Search

Özbek yabancı terörist savaşçılar El Kaide, Taliban ve 2011 yılından beri devam eden Suriye İç Savaşı sırasında ortaya çıkan DAEŞ (Devlet’ül İslamiyye Irak ve’ş Şam) terör örgütü gibi radikal İslamcı terör örgütleri içerisinde varlık göstermektedir. Bu terörist savaşçılar hem Özbekistan hem de bölgesel istikrarın ve güvenliğin sağlanması açısından Orta Asya’da da bir tehdit oluşturmaktadır. Makalenin amacı radikal terörün Özbekistan’ın güvenlik algılamalarına olan etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada öncelikle yabancı terörist savaşçı kavramı ele alınacaktır. Daha sonra Özbek savaşçıların radikalleşme süreçleri ortaya konulacaktır. Çalışmanın diğer bölümünde Özbek yabancı savaşçıların El Kaide, Taliban ve DAEŞ terör örgütleri içerisindeki faaliyetleri incelenecektir. Bu bağlamda son bölümde geri dönen Özbek yabancı terörist savaşçıların Özbekistan’ın güvenlik algılamalarına olan etkisi değerlendirilecektir. Çalışma sonuç bölümüyle nihayete erdirilecektir.

Afganistan İslam Cumhuriyeti, büyük kısmı mütedeyyin ve muhafazakâr olan bir toplum yapısına sahiptir. Ülkenin büyük kısmı Sünni olup yüzde 15 civarında Şii nüfus bulunmaktadır. Afganistan’daki dini hayat gündeme geldiğinde, Sünni bireylerin Hanefî-Maturidî din anlayışına sahip oldukları sürekli öne sürülmektedir. Ancak bu görüş ileri sürülürken çoğu zaman bu mezheplerin farklı coğrafyalarda farklı yorumlandığı dikkate alınmamaktadır. Bilindiği üzere Türkiye’den Endonezya’ya geniş bir coğrafyada Hanefilik ve Maturidîlik benimsenmekte ve yaşanmaktadır. Buna karşın Hanefiliğin bu toplumlara yansıması farklılık arz etmektedir. Toplumlarda dini hayatı şekillendiren asıl unsur klasik dini metinlerdir. Bununla birlikte klasik metinlerin dini hayata yansıması toplumun örf, adet ve geleneklerinden bağımsız değildir. Afganistan’daki dini hayat ve Hanefiliğin bu bölgedeki yorumu, Afganistan kültür ve geleneği ile içe içe geçmiştir. Bu çalışmamızda, dört yıl süren Afganistan tecrübemiz sonucunda ulaşmış olduğumuz bilgi ve gözlem sonuçlarına dayanarak dini hayatı tasvir etmeye çalıştık. Ülkedeki dini hayatı şekillendiren dini metinler, okul ve medreselerdeki eğitim, ülkede tanınan bilinen etkili ilim adamları, dini eğitim veren resmi ve sivil kurumlar ve halk arasındaki yerleşik inanışlar, bu çalışmada genel olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda Nuru’l-İzâh, Kudûrî, Kenzu’d-Dekâik, Şerhu’l-Vikâye ve Hidaye’nin okunan temel Hanefî metinleri olduğu tespit edilmiştir. Okul ve medreselerdeki eğitimin, günümüzde bilim ve teknolojinin ulaştığı seviyeye katkı sağlayacak ve sorun çözecek düzeyde olmadığı gözlemlenmiş ve tespit edilmiştir. Dr. Ayaz Niyazî, Abdulaziz Muflih, Mevlevi Abdusselam Abid, Mevlevî Abdulhalık, Muhammed Said Haşimî gibi ilim adamlarının Afganistan’da halk ve ilim adamları üzerinde etkisi en etkili âlimler olduğu anlaşılmıştır. Resmi ve sivil kurumlardaki dini eğitimin yetersiz olduğu gözlemlenmiştir. Halk arasında selefi yaklaşım ile geleneksel sufî yaklaşım arasında çatışmanın olduğu gözlemlenmiştir., The Islamic Republic of Afghanistan has a largely devout and conservative society. Most of the country is Sunni, with a Shia population of around 15 percent. When the religious life in Afghanistan comes to the fore, it is constantly argued that Sunni individuals have a Hanafi-Maturidi understanding of religion. However, when this view is put forward, it is often not considered that these sects are interpreted differently in different geographies. As it is known, Hanafism and Maturidism are adopted and lived in vast landscapes from Turkey to Indonesia. On the other hand, the reflection of Hanafism on these societies is different. The main element that shapes religious life in societies is classical religious texts. However, the reflection of classical texts on religious life is not independent of the customs and traditions of the society. The religious life in Afghanistan and the interpretation of Hanafism in this region are intertwined with Afghanistan culture and tradition. In this study, we tried to describe the religious life based on the information and observation results we have obtained from our four years of experience in Afghanistan. The religious texts that shape the religious life in the country, the education in schools and madrasas, the well-known, influential scientists in the country, the official and civil institutions that provide religious education, and the settled beliefs among the people are discussed in general in this study. In this context, it has been determined that Nūr al-Īdāh, Qudūrī, Kanz al-Daqā’iq, Sharh al-Wikāya and Hidaya are the main Hanafī texts read. It has been observed and determined that education in schools and madrasas is not at a level that will contribute to the level reached by science and technology and solve problems. It has been understood that scholars such as Dr. Ayaz Niazi, Abdulaziz Muflih, Mevlevi Abdusselam Abid, Mevlevi Abdulhalık, Muhammed Said Haşimi are the most influential scholars in Afghanistan on the people and scholars. It has been observed that religious education in official and civil institutions is insufficient. It has been observed that there is a conflict between the Salafi approach and the traditional Sufi approach among the people.

Afganistan, “Orta Asya’nın kalbi” olarak anılır. Bu tabir Afganistan’ın bölge siyasetinde ne kadar önemli bir mevkii tuttuğunun da bir göstergesidir. Afganistan farklı etnik grupların bir araya gelerek oluşturdukları bir Asya ülkesidir. Fakat “Afgan” kimliği ülke insanının üst kimliği olmamıştır. 1996 yılından 2001 yılına kadar ülkenin yönetiminde bulunan Taliban ise iktidarda bulunduğu süreç içerisinde Peştun etnik kökenine dayanmış ve diğer etnik yapıları baskı altında tutmuştur. ABD’nin Afganistan’ı işgal etmesinde ve Taliban’ı devirmesindeki bir etken de Taliban’ın yönetimde bulunduğu süreçte halkın istek ve arzularına kulak tıkamasıdır. ABD’nin 7 Ekim 2001 yılında başlayıp 15 Ağustos 2021 yılında kadar süren dönemde etnik grupları ulus devletine ikna edememiştir. Her bölge kendi etnik kökenine ve dini yaşayışına göre merkezi hükümetin dışında bir yapı oluşturmuştur. Merkezi hükümet ise etnik yapıların istek ve arzuların dikkate almamıştır. Taliban’ın 2001 yılına kadar uyguladığı hataları ABD destekli Afganistan hükümeti de aynen devam ettirmiştir. Bu çalışamda etnik grupların güncel Afganistan siyasetindeki etkisi ve Yeni Taliban’a ait değerlendirmelerimiz yer almaktadır., Afghanistan is referred to as the “heart of Central Asia”. This expression is also an indication of how important Afghanistan is in regional politics. Afghanistan is an Asian country where different ethnic groups come together. But the "Afghan" identity has not been the upper identity of the people of the country. The Taliban, which was in the country’s administration from 1996 to 2001, relied on Pashtun ethnicity and kept other ethnic structures under pressure during the period in power. A factor in the US invading Afghanistan and overthrowing the Taliban is the fact that the Taliban did not listen to the wishes and desires of the people during the administration. In the period that started on October 7, 2001, and lasted until August 15, 2021, the USA could not convince ethnic groups to form a nation-state. Each region has formed a structure outside the central government according to its ethnic origin and religious life. On the other hand, the central government did not take into account the wishes and desires of ethnic structures. The US-backed Afghan government continued the same mistakes that the Taliban had made until 2001. This study includes the impact of ethnic groups in current Afghanistan politics and our evaluations of the New Taliban.

Coğrafi konumu itibariyle Ortadoğu, Yakındoğu ve Uzakdoğu’nun merkezinde bulunan Afganistan XIX. ve XX. yüzyıllarda İngiltere ve Rusya’nın birbirine karşı üstünlük kurmaya çalıştığı bölge olmuştur. Gerek İngiltere gerekse Rusya her dönemde Afganistan’da kendilerine yakın hükümet yetkilileri ya da muhalif gruplar bulmayı başarmıştır. Bu durum da ülkede hiç bitmeyen bir bölünme ve çatışma ortamının oluşmasına yol açmıştır. Birinci Dünya Savaşı’na kadar İngiltere ve Rusya’nın nüfuz mücadelesine sahne olan Afganistan 1919’da bağımsızlığını kazanmıştır. Afganistan 1979’da Rusya’nın, 2001’de ise Amerika’nın saldırısına ve işgaline uğramıştır. Bu gelişmeler Afganistan’da siyasi, ekonomik ve sosyal yapının bozulmasına ve Afgan halkının temel insani haklardan mahrum kalmasına yol açmıştır. Büyük devletlerin mücadele sahasına dönen Afganistan’ın XIX. ve XX. yüzyıldaki tarihsel sürecini konu alan bu çalışma arşiv belgeleri, hatıralar, resmi yazışmalar ve telif eserlerden yararlanılarak hazırlanmıştır., Afghanistan, which is at the center of the Middle East, Near East and Far East because of its geographical position. While England and Russia were striving for superiority in the region from the XIX. century to the XX. century. In every period, both England and Russia managed to find government officials or opposition groups close to them in Afghanistan. This situation led to the creation of an environment of never-ending division and conflict in the country. Afghanistan, which was the scene of the struggle for the influence of England and Russia gained independence in 1919. Afghanistan was first attacked and occupied by Russia in 1979 and then by the United States in 2001. These developments led to the deterioration of the political, economic and social structures in Afghanistan and the deprivation of the basic human rights of the Afghan people. The present study, addressing Afghanistan, which has been turned intothe field of struggle of the great states, the historical process in the XIX. and XX. centuries was presentedby making use of archive documents, memories, official correspondence and copyrighted works.

Medya (dış) politika yapım sürecinde stratejik aktör olarak yer almaktadır. Dış politika alanında gündem medya aracılığıyla oluşturulmakta, medya, kamuoyu ve dış politika ilişkilerinin bütünleştirici bir modelini sunmaktadır. Medya ön plana çıkarmak istediği konular hakkında baskın bir çerçeve çizmekte ve hangi argümanların savunulacağını, kamuoyu algısının nasıl şekilleneceğini belirleyebilmektedir. Çerçeveleme olayların medya tarafından anlamlandırma şeklini ifade etmektedir. Bu makale ABD ve müttefik kuvvetlerinin Ağustos 2021’de Afganistan’dan geri çekilmesinin ve Taliban’ın Kabil’e girişinin Türk ve Kırgız medyası tarafından nasıl ele alındığını incelemeyi hedeflemektedir. Robinson’un (2001) medya-politika etkileşim modelini esas alan çalışmada medyadaki baskın çerçevelerin neler olduğunu ve medyanın yaklaşımının ne olduğunu belirlemek amacıyla seçilen dört internet haber sitesindeki (Kırgızistan’dan azattyk.org ve super.kg, Türkiye’den sabah.com.tr, sozcu.com.tr) konuya ilişkin haberler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmektedir. Amerika’nın geri çekilmesi ve Taliban’ın 20 yıl sonra yönetimi yeniden ele geçirmesi Afganistan’da iç savaş, terör ve kitlesel göçlerin artacağı yönündeki endişeleri uluslararası boyutta artırmakta, uluslararası toplum ve bölge ülkeleri gelişmeyi politik bir sorun olarak tartışmaktadır. Elde edilen bulgular analiz kapsamına alınan gazetelerdeki baskın çerçevelerin Taliban/Talibanlaşma tehdidi yönünde olduğunu ve istikrarsızlığın giderek arttığı senaryoda hükümetin resmi politikası ekseninde politika belirsizliğine yoğun olarak dikkat çekildiğini ortaya koymaktadır. Democracy obliges the public opinion to play an active role in shaping all political processes. It provides an integrative model of media, public and foreign policy relations in times of international crisis. Media as a strategic actor is among the makers of foreign policy. The media is an important component of the policy outputs and decisions of governments, as well as an important component of the environment that foreign policy decision makers consider when developing their policies. Media participation is a two-way but complex process. Media plays an important role in gathering, framing and distributing information. Framing is the primary means by which the media shapes the public agenda. News framing is defined as the process by which journalists select and highlight certain aspects of social facts while concealing others, offering the viewer/reader a perspective to understand and evaluate social events. When news reports have critical framework, the government can be forced to develop policies on the subject and the media can significantly influence policy. News content is influenced by the dynamic political environment in which the press is involved. When a country is directly involved in an international conflict, the immediate effects on society encourage the news media to act as alarm systems alerting the public to emerging problems. In the field of foreign policy, the mainstream media does not act independently in framing events, preferring to rely instead on high-level government officials. This study discusses the media framework of the current political situation, which started with the US withdrawal from Afghanistan and the Taliban’s entry into Kabul, in the context of foreign policy, on the axis of Pier Robinson’s policy-media interaction model. Analyzes the news in Turkish and Kyrgyz media. The policy-media interaction model assumes that the influence of the media on politics occurs in specific situations, emphasizing these conditions as (1) policy uncertainty and (2) critically framed media coverage that empathizes with people in pain. After the Bonn conference held on December 05, 2001 to decide the political future of Afghanistan, the withdrawal of US forces from Afghanistan, global political actors continued to be undecided about the future of Afghanistan and began to officially recall the US soldiers from Afghanistan under these uncertain policy conditions. New uncertainties have emerged regarding Afghanistan’s internal security. The dominant paradigm in media-government relations is that news in the field of foreign policy follows the leadership of the policy maker elite. The elite influence the media and public’s perception of international relations, and journalists act in line with policy makers. The approach of the media in the field of foreign policy becomes clear depending on the certainty of the policy carried out. The withdrawal of the USA and its allies from Afghanistan and the re-emergence of the Taliban cause political uncertainty in the country and closely affect the policies of the countries in the region. As the Taliban regain power in the country, security concerns about violence/terrorism and mass migration are increasing. The common concern of almost all countries in the region is the neighboring Central Asian countries with porous borders, the inability to prevent unauthorized flow of Afghan refugees at the point of crossing the border, as a result of the Taliban regime will take drastic measures. It is a problem that the media produces news in line with the government’s official policy and supports this policy with elite discussions, rather than an objective journalism approach in the field of foreign policy. From this point of view, the study aims to reveal the prevailing frameworks regarding the withdrawal of US and allied forces from Afghanistan and the entry of the Taliban into Kabul, and the current approach of the media regarding the withdrawal of American and NATO forces from Afghanistan. . It is thought that the study will contribute to the existing literature on state media relations in the context of policy. This study discusses the media framework of the current political situation, which started with the withdrawal of the USA from Afghanistan and the entry of the Taliban in Kabul, in the context of foreign policy, on the axis of Pier Robinson’s policy-media interaction model, and analyzes the news covered by the Turkish and Kyrgyz media. Focuses (azattyk.org and super.kg from Kyrgyzstan; sabah.com.tr and sozcu.com.tr). In addition to their ideological views, the circulation rates in their countries were also determinant in the selection of newspapers. The time frame of the study is between 10-30 August 2021, which covers the period when the US withdrawal from Afghanistan and the Taliban dominance began to increase. In the research, in which the census sampling technique was used to collect the data, 7 frames were determined to reveal the media-government relationship and a total of 229 news published on four selected internet news sites were analyzed. By emphasizing the importance of the politics-media relationship, the findings obtained in the study, which aims to reveal how foreign policy issues are framed in the Turkish and Kyrgyz media and how the media approaches the issue, showed that the main arguments are as follows. media interaction model. All the newspapers analyzed within the scope of the research reveal that after the entry of the Taliban to Kabul and the withdrawal of the American forces from Afghanistan, the events were mostly framed in the context of instability in parallel with the increase in the threat of Taliban/Talibanization. The fact that the media maintains the understanding of journalism in line with the official policy of the government in line with the national interests of the country and realizes the framed issues through the discussions of the elites has also been clearly found within the scope of the selected topic for analysis. However, this study has limitations as the researchers analyzed only four internet news sites. It will be beneficial in terms of scientificity to repeat the subject with similar studies to be carried out in the future and to reveal whether the main arguments are supported with the findings obtained from the analyzes.

Coğrafi konumu itibariyle Ortadoğu, Yakındoğu ve Uzakdoğu’nun merkezinde bulunan Afganistan XIX. ve XX. yüzyıllarda İngiltere ve Rusya’nın birbirine karşı üstünlük kurmaya çalıştığı bölge olmuştur. Gerek İngiltere gerekse Rusya her dönemde Afganistan’da kendilerine yakın hükümet yetkilileri ya da muhalif gruplar bulmayı başarmıştır. Bu durum da ülkede hiç bitmeyen bir bölünme ve çatışma ortamının oluşmasına yol açmıştır. Birinci Dünya Savaşı’na kadar İngiltere ve Rusya’nın nüfuz mücadelesine sahne olan Afganistan 1919’da bağımsızlığını kazanmıştır. Afganistan 1979’da Rusya’nın, 2001’de ise Amerika’nın saldırısına ve işgaline uğramıştır. Bu gelişmeler Afganistan’da siyasi, ekonomik ve sosyal yapının bozulmasına ve Afgan halkının temel insani haklardan mahrum kalmasına yol açmıştır. Büyük devletlerin mücadele sahasına dönen Afganistan’ın XIX. ve XX. yüzyıldaki tarihsel sürecini konu alan bu çalışma arşiv belgeleri, hatıralar, resmi yazışmalar ve telif eserlerden yararlanılarak hazırlanmıştır.

Modern Afgan devletinin bugün kapsadığı coğrafyada birçok farklı imparatorluklar yer almıştır. Bunun sonucunda da Afganistan’ın tarihi ve kadınların sosyal ve siyasi yaşamları ve hakları da tarih içerisinde birçok kez değişime uğramıştır. Özellikle El-Kaide’nin 11 Eylül saldırılarından sonra Afganistan’a ve Taliban’a savaş açan Amerikan hükümeti, bu süreç içerisinde “Teröre Karşı Savaş” söylemini kullanarak, Orta Doğulu kadını kurtarılması gereken bir obje olarak tanımlamıştır. Bu tanımlamaya bazı feminist gruplar katılıp, desteklerken, kendilerini post-kolonyal feminist olarak tanımlayan kişiler Afganistan’daki kadınlara ve daha da genellemek gerekirse Batılı olmayan kadına Batı feminizmi ile yaklaşılamayacağını, Orta Doğulu kadın için farklı çözümler bulunulması gerektiğini savunmuşlardır. Bu çalışma, Afgan kadınının ülke tarihi içerisindeki yerini, haklarını ve Batı feminist düşüncesinde Afganistan, kadın ve Taliban ilişkisinin nasıl algılandığını incelemektedir. Bu çalışmada neo-oryantalist düşüncenin önemli temsilcilerinden Bernard Lewis ve Samuel Huntington’ın çalışmaları örnekverilmiş olup, Afganistan’daki kadınlar hakkındaki söylemler ve yazılanlar, beyaz feminist düşüncenin Afganistan’daki kadınlara nasıl yaklaştığı, neo oryantalist düşünce ve postkolonyal feminist teori merkeze alınarak incelenmiştir. Many different empires took place in the geography covered by the modern Afghan state today. As a result, the history of Afghanistan and the social and political lives and rights of women have changed many times throughout history. The American government, which waged war against Afghanistan and the Taliban, especially after the September 11 attacks of Al-Qaeda, defined the Middle Eastern woman as an object that needs to be saved, using the rhetoric of \"War on Terror\" during this process. While some feminist groups joined and supported this definition, people who defined themselves as post-colonial feminists argued that women in Afghanistan and more generally non-Western women could not be approached with Western feminism and that different solutions should be found for Middle Eastern women. This study examines the place of Afghan women in the history of the country, their rights and how the relationship between Afghanistan, women and the Taliban is perceived by the Western feminist thought. In this study, the works of Bernard Lewis and Samuel Huntington, who are important representatives of neo-orientalist thought, are given as an example, the discourses and writings about women in Afghanistan in the West, how the West approaches women in Afghanistan, have been examined by focusing on neo-orientalist thought and post-colonial feminist theory.

İran İslam Cumhuriyetiyle Taliban arasındaki temel ve ideolojik farklılıklar, azınlıklar ve Afganistan’da Şii etniği konusu, uyuşturucu transferi, terör eylemleri, sınır güvenliği ve su kaynaklarının paylaşımı türünden çeşitli çekişmelerin varlığına rağmen, her iki tarafın birbirine yönelik sistematik ve yakınsayan çabalarına tanıklık etmekteyiz. İran’ın yıllardan beri ev sahipliği yaptığı yüzlerce Afgan sığınmacıya Afganistan'daki son gelişmeler sonucunda yeni bir göç dalgasının eklenme ihtimali İran’ın endişelerinden birini oluşturmaktadır. Öte yandan, Tahran ile Pekin-Moskova arasında ilişkilerin sürdüğü bu dönemde sınırların güvenliği, bölgenin istikrarı oldukça önem arz etmektedir. Hem ABD’nin Afganistan'dan çekilmesiyle oluşan güç boşluğunda bu topraklarda etkin bir fiziki rol alabileceğini de ayrıca yoklamaktadır. DAEŞ'in kontrolü konusunda İran ile Taliban arasında oluşmuş gizli iş birliğini, diplomatik ilişkiler zemininde genişleterek sınır komşusu olan Afganistan’daki olumsuz değişkenlikleri minimize etmeye, doğu sınırlarının güvenliğini arttırmaya çalışmaktadır. Afganistan’da iç savaşın sürmesi ihtimali gibi olumsuz senaryolarda, İran'ın sınır güvenliğini doğrudan tehdit edebildiğinden bu ortamda İran karşıtı terör örgütlerinin güçlendirilebileceği başka bir endişe olarak değerlendirilmektedir. Oluşan nihai tabloda İran, Taliban ile iş birliğinin devletler bazında sürdürülmesinin daha gerçekçi bir politika olarak değerlendirmiştir. Dolayısıyla, başta Afganistan'daki Şii azınlığın savunucusu olduğunu iddiası öne sürülse de ikili ilişkilerde daha pragmatik tavır sergileyerek sınır bölgelerindeki güvenlik konuları ve maddi çıkarları daha ağır basmaktadır. İran'ın Afganistan ile paylaştığı sınır, göçmenlerin, uyuşturucunun, silahlı grupların geçebileceği ve İran’ın son zaman huzursuzluklarına kısmı bir çözüm olabilecek suların (Helmand ve Harirod nehirleri) bulunduğu bir bölgedir. Bütün bu değişken parametreler ışığında, Taliban'ın değiştiği, yeni oluşumun eski Taliban’dan farklı olduğu savı İranlı yetkilileri tarafından öne sürülmektedir. Taliban yönetimi ile oluşan diplomatik görüşmelerde siyasi ve ekonomik çıkarların hayata geçirilmesi olarak okunması, bu yoldaysa diğer iki siyasi ortağını izlemeye başladığı görülmektedir.

Kadim medeniyetlerin kavşak noktasında yer alan Afganistan coğrafyası tarih boyunca bir çok kez istilaya uğramıştır. Modern Afganistan'ın kuruluş tarihi olan 1747'den günümüze kadar ise ülke bitmeyen iktidar mücadeleleri ile sarsılmaktadır. Afganistan'daki iktidar mücadelelerine başta Birleşik Krallık, SSCB ve ABD olmak üzere bir çok ülke ya da uluslararası kuruluş müdahil olmuştur. Çatışan taraflardan biri ya da birkaçının lehine yapılan bu dış müdahaleler, Afganistan'a ne barış ne de istikrar getirmemiştir. Özellikle Cumhuriyet'in ilan edildiği 1973 yılından günümüze kadar kesintisiz devam eden çatışma ve iç savaş ortamı Afganistan'ı harabeye dönüştürmüş ve ülke halkı tarihte emsaline az rastlanan bir yıkım, zulüm ve yoksullukla baş başa bırakılmıştır. Başka önceliklere odaklanan dünya kamuoyunun Afganistan'daki insanlık krizine gözlerini kapatması, sorunun belki de en çarpıcı boyutudur. Bu çalışmanın amacı, Taliban düzenlediği eylemlerle acımasız bir terör örgütü olduğunu kanıtlamış olmakla birlikte, Afganistan'daki iç çatışmanın aslında etnik temeldeki geleneksel iktidar mücadelesinin devamı olduğunu vurgulamaktır. Afganistan'a kalıcı barış ve istikrar getirmenin yolu kesin bir askeri zafer kazanmak değil, etnik çatışmaya yol açan koşulları ortadan kaldırmaktır. Ülkenin ihtiyacı olan şey, bir barış süreci sonunda evrensel ilkelere dayanan, hak ve özgürlüklerin anayasal güvence altına alındığı çoğulcu bir demokrasiye kavuşmaktır. Genellikle nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada, Afganistan'ın demografik yapısı, ülkede yaşanan iktidar mücadeleleri, yapılan dış müdahaleler ile barış için seçenek ve fikirler detaylı olarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Afganistan, iktidar mücadelesi, Taliban, terör, dış müdahale, barış. The Afghanistan geography which is located at the crossroads of great civilizations was invaded by ancient powers many times throughout the history. Since 1747, the founding year of modern Afghanistan, the country has been shaken by endless power struggles. Many countries including the UK, the USSR and the USA, and international organizations intervened in the struggles of power in Afghanistan. None of so-called interventions, which were made in favor of one of the conflicting parties, brought peace or stability to Afghanistan. Especially internal strife after 1973, armed confrontations with the occupying Soviet forces, the ensuing civil war and the Taliban terror left Afghanistan in ruin, and the people have suffered from an unprecedented destruction, cruelty and poverty. Most striking aspect of the problem is that the international community, which shifts its focus to other hot topics and priorities overnight, turns a blind eye to the humanitarian crisis in Afghanistan. This study intends to underline the fact that the internal strife in Afghanistan is an ethnic war fought for capturing Kabul and dominating the government. Taliban, although it has proved to be a brutal terrorist organization, has a strong power base within the Pashtun community, and claims to be their representative in this ethnic rivalry. The formula to bring peace and stability to Afghanistan is not to gain a military victory on the other side, but to eliminate the reasons which result in the ethnic struggle for power. What the country needs is to build a pluralist democracy, which is based on universal principles, and where rights and freedoms are put under constitutional guarantees. This study, in which generally qualitative search methods are employed, examines Afghanistan's demography, struggles for power, foreign interventions and thoughts for a viable Afghan peace.Keywords: Afghanistan, power struggle, Taliban, terror, foreign intervention, peace. 360

Bügüne kadar yapılan çalışmalarda fundamentalizm kavramı hakkında henüz tek bir tanım üzerinde fikir birliğine varılmamıştır. Çünkü fundamentalist gruplar sosyal bir olgu olarak İslam ülkeleri için en önemli kimlik kaynağı haline gelmiştir. Başka bir deyişle günümüzde kamuoyunda fundamentalizm daha çok bazı aktif islami grupların ideolojik, politik ve inançsal tutumlarını açıklamak için kullanılır ve İslami fundamentalizm olarak bilinir. Yukarıda belirtildiği gibi bu çalışmanın ana amacı, Post-Taliban Afganistan'da köktendinci grupların sayısının adım adım artmasına yol açan içsel faktörlerin analiz edilmesidir. Diğer taraftan köktendinci grupların varlıklarını sürdürmelerini sağlayan dış faktörlerin neler olduğunun yanı sıra terör grupları başta olmak üzere Taliban hareketinin yükselişinde ve güçlendirilmesinde dış ülkelerin politikasının ne olduğu da bu çalışma açısından önemli sayılmaktadır. Yani Afganistan'da radikal İslamcı grupların güçlenmelerine yol açan toplumsal faktörlerin analiz edilmesi amaçlanmıştır.Bu çerçevede Afganistan'da radikal islamcı grupların sayısının artmasını ve varlığını sürdürmesini sağlayan iki faktör vardır. Birincisi siyasi nedenler veya küresel ve bölgesel süper-güçlerin rolü bu olgunun hızını artırmış ve bu olguyu devamlı kılmıştır. İkinci olarak Afganistan toplumunun kendi iç dinamikleri olan sosyo-kültürel faktörler önemli rol oynamaktadır. Örneğin: eski eğitim sistemi, kabileci yaşam tarzı, Peştünwali geleneği, karaborsa, göçmenlik; özellikle İran'a ve Pakisan'a, toplumsal boşluklar, sosyal ayrışma, yoksulluk ve yolsuzluk, ve Taliban ideolojisinin varlığı. Until now, there has not been a consensus on a common definition of the concept of fundamentalism. Because fundamentalist groups have become the most important source of identity for Islamic countries as a social phenomenon. In other words, today, fundamentalism is used to explain the ideological, political and religious attitudes of some active Islamic groups and they are famous as Islamic fundamentalism.As stated above, the main purpose of this study is to analyze the internal factors that cause the increase of the number of fundamentalist groups in the Post-Taliban Afghanistan. On the other hand, the external factors that enable the fundamentalist groups to maintain their existence, as well as the terrorism, especially the rise of the Taliban movement, and the strengthening of the foreign countries' policy, are considered important for this study. In other words, it was aimed to analyze the social factors that led to the strengthening of radical Islamist groups in Afghanistan.In this context, there are two factors in Afghanistan that enable the rise and maintenance of radical Islamist groups. Political reasons or the role of global and regional super-powers that have increased the speed of this phenomenon and made this phenomenon permanent. In addition, socio-cultural factors, which are the internal dynamics of Afghanistan society, play an important role. For example: the classic education system, tribal life style, the tradition of Pashtun Walli, Black market, Immigration specially in Iran and Pakistan, Social Gaps, Social Separation, Poverty, Corruption and the existence of Taliban ideology. 120

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Afganistan, sahip olduğu jeopolitik coğrafya dolayısıyla tarih boyunca uzun süreli süresiz olmayan istilalara maruz kalmış ve küresel kuvvetlerinin dikkatini çekmektedir. Afganistan coğrafya olarak Asya kıtasının merkez üssü niteliğinde olup, çok uzun zamandan beri ticari yolları sayılan ipek yolu da Afganistandan geçmektedir. Afganistan üzerindeki Sovyet işgalinin sona erdiği 1989 yılı ile ABD'nin Taliban'ı devirmeye yönelik askeri müdahalede bulunduğu 2001 yılları arasında, bu ülkede şiddetli bir iç savaş yaşanmıştır. ABD ve Sovyetler Birliği (sonrasında Rusya) gibi küresel güçlerle beraber, bazı bölgesel güçler de, iç savaşın taraflarını çeşitli şekillerde destekleyerek bu iç savaşa müdahil olmuşlardır. İran da Afgan iç savaşına müdahil olan bu bölgesel güçlerden biridir. ABD ve Suudi Arabistan'ın Taliban'a karşı tavır almaları, bu ülkelerin İran ile ilişkilerinde kısmi ve geçici bir yumuşamaya sebep olsa da, Taliban'ın ABD'nin askeri müdahalesi sonucunda devrilmesi ve Afganistan'daki ABD askeri üslerinin varlığı, İran için ciddi bir tehdit olmaya başlamıştır. Yeni Afgan yönetiminin, ABD ve müttefiklerinin inisiyatiflerinde oluşturulmasının da İran nezdinde antipatiyle karşılandığı söylenebilir. Bunun yanında, Taliban'a yönelik askeri müdahalede İran devre-dışı bırakılarak, Pakistan, Tacikistan ve Özbekistan ile işbirliği yapılmıştır. Bunun sonucunda İran'ın Afganistan'a yönelik Orta Asya ülkeleriyle kurmuş olduğu stratejik işbirliği de zedelenmiştir. Afganistan meselesine yönelik dış politikasında İran, Taliban Rejimine karşı yürütülen operasyon karşısında, başlangıçta olaylardan en çok menfaat sağlayan ülkelerden biri olduğundan ve gerek kendi içindeki iç siyasi gelişmeler, gerekse de dünyadaki genel siyasi durumu değerlendirerek sessizliği tercih etmiştitir. Ancak ABD'nin hemen yanı başına yerleşmesinden İran giderek daha çok rahatsız olmaya başlamış ve bu duruma karşı Afganistan politikasını değiştirmeye başlamıştır. İran Afganistan'ı doğal etki alanı olarak görmekte, milli güvenliği ve ticari hedefleri açısından bu ülkeye önem vermektedir. Diğer bir yandan İran 11 Eylül sonrası Afganistan siyasetinde belirli bir dönem için mezhepçi politikalar izlemiş ve kendisine doğal müttefik olarak gördüğü Şiileri ve özellikle de Hazaraları Afganistan siyasetinde desteklemişti. Bunun en önemli göstergesi 2001 sonrasında Hazaraların Afganistan'da elde ettiği siyasi güçtür. Hazaralar daha önceki hiç bir dönemde ülkede bu denli bir siyasî güç elde edememişti. Bunun da en önemli mimari tartışmasız Tehran yönetimidir. Due to its geopolitical geography, Afghanistan has been subjected to long-term indefinite invasions throughout history and has attracted the attention of its global forces. Afghanistan is the epicenter of the Asian continent in terms of geography, and the silk route, which has long been considered a commercial route, also passes through Afghanistan. Between 1989, when the Soviet occupation of Afghanistan ended, and 2001, when the United States intervened to overthrow the Taliban, there was a violent civil war. Along with global powers such as the US and the Soviet Union (and later Russia), some regional powers have been involved in this civil war by supporting the parties to the civil war in various ways. One of these regional powers is Iran. Although the US and Saudi Arabia's attitude towards the Taliban caused a partial and temporary softening in their relations with Iran, the overthrow of the Taliban as a result of the US military intervention and the presence of US military bases in Afghanistan is a serious threat for Iran. It is clear that the formation of the new Afghan administration in the initiatives of the United States and its allies was met with dislike by Iran. In addition, Iran was deactivated in military intervention against the Taliban and has cooperated with Pakistan, Tajikistan and Uzbekistan. As a result, Iran's strategic cooperation with the Central Asian countries towards Afghanistan has been damaged. In its foreign policy towards Afghanistan, Iran preferred silence by evaluating the internal political developments within itself and the general political situation in the world, as it was one of the countries that benefited the most from the events against the operation against the Taliban regime. However, Iran has become more and more uncomfortable with the fact that the US has settled right next to it and has started to change its policy towards Afghanistan. Iran sees Afghanistan as a natural sphere of influence and attaches importance to this country in terms of its national security and commercial objectives. On the other hand, Iran followed sectarian policies for a certain period in the post-9/11 affairs of Afghanistan and supported the Shiites and especially the Hazaras, whom they regarded as natural allies, in Afghanistan's politics. The most important indicator of this is the political power that the Hazaras gained in Afghanistan after 2001. The Hazaras have never achieved such a political power in the country in any previous period. The most important architecture of this is undoubtedly the administration of Tehran.

Arap Devrimlerinin `Arap Baharı` olaylardan sonra Ortadoğu'da birkaç yeni terörörgütü ortaya çıkmıştır. Bu terör örgütleri devlet güvenliğini ve komşu ülkeleringüvenliğini etkiledi, özellikle Irak ve Şam Devleti `IŞİD`, Haşdi Sabi ve Husilerçıktıktan sonra. Afganistan'da Sovyetler Birliği topraklarına girdiğinde zamanıAfgan- Sovyet savaşı başladı aynı zamanda Afganistan'da iktidar için bir iç savaşıvardır. Sovyetlerin Afganistan'dan çıktıktan sonra güvenlik durumu çok kötü oldu. İççatışmalar Mücahitler arasında ki iktidar için başlamış, 1994 senede Kandahar da birgrup medrese öğrencileri çıkmış Taliban ya da Taliban hareketi olarak ortayaçıkmıştır. Taliban yeni rejimi kuymak istemiştir ve Afgan toplumu üzerindeki etkisiçoktur bundan sonra El Kaide örgütü ortaya çıkmıştır. 11 Eylül 2001 yılında ElKaide tarafından bir saldırı yaptı ve saldırı yüzünden ABD tarafından Afganistanişgali başladı.Anahtar Kelimeler: Afganistan, Ürdün, Terörle Mücadele, Kara Eylül, Kuzeyİttifakı, Taliban, El Kaide. After the events of the Arab Revolutions '' Arab Spring'' several new terroristorganizations have appeared, these terrorist organizations have affected the securityof the state and the security of its neighboring countries especially after theemergence of a Islamic State of Iraq and the Levant '' ISIS'', The PopularMobilization Force ''PMF'' and Houthi. The entry of the Soviet Union intoAfghanistan, and its occupation, and the same time, Afghanistan was a civil war forpower. After exit of the Soviets from Afghanistan and the deteriorating securitysituation and the emergence of the Taliban and its impact on the Afghan society.The reasons behind leading USA invasion in Afghanistan are The Al-Qaeda'sappearance as a terrorist organization and September 11 attacks.Keywords: Afghanistan, Jordan, Anti- Terrorism, Black September, NorthernAlliance, Taliban, Al- Qaeda. 81

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bügüne kadar yapılan çalışmalarda fundamentalizm kavramı hakkında henüz tek bir tanım üzerinde fikir birliğine varılmamıştır. Çünkü fundamentalist gruplar sosyal bir olgu olarak İslam ülkeleri için en önemli kimlik kaynağı haline gelmiştir. Başka bir deyişle günümüzde kamuoyunda fundamentalizm daha çok bazı aktif islami grupların ideolojik, politik ve inançsal tutumlarını açıklamak için kullanılır ve İslami fundamentalizm olarak bilinir. Yukarıda belirtildiği gibi bu çalışmanın ana amacı, Post-Taliban Afganistan'da köktendinci grupların sayısının adım adım artmasına yol açan içsel faktörlerin analiz edilmesidir. Diğer taraftan köktendinci grupların varlıklarını sürdürmelerini sağlayan dış faktörlerin neler olduğunun yanı sıra terör grupları başta olmak üzere Taliban hareketinin yükselişinde ve güçlendirilmesinde dış ülkelerin politikasının ne olduğu da bu çalışma açısından önemli sayılmaktadır. Yani Afganistan'da radikal İslamcı grupların güçlenmelerine yol açan toplumsal faktörlerin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede Afganistan'da radikal islamcı grupların sayısının artmasını ve varlığını sürdürmesini sağlayan iki faktör vardır. Birincisi siyasi nedenler veya küresel ve bölgesel süper-güçlerin rolü bu olgunun hızını artırmış ve bu olguyu devamlı kılmıştır. İkinci olarak Afganistan toplumunun kendi iç dinamikleri olan sosyo-kültürel faktörler önemli rol oynamaktadır. Örneğin: eski eğitim sistemi, kabileci yaşam tarzı, Peştünwali geleneği, karaborsa, göçmenlik; özellikle İran'a ve Pakisan'a, toplumsal boşluklar, sosyal ayrışma, yoksulluk ve yolsuzluk, ve Taliban ideolojisinin varlığı. Until now, there has not been a consensus on a common definition of the concept of fundamentalism. Because fundamentalist groups have become the most important source of identity for Islamic countries as a social phenomenon. In other words, today, fundamentalism is used to explain the ideological, political and religious attitudes of some active Islamic groups and they are famous as Islamic fundamentalism. As stated above, the main purpose of this study is to analyze the internal factors that cause the increase of the number of fundamentalist groups in the Post-Taliban Afghanistan. On the other hand, the external factors that enable the fundamentalist groups to maintain their existence, as well as the terrorism, especially the rise of the Taliban movement, and the strengthening of the foreign countries' policy, are considered important for this study. In other words, it was aimed to analyze the social factors that led to the strengthening of radical Islamist groups in Afghanistan. In this context, there are two factors in Afghanistan that enable the rise and maintenance of radical Islamist groups. Political reasons or the role of global and regional super-powers that have increased the speed of this phenomenon and made this phenomenon permanent. In addition, socio-cultural factors, which are the internal dynamics of Afghanistan society, play an important role. For example: the classic education system, tribal life style, the tradition of Pashtun Walli, Black market, Immigration specially in Iran and Pakistan, Social Gaps, Social Separation, Poverty, Corruption and the existence of Taliban ideology.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin 1989 yılında Afganistan’dan çekilmesinin ardından farklı etnik grupların iktidar mücadelesi başlamıştır. Bu mücadeleden sonuç alınamaması üzerine patlak veren iç savaş ve Taliban’ın 1996 yılında Afganistan’ın yaklaşık yüzde 90’ı üzerinde hakimiyet kurmasına kadar devam etmiştir. Ancak bu durum kurumsallaşmış devlet yapısının tam anlamıyla yok olmasına sebebiyet vermiştir. Taliban’ın iktidarda olduğu süreçte ise ülkede modern devlet yapısının varlığından bahsetmek mümkün değildir. Amerika Birleşik Devletleri’nin 2001 yılında Afganistan’a yaptığı askeri müdahalesiyle birlikte, ülkede Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin işgalinden beri süren istikrarsızlığı daha da derinleştirmiştir. Bu çalışmada; Afganistan’da devam eden istikrarsızlık, güven açığı, Amerika Birleşik Devletleri’nin bölgeye müdahalesi ve etkilerinin analizi yapılmıştır. Afganistan’da yıllardan beri süren istikrarsızlığın derinleşmesine sebebiyet veren faktörlerin neler olduğu sorusunun cevabı aranmaktadır. Afganistan’daki etnik çatışmalar ülkede var olan istikrarsızlığın temelini oluşturuyor. Ülkede Sovyetler’in işgali sonrası başlayan etnik çatışmalar büyük kutuplaşmalara yol açmıştır. Kutuplaşmalar egemen güçlerin müdahale edebilmeleri için bir fırsat olarak değerlendiriliyor. Ayrıca etnik çatışmalar ülkede güçlü bir merkezi devletin egemenolması yönünde ciddi engellere yol açmıştır. Bu nedenle Afganistan’da yolsuzluk veuyuşturucu ticareti yapan örgütlerin güçlenmesi de istikrarı olumsuz etkilemektedir. Afganistan ile Pakistan arasındaki var olan sınır sorunu da Afganistan’daki merkezi etnik grubun, sınır ötesindeki kabileleri kendi soydaşları olarak gördüklerinden dolayı sınır hattında anlaşmazlıklar yaşanıyor. Bu anlaşmazlıklar ülkedeki mevcut sorunu daha da derinleştirmektedir. Geliştirilen argümanlara göre Afganistan’da Federal devlet sisteminin uygulanması, Çokkültürcülük izlenimine giden yolların serbest olması, Pakistan ile sınır sorunun BM ve/veya İslam İşbirliği Teşkilatı gözetiminde çözülmesi ve yabancı aktörlerin ülkeyi terk etmeleri, istikrarsızlığı aşmanın yollarıdır A period of power struggles started among various ethnic groups following the withdrawal of the Soviet Union from Afghanistan in 1989. With no gains these power struggles, an internal conflict erupted in the country and continued until the Taliban took control over almost 90 percent of Afghanistan in 1996. However, it led to the total destruction of the institutionalized state structure, and it is impossible to talk about any modern state structure under Taliban control. The instability in the country since the Soviet invasion went even deeper after the United States invaded Afghanistan in 2001, which occurred after the September 11 attacks. This paper analyzes the ongoing instability in Afghanistan, the issue of “credibility gap,” as well as the US invasion, its causes and consequences. It searches for an answer to what factors are behind the deepening of the instability in Afghanistan for many years. The ethnic conflicts in the country underlie the ongoing instability. The conflicts thatstarted after the Soviet invasion have led to polarization, which is regarded as an opportunity for the world powers to intervene in a country. Moreover, such ethnic conflicts have been great obstacles to a central government. Other reasons behind the instability include the growing strength of illegal and corrupt organizations that are involved in drug trafficking. The border dispute between Afghanistan and Pakistan also creates problems as the main ethnic groups in Afghanistan accept the tribes living on the other side of the border as belonging to the same kin. All such disputes make the already-existing problems even deeper. Arguments in the field suggest that instability in the country should be overcome with a practice of a federal state system in Afghanistan and by opening the way to multiculturalism, the withdrawal of foreign actors from the country, and finding a solution to the border dispute with Pakistanunder the supervision of the UN or the Organization of Islamic Cooperation.

Tez (Yüksek lisans) -- Giresun Üniversitesi. Kaynakça var. v , 71 s. ; 28 cm. Demirbaş: 0063472 …

Bu araştırmada 1994 Ekim‟i sonrası dünya gündemine bomba gibi düşen, 11 Eylül 2001 tarihinden beri adından sıklıkla söz ettiren Taliban Hareketi'nin din psikolojisi açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda mezkûr örgütün çıktığı günden günümüze genel yapısı ve din adına uyguladıkları ile illegal örgütlenmeler (terör örgütleri) zümresine alınıp alınmayacağı üzerinde durulmuştur. Bundan yola çıkarak terör ve terörizm kavramlarının incelenmesi ön görülmüştür. Günümüz sorunlarının başında gelen terör, belirli amaç ve idealler uğruna gerçekleştirdiği sansasyonel eylemlerle kitleler arasında korku yaratarak onları sindirmeyi ve pusturmayı başarmıĢtır. Terör, amaçladığı ideallere ulaşmak için din ve ırk gibi toplumsal değerleri sonuna kadar kullanmaktadır. Terörün kullandığı araçlara göre sağ tabanlı ve sol tabanlı terör örgütleri olarak sınıflandırıldığı görülmektedir. Örneklemimizi oluşturan örgüt, hakiki manada İslamiyet'i yaşama ve yaşatma parolası ile ortaya çıkmış ve bu söylem etrafında faaliyetlerini sürdürmektedir. Özellikle ilk çıktıkları yıllardan 2006‟lı yıllara kadar dini değerlerin yanı sıra etnik ve kültürel değerleri de kullanmışlardır. Günümüzde ise ağırlıklı olarak dini değerlerin kullanıldığı görülmektedir. Bu değerlendirmemizi temellendirmek maksadıyla örgütün genel profili sosyo-psikolojik açıdan ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Örgütün dini uygulamalarından sosyal düzenleme diktesine, örgütü oluşturan değerlerden kabul gördüğü sosyokültürel dokuya, dini-ideolojik dayanağından ekonomik kaynağına vs. bütün boyutuyla incelenmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra Taliban Hareketi'nin taraftar kazanmak, kazandığı taraftarlarını örgüte bağlılık ve fedakarlık davranışlarını artırmak gayesiyle kullandığı ekonomik, sosyal ve psikolojik yöntemlerin her biri örnekleri ile tahlil edilmeye çalışılmıĢtır.Anahtar Kelimeler: Taliban Hareketi, Terör, Dini Motifli Terör, Sosyo-Kültürel, Psikolojik, Taraftar, Bağlılık, Fedakarlık DavranıĢı. In this research, it is aimed to examine the Taliban Movement, which has frequently been mentioned since September 11, 2001; which dropped as a bomb on the world's agenda after October 1994, in terms of religious psychology. In this respect, focused on the mentioned organization's general structure from the fırst out day till today, wether the practices in the name of religion can or cannot be cathegorized under illegal organizations (terrorist organizations). From this, it is foreseen to examine the concepts of terror and terrorism. Terror,the head of today's problems, by spreading fear among the masses has succeeded in intimidating and frightening with the sensational actions carried out for certain purposes and ideals. Terror uses social values such as religion and race to reach the ideals that it aims for. According to the means used by terror, it seems to be classified as right-based and left-based terrorist organization. The organization that forms our sample has emerged with the realization of living and sustaining of Islam and it continues its activities around this discourse. From the first years of their existence until the year 2006 particularly, they used ethnic and cultural values as well as religious values. Nowadays, it is seen that religious values are used predominantly. In order to substantiate our assessment the overall profile of the organization has been elaborated in detail socio-psychologically. From religious practices to social arrangements- dictations, from socio-cultural texture accepted to the values forming the organization, from religious-ideological basis to economic resource etc., it has been tried to examine it in its entirety. In addition, tried to analyze each one of the economic, social and psychological methods used by fanatics of the Taliban Movement to win supporters and to increase their loyalty and sacrifical behaviors.Keywords: Taliban Movement, Terror, Terrorism, Terror Phenomenon with Religious Motive, Socio-Cultural, Psychological, Supporter, Fanatic, Commitment, Sacrificial behavior. 236

Tarihte M.Ö.bininci yıldan 5. Yüzyıl'a kadar Aryana, 5.Yüzyıl'dan 19. Yüzyıl'a kadar Horasan ve 19. Yüzyıl'dan buyana Afganistan olarak bilinen coğrafya, sahip olduğu jeopolitik konumu sebebiyle tarih boyunca birçok devletlerin istilasına uğramıştır. Bunlardan biri de 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra ABD başta olmak üzere NATO'nun Afganistan'a müdahalesidir. 11 Eylül 2001 tarihinde ABD'ye dünyanın en büyük terör saldırılarından birisi yapılmıştır. ABD yönetimi, terör örgütüne mensup Usame Bin Ladin'i saldırılardan sorumlu tutarak Afganistan'daki Taliban yönetiminden Usame Bin Ladin'i teslim edilmesini talep etmiştir. Taliban yönetimi ret cevabı verince, ABD/NATO 7 Ekim 2001 tarihinde Afganistan'a `Sınırsız Özgürlük` adını verdiği hava taarruzunu başlatmıştır. Müdahalenin ardından Afganistan'da yeni yönetimin temelini atmak için Almanya'nın Bonn kentinde taraflar bir araya gelmişlerdir. Bonn anlaşması sonucu, Afganistan'ın bugünkü yönetiminin temeli atılmıştır. Çalışmada, NATO'nun Afganistan'a müdahalesi çerçevesinde Türkiye – Afganistan ilişkileri ele alınmıştır. Türkiye 2001 sonrası Afganistan'ın yeniden imarına ve istikrara kavuşmasına bölgesel imar ekipleri, ISAF komutasındaki askeri mevcudiyeti, Afgan polisinin eğitimi ve TİKA'nın proje/faaliyetleri vasıtasıyla destek vermektedir. The geography, Aryana from the millennium to the 5th century BC, Khorasan from the 5th century to the 19th century and known as Afghanistan since the 19th century has been invaded by many states throughout the history due to its geopolitical position. One of these is NATO's intervention in Afghanistan after the September 11, 2001 attacks. On September 11, 2001, one of the largest terrorist attacks in the world was made to the US. The US administration demanded Osama bin Laden responsible for the attacks belonged to a terrorist organization, from the Taliban administration in Afghanistan. When the Taliban administration rejected the US demand, the US / NATO launched an airsrike on October 7, 2001, calling Afghanistan `Unlimited Freedom`. After the intervention, the parties came together in Bonn, Germany, to lay the foundation for the new administration in Afghanistan. As a result of the Bonn agreement, the foundation of today's administration of Afghanistan was laid. Turkey provides support after 2001 to attain regional reconstruction teams in Afghanistan's reconstruction and stability, military presence in the ISAF command, the training of Afghan police through the TIKA projects/ activities. 117

Bu çalışmada, ABD-Afganistan ilişkileri, Ortadoğu'da ABD'nin etkisi, terörizme karşı mücadelesi, saldırıların sorumlusu doğrudan Afganistan olmamasına rağmen ABD ve müttefiklerinin Afganistan'a yaptığı operasyon ve operasyonun meşru müdafa mı? kuvvet kullanma mı? olduğu tartışması, ABD'nin bölgede varlığının nedenleri, ABD'nin demokratik değerler çerçevesinde yapılandırılmış bir devlet kurma konusundaki başarısı, Afganistan'ın jeopolitik konumu da göz önüne alınarak değerlendirilmektedir. İki ülke arasında zamanla değişen ve dönüşen ilişkiler bu çalışma kapsamında 11 Eylül 2001 terör saldırıları öncesi ve sonrası dönemler esas alınarak incelenmektedir. Bu kapsamda, birinci bölümde 11 Eylül 2001 terör saldırıları öncesi dönem; ikinci bölümde 11 Eylül 2001 terör saldırıları ve etkileri; üçüncü bölümde ise 11 Eylül 2001 terör saldırıları sonrası dönemdeki ilişkiler analiz edilmiştir. Sonuç olarak ise, 11 Eylül 2001 terör saldırıları öncesi ve sonrası dönemlerde ABD ile Afganistan ilişkilerinde dönemsel inişler ve çıkışlar olmasına rağmen; mevcut durumda ABD-Afganistan ilişkilerine bakıldığında, ABD'nin Afganistan'ın siyasi ve askeri hayatın devamını garanti eden stratejik bir dostu olduğu; ülkenin tüm kalkınma bütçesini de ABD'nin karşıladığı; son dönemde ABD'nin Afganistan'ın yeniden yapılanma sürecine olumlu katkıda bulunduğu ve aralarındaki stratejik ilişkinin güçlenerek devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, yapılan çalışma ile elde edilen bulgular ışığında özellikle Afganistan-ABD ilişkileri ve teröre karşı yürütülen mücadeleyle ilgili bazı önerilerde bulunulmuştur., In this study, the USA-Afghanistan relations, the influence of USA in Middle East, its struggle against terrorizm, the debate whether the military operations of USA and its allies in Afghanistan-despite Afghanistan is not responsible directly from the terrorist attacks- can be considered as self-defense or the use of force, the reasons of the presence of the USA in the region, the success of the USA in establishing a state structured with democratic values, are evaluated. The relations which have been changed and transformed over time are examined on the basis of the terms- pre-11 September 2001 and post-11 September 2001 In this respect, in the first chapter, the period before 11 September 2001; in the second chapter, 11 September 2001 terror attacks and their impacts; and in the third chapter, the relations after 11 September 2001 terror attacks are analyzed. Finally, it is concluded that although there are ups and downs in the relations both before and after the 11 September attack; given the current situation in the relations between the USA-Afghanistan, the USA is a strategic partner guaranteeing Afghanistan to survive politically and militarily, paying the entire development budget of the country; contributing to Afghanistan's reconstruction positively and the strategic relationship in between two states continues becoming stronger. Additionally, through the findings found by this study, some suggestions are made particularly on Afghanistan-USA relations and ongoing fights against terrorism.

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Kayıt no: 434677, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra savaş suçlularının yargılanması için Nüremberg ve Tokyo Uluslararası Askeri Ceza Mahkemeleri galip devletler tarafından kurulmuştur. Bu mahkemeler galip devletler tarafından kurulduğu için birtakım eleştirilere maruz kalsa da uluslararası hukukun gelişmesi konusunda sağladığı katkılar neticesinde günümüzde hukukçular tarafından olumlu gözle bakılmaktadır. Bu çalışmada, iki mahkemenin ardından Eski Yugoslavya ile Ruanda ve diğer ad hoc niteliğine sahip uluslararası ceza mahkemelerinin BMGK'nin aldığı kararlarla kurulmuş olması, UCM'nin kurulma sürecinin hızlanmasına neden olmasıyla beraber önemli rol oynadığına değinmektedir. Aynı zamanda UCM'nin bağımsız, evrensel ve daimi olmasına ve içerdiği suçları işleyen kişiler hakkında ve tabi oldukları ülkelerde sürdürmüş olduğu davalara da yer verilmektedir. Diğer yandan Afganistan'da Sovyetler Birliğiyle yaşanan çatışmalar, bitmeyen iktidar kavgası ve 11 Eylül terör saldırılarından sonra gündeme gelen gelişmeler ele alınmasıyla birlikte Taliban'ın tekrar hükümete karşı başlattığı silahlı mücadeleri ve çatışmalar sırasında taraf olan bütün taraflar tarafından işlenen ağır suçlar incelenmektedir. Bu amacı göz önünde tutarak, Afganistan UCM'nin bir taraf ülkesi olarak Savcılık Bürosu tarafından öne sürdürülen ön incelemeler karşısında barış ve adaletin sağlanması için hukuki yükümlülüğü gözden geçirilmektedir. Aynı zamanda Afganistan'da barış, güvenlik, istikrarın neden sağlanamamasına ilişkin ve hükümet kurumlarına devam eden yolsuzluğa değinilmeye çalışılmaktadır.

Bu makale, yazarın "Dini, Tarihi ve Sosyolojik Boyutuyla Taliban Hareketi" başlıklı Yüksek Lisans Tezi (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2011) ve 27-29 Mart 2015 tarihleri arasında Bursa'da Kurav tarafından düzenlenen Kur'an ve Toplumsal Bütünleşme Sempozyumunda sunduğu "İşgallerin Dini Yapıya Etkileri: Afganistan Örneği" isimli bildirisinden yararlanarak yazılmışta. Son iki asırda sırasıyla Britanya, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri'nin işgal ve işgal girişimlerine uğrayan Afganistan, dini, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasal açıdan büyük kayıplar vermiştir. Bilhassa Sovyetler Birliği işgali, Afgan toplumunun dini yapışım zedeleyerek, Afganların mutedil din anlayışlarım tahrip etmiştir. Böylelikle, anomik, travmatik ve kaotik durumların müvellidi olan işgallerin, Afgan toplumunun dini yapışım oluşturan, ulema, dini akımlar ve "İslamcı" hareket yelpazesinde Taliban gibi şiddet odaklı ekstremist din menşeli yeni bir hareketin neşvünema bulmasına amil olduğu görülmektedir. Bu perspektifle makalemiz, Taliban örneğinden hareketle "dinsel şiddet" olarak ifade edilen şiddetin temelinde dinin değil, toplumdaki sosyo-politik ve ekonomik sorunların yattığım iddia etmektedir. In the last two centuries Afghanistan has been exposed to invasion of Britain, Soviet Union and lastly The United States of America. These invasions damaged the political, religious, cultural, economic and social structure of the country. Especially the Soviet Union invasion, by damaging the religious structure of Afghan society, ruined the moderate religious understanding of Afghan people. In fhis manner the foreign invasions in Afghanistan as the producer of anomic, traumatic and chaotic conditiorıs have paved the way for the rise of extremist and religiously violent movements as Taliban. Therefore this study will argue that the so-called "religious violence" in Afghanistan stems from socio-political and economic issues.

Dünya üzerinde barışın ve istikrarın sağlanması ile korunması, tüm devletlerin ortak düşüncesi ve hedefidir. Bu konu ile ilgili uluslararası hukukta birçok görüşmeler yapılmış ve anlaşmalar imzalanmıştır. Ancak değişen ve gelişen dünya düzeninde, devletlerin birbirleriyle olan ilişkilerinde barışın ve istikrarın sürdürülmesi hiç mümkün olmamıştır. Bu konuyla ilgili olarak, insanlık tarihi var olduğu günden itibaren büyük yıkım ve savaşlar yaşamıştır. Bu savaşlar ve yıkımlar sonucunda dünya siyasi haritası yeniden şekillenmiş ve şekillenmeye devam etmektedir.Uluslararası terörizmle mücadelenin etkin bir şekilde yürütülebilmesi, uluslararası iş birliğini de beraberinde getirmektedir. Uluslararası terörizmle mücadelede sayıca fazla bölgesel ve uluslararası birliklerin varlığına rağmen, terörizmle mücadele stratejileri hala yetersiz durumdadır. Birleşmiş Milletler ve NATO terörizmle mücadelede etkin olmasının yanında yürütülen faaliyetlerde ve ülkeler arası iş birliğinde yönlendirici bir örgüt olmuştur.11 Eylül terör eylemlerinden sonra bu saldırıların sorumlusunun Afganistan'ın yönetiminde bulunun Taliban yönetimi ve El Kaide terör örgütünün olduğu tespit edilmiştir. Amerika, İngiltere'nin de desteği ile 7 Ekim 2001 tarihinde Taliban yönetimde bulunan Afganistan'a yönelik olarak Sonsuz Özgürlük Operasyonu'nu başlatmıştır. Harekât sonucunda Taliban yönetimine son verilmesi sonucunda Afganistan'da ortaya çıkabilecek otorite boşluğunu önlemek ve Afganistan'ın yeniden yapılandırılması ve güvenliğinin sağlanması amacıyla içerisinde Türkiye'nin de yer aldığı Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (ISAF) oluşturulmuştur.Türkiye, Atatürk'ün `Yurtta barış, dünya barış` düşüncesi ile Kore Savaşı'ndan bu yana dünya barışının sürdürülmesine yönelik katkılarda bulunmuş ve bulunmaya da devam etmektedir. Afganistan'da, Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (ISAF) komutasında birçok operasyona katılan Türk Silahlı Kuvvetleri sorumluluk alanında ve katıldığı operasyonlarda Afgan halkı ile hiçbir sorun yaşamadan Afganistan'ın yeniden inşasında ve güvenliğinin sağlanmasında aktif olarak görevler almaya devam etmektedir.Türk Silahlı Kuvvetleri, barışı destekleme operasyonlarına yönelik olarak Afganistan'da olduğu gibi Kore'de, Bosna'da, Kosova ve Somali'de de büyük katkıları olmuştur. Günümüzde Türk Silahlı Kuvvetleri, dünya barışının oluşturulmasında ve devamlılığın sağlanmasında Birleşmiş Milletler ve NATO gibi uluslararası örgütlerin vazgeçilmez unsuru olmaya devam etmektedir. Özellikle de katıldığı barışı destekleme operasyonlarıyla Türk Milleti'nin barışçıl bir millet olduğunu gözler önüne sermektedir.Anahtar Kelimeler: Afganistan, 2001 Müdahalesi, Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO, ISAF, Sonsuz Özgürlük Operasyonu. The preservation of peace and stability in the world is the main aim of all states. Regarding with this matter, a great number of negotiations were held in the international law and then treaties were signed. However, changing and developing situations in the world made it impossible to maintain peace and stability of the relationship between states. At this point, destructions and wars emerged since the dawn of civilizations and as a result world political map has been shaped and it continues to change. Combating international terrorism in effective way brings international cooperation with it. Although there are a lot of national and international organizations for combating international terrorism, counter- terrorism strategy is still ineffective. In globalizing world, United Nations and NATO are not only effective but also leading organizations for combating terrorismAfter September 11 attacks, the responsible for the attacks was Al Quade Taliban terror organization which is under the lead of Afghanistan. America launched `Operation Enduring Freedom to Afghanistan, which is under the lead of Taliban, with the help of England on 7th October 2001. As a result of operation and together ending of Taliban, International Security Assistance Force having Turkey as a member was created for preventing authority gap, reconstituting Afghanistan and providing the security. Turkey, with Atatürk's motto `Peace at home, Peace in the world`, has supported the preservation of world peace since Korean War. Turkish Armed Forces, attending a lot of operations under the leadership of International Security Assistance Force, has active role for reconstitution of Afghanistan and providing security there without having any problem with Afghan people.Turkish Armed Forces made contibutions for supporting peace as in Afghanistan, in Korea, in Bosnia, in Kosovo and in Somali. Creating and preserving world peace, it is indispensable partner of international organizations. Especially with its operations supporting peace, it continues to prove that Turkish are peaceful community across the world.Keywords: Afghanistan, Intervention in 2001, Turkish Armed Forces, NATO, ISAF,Operation Enduring Freedom. 152

Bu tezin amacı, uluslararası gelişmelerden de etkilenen Pakistan ve Afganistan ilişkilerinin 1990-2001 yıllar arasında Pakistan'ın Afganistan Politikalarını kapsayan gelişmelerini ele almaktır. Konunun tahlil edilebilmesi için önce, Pakistan ve tarihi hakkında genel bilgiler, ardından, her iki ülkenin devlet ve hükümet düzeyindeki ilişkileri tarihi perspekiften incelenmiştir. Pakistan gerek bölgedeki ekonomik, askeri ve siyasi çıkarlarını gözetirken gerek Afganistan ile olan ilişkilerinde gerekse de büyük güçlerle olan ilişkilerinde radikal İslamcı gruplar ile temas kurmaktadır. Bölgesel ve küresel düzlemde Taliban ve diğer radikal İslamcı grupların gelişmesi ve yerleşmesinde bu politikanın etkisi bulunmaktadır. Pakistan coğrafi ve ortak kültürel, etnik ve sınır anlaşmazlıkları, Afganistan'ın gelişmesinde en etkili ülkelerinden biridir. Dikkat edilmesi gereken bir konu da Afganistan'ı istikrara kavuşturmak ve güvenliğini sağlamak koalisyon güçlerin aynı zamanda etkili aktörlerin çoğunluğun temel amaçlarından biri olmuştur, Afganistan'da koalisyon güçlerinin ve ABD'nin askeri varlığından beri Pakistan bölgesel ve trans-bölgesel (uluslararası) oyuncularla ilişkileri Afganistan'daki gelişmelerinden etkilenmiş ve bu hareket, eylemsizlik Pakistan'ın Afganistan'da çıkarlarına göre, sorunun karmaşıklığı arttırmış ve Afganistan'daki güvenlik ve istikrarsızlık devam etmiştir. Pakistan'ın Afganistan politikasını son 30 yıldır Pakistan'ın Peştun milliyetçiliği ilgilendirmektedir. Pakistan, Afganistan'da kurulacak olan hükümetlerin kendi kontrolünde ve Peştunlardan oluşmasını istemektedir. Bu bağlamda Pakistan. Kendi kontrolünde olan Peştun Hükümeti sayesinde Pakistan'dan ayrılma istekleri olan diğer Peştun akımlar kontrol etmektedir.Anahtar Kelimeler: Pakistan, Afganistan, Dış Politika, Mücahitler,Taliban, İstikrar, Güvenlik. The main purpose of this thesis is to discuss the relationship between two neighouring countries, Pakistan and Afghanistan. This relationship was greatly affected by international developments, espectially with the interventions of the USA and Alied Forces in Afghanistan. In order to study the abovementioned topic better; first of all, this study is going to offer a general informition about the history of Pakistan. Then it analyses the relations of both countries from the historical perspective. It became clear that Pakistani government, and its armed forces has used Islamic radical groups like Taliban as a tool in order to reach to its political, economic and military interests in the region and international arena. Over the history of Afghanistan Pakistan has always played crucial roles in the development of border issues, ethnic conflicts and political instability in the country. However, in contrast to Pakistan international community went to Afghanistan in order to bring a long lasting peace and stability in the wartorned country. Therefore, the presences of the USA and the Allied forces in Afghanistan after the 2000 greatly influenced the foreign policies of Pakistan towards Afghanistan. After this this date In the foriegn policies of Pakistan controversality became more apparent, and Pakistan became more involved in the internal issues of Afghanistan. In overall, the main focuses of Pakistani foreign policies towards Afghanistan are concentrated on Pashtun nationalism. Afghanistan's neighbour, Pakistan by pursuing this policy towards Afghanistan first of all would be able to prevent the Pashtun sepatists group within its terrotory. Secondly, by supprting Pashtun nationalism have the desire of taking the control of Afghan goverment. Keywords: Pakistan, Afghanistan, Foreign Policy, Mujahedin,Talban, Stability, Security. 157

Taliban hareketi 1994'te ortaya çıkmış, 1996'da Kabil'i ele geçirerek Afganistan İslam Cumhuriyeti yerine İmaret-i İslamî-i Afganistan devletini kurmuştur. 1997-1998 yılları arasında Kuzey ve Kuzeydoğu illerini de alarak Afganistan'ın %90'na hâkim olmuştur. Mezkûr hareket, Ekim 2001'de iç ve dış güçlerin müdahalesi ile çökmüştür. Radikal İslam düşüncesine sahip olan Taliban, ülkede nispi bir şekilde istikrar ve düzen getirebilmiş olsa da tutumunun sert olması nedeniyle Afganistan halkını kendisinden soğutmuştur. Taliban Hareketi, Pakistan ve Afganistan'daki medreselerde eğitim görmüşlerdir. Afganistan'a hâkim olduktan sonra genel-modern okullarda da dinî eğitime daha çok önem vermişler ve genel (modern) eğitim konusunda ihmalkâr davranmışlardır. Medreseleri okullara tercih etmiş ve medreselere maddi ve manevi, her türlü destek sağlamışlardır. Taliban Hareketi, dini ilimleri asıl ve modern ilimleri ferî ilimler kategorisinde değerlendirmişlerdir. Taliban, izlediği eğitim politikasıyla kız okulları kapatılmış, kadınlar eğitim-öğretimden uzak kalmış, okullar medreseleştirilmeye çalışılmış, okullarda giyim-kuşama karışılmış ve sünnet olduğu iddiası ortaya atılarak Afganistan'ın yerel kıyafetinin giyilmesi zorunlu kılınmıştır. Dolaysıyla bu dönemde Afganistan'ın eğitim sistemi büyük değişim geçirerek genel seyrini elden vermiştir. Anahtar Kelime: Afganistan, Taliban, Din, Medrese, Eğitim. Taliban movement rose in 1994, in 1996 they captured Kabul and changed Islamic Republic of Afghanistan into Islamic Emirate of Afghanistan. Between 1997-1998 Taliban by capturing Northern and Northeastern provinces became dominant above 90 % of the country. Taliban movement was ousted in 2001 thanks to joint operation of foreign forces and Afghan militias. Taliban militias received their training in Pakistani and Afghan madrasas. During their dominance Taliban privileged religious education in mainstream schools and therefore they disregarded modern education. Taliban prioritized religious sciences and they categorized modern sciences as secondary source of education. Under the Taliban, girl schools were closed, women were devoided of their education right, maintream schools were mostly changed into madrasas, modern uniforms of schools were banned and students were enforced to dress the afghan tradional clothing which was considered religiously proper. Thus the education system of Afghanistan under the Taliban movement underwent a great change and therefore it can be argued that Afghanistan education system experienced a malfunction in this period.Key Words: Afghanistan, Taliban, Religion, Madrassa, Education. 185