixJ and IxJxKx... dimensional contingency tables which are examined theoretically, how an appriate analysis is accomplished and how the stability of the status of qualitative variable levels on maps represented by row and column points. Finding and suggestions were presented in the fifth chapter. 163

202

Bu çalışmada, özellikle son yıllarda istatistik literatüründe adından oldukça sık söz edilen çok değişkenli nitel veri analiz teknikleri incelenmeye çalışılmış olup bu teknikler karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Bu çalışmanın, hangi analiz tekniğinin hangi koşullar sağlandığında seçileceğine dair bir örnek olması düşünülmüştür. Birinci Bölüm'de, konulara giriş yapılarak daha önceki çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. İkinci Bölüm'de ise nitel veri analiz teknikleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü Bölüm'de ise bu teknikler kullanılarak uygulama yapılmış ve tabloların yorumu üzerinde durulmuş olup teknikler arasındaki farklara değinilmiştir. Son Bölüm'de, elde edilen sonuçlar değerlendirilerek önerilerde bulunulmuştur. In this study, multivariate statistical analysis techniques that had been commonly used in statistical surveys recently, were considered and tried to appreciate and these techniques were given as in contrast. This study can be considered as a sample to give decision which techniques should be choosen in specific conditions. In the first chapter, the informations about the previous studies were given as a preface. Second chapter, general information about the qualitative data analysing techniques were given. In the third chapter using multivariate statistical analysis techniques some practises were done, tables were describe and the difference between the techniques were given. 132

Bu çalışmanın amacı, iki yönlü olumsallık tablolarında satır ve sütun değişkenleri arasındaki ilişkiyi, kategoriler arası benzerlikleri ve farklılıkları grafiksel olarak incelemektir. Uygulama, `Atletlerin Milli Olup Olmama Durumuna Göre Teknik Kapasite Dağılımı` (Alpar R., 1998), ` Son 5 yılda olan doğumlarda, bölgelere göre doğum öncesi bakım veren kişi dağılımı`, `Son 5 yılda olan doğumlarda, bölgelere göre doğumun yapıldığı yer dağılımı`, `Son 5 yılda olan doğumlarda, bölgelere göre doğuma yardımcı olan kişi dağılımı` (Nüfus ve Sağlık Araştırmaları 1993) verileri ile yapılmıştır. İlk olarak, 2x2 olumsallık tablosunda, `Atletlerin Milli Olup Olmama Durumuna Göre Teknik Kapasite Dağılımı` verileri kullanılırak Uygunluk Analizi yapılmıştır. Buna göre; atletlerin milli olmalarında kapasite yeterliliğinin önemli olduğu sonucuna varılmıştır. İkinci olarak, mxn olumsallık tablolarında Uygunluk Analizi yapılmıştır. İlk uygulamada, doğum öncesinde Batı Bölgesinde doktorlardan, Güney Bölgesi'nde ebe ya da hemşirelerden bakım alındığı, Doğu Bölgesinde ise bakım alınmadığı görülmüştür. İkinci uygulamada Güney, Orta ve Kuzey Bölgeleri'nin doğumun yapıldığı yer açısından benzerlik gösterdiği, Doğu Bölgesinde evde, Batı Bölgesinde ise sağlık kuruluşlarında doğum yapıldığı görülmüştür. Son uygulamada ise kadınların doğumu Orta, Güney ve Kuzey Bölgelerinde ebe ya da hemşireler yardımıyla, Batı Bölgesinde doktorlar yardımıyla ve Doğu Bölgesinde ise ara ebesi, hemşire yardımıyla ya da kendi kendilerine yaptıkları sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Uygunluk Analizi, Kategorik Veri Analizi, Olumsallık Tablosu. The goal of this study is to investigate the relation between row and column variables of a two-way contingency table, similarities and differences among categories graphically.. The analysis are based on the data of; `The technical capacity distribution of athlettes according to (selecting criteria) the national team` (A. Reha, 1998), 'The distribution of prenatal care service staff by regions in the last 5 years birth cases`, 'The distribution of birth place by regions in the last 5 years birth cases`, 'The distribution of delivery assistants by regions` (Demographic and Health Survey 1993). First, Correspondence Analysis of 'The technical capacity distribution of athlettes according to (selecting criteria) the national team` is conducted with 2x2 contingency tables; having sufficient capacity is found to be significant for being a national athlet. Secondly, Correspondence Analysis is conducted with mxn contingency tables. The first analysis showed that prenatal care services are given by the doctors in the West Region; by the nurses and midwives in the South Region, however, lack of prenatal care service is observed in the East Region. In the second analysis a similarity is found between the birthplaces in South, Central and North regions. In the East region houses and in the West region health institutions are used during birth giving. In the third analysis, the results showed that women give birth either by themselves or by the help of traditional midwives and relatives in the East Region; by the help of nurses and midwives in the Central, North and South Regions and by the help of doctors in the West Region. Key Words: Correspondence Analysis, Categorical Data Analysis, Contingency Table 57

m ÖZET Bu çalışmada, son yıllarda yaygınlığı artan Uygunluk Çözümlemesi ele alınmış ve bu yöntem kullanılarak 1995 genel seçimleri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde konuya giriş yapılmış ve daha önceki çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Uygunluk Çözümlemesi yöntemine ilişkin genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde, Uygunluk Çözümlemesinin çok boyutlu tablolara uygulanması üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde, yöntem için bir uygulama ele alınmış; 1995 genel seçimleri, illere göre gelişmişlik düzeyleri de kullanılarak, incelenmiştir. rv ABSTRACT In this study, Correspondence Analysis Method, which is a subject very much studied in the recent years, has been dealed with and election of 1995 has been tried to interpretation by using method. In the first chapter an introduction of the subject has been made an information about the previous studies have been given. In the second chapter general information about Correspondance Analysis Method has been given. In the third chapter, application of Correspondence Analysis Method instead of multidimensional table has been examined. In the fourth chapter, an application has been made and election of 1995 has been tried to interpretation according to socio-economic development levels of the provinces as well. 87