Search

Genel olarak Türkiye'de zeytin halkalı leke hastalığına karşı şu anda ruhsatlı fungisitler ile hastalığı etkili şekilde kontrol etmek oldukça zordur. Ancak, dünyadaki araştırmalarda bazı sistemik fungisitlerin kullanımından ümitvar sonuçlar elde edildiği bildirilmektedir. Ayrıca, modern ilaçlama tekniği olarak elektrostatik püskürtmenin özellikle zeytin ve turunçgil gibi mumsu yaprak ve meyve yapısına sahip ürünlerin ilaçlanmasında geleneksel püskürtme metoduna göre çok daha iyi kaplama ve biyolojik etkinlik sağlayabildiği bilinmektedir. Bu araştırmada, hem sistemik hem de sistemik olmayan fungisitlerin elektrostatik püskürtme tekniği ile kullanılması hem hastalığın mücadelesinde hem de yaprak kaplama oranında en düşük sürüklenme oranı ile en başarılı bulunmuştur. Fungisitler arasında ise elektrostatik püskürtme ile uygulandıklarında boscalid 25.2% + pyraclostrobin 12.8% uygulaması %91.26 etki ile en etkili saptanmış, bunu sırasıyla % 84.10 ve %80.17 etki ile 124 g/L metalik bakıra eşdeğer bordo bulamacı ve diğer bir sistemik fungisit olan trifloxystrobin izlemiştir. Geleneksel püskürtme yönteminde ise, en etkili sonuçlar sırasıyla %76.86 etki oranı ile boscalid %25.2 + pyraclostrobin %12.8 uygulamasından alınmış, 124 g/L metalik bakıra eşdeğer bordo bulamacı uygulaması %71.23 etkili olurken trifloxystrobin hastalığın kontrolünde ortalama %65.61 etkili bulunmuştur. Sonuç olarak, Türkiye'de ilk kez kinon dışı engelleyici (QoI) etki mekanizmasına sahip sistemik fungisitler elektrostatik püskürtme tekniği ile zeytin halkalı leke mücadelesinde zeytin bahçesinde başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Elde edilen verilere göre, zeytin halkalı leke hastalığının mücadelesinde elektrostatik pükürtme tekniği ile uygulanan boscalid %25.2 + pyraclostrobin %12.8 aktif maddeli sistemik fungisit ortalama %91.26 biyolojik etkinlik ile hastalığı etkili bir şekilde kontrol edebildiği saptanmıştır. Bu bulgular, yakın gelecekte zeytinin bu majör hastalığının pratikte etkili mücadelesinde diğer potansiyel sistemik fungisitlerin değerlendirilmesi için ışık tutabilecektir., In general, it is hard to combat olive leaf spot disease with using currently registered fungicides againts this disease in Turkey. Howewer, promising results optained from certain systemic fungicides for controlling the disease have been revailed recently in the world. In addition, electrostatic spraying tecnique, as modern sypraying tecnique, has been well known with better coverage and bilogical efficacies compare to that of tradational spraying method especially application on crops with waxy leaf and fruit such as olive and citrus. In this research, applications both systemic and non-systemic fungicides using electrostatic spraying tecnique gave the best efficacies to control of the disease and better coverage along with less drift, as well. Among the fungicides, boscalid 25.2% + pyraclostrobin 12.8% had the highest effectiveness with 91.26% followed by bordeux mixture containing 124 g / L metallic copper equivalent with 84.10% while trifloxystrobin, another systemic fungicide, controlled the disease with 80.17% when sprayed by electrostatic method. In conventional method, the highest efficacy with 76.86% was obtained from boscalid 25.2% + pyraclostrobin 12.8% followed by bordeux mixture with 71.23% while the lowest efficacy with 65.61% was received from trifloxystrobin application. As a result, systemic fungicides with quinon outside inhibitors and electrostatic spraying method were used successfully at olive orchard for the first time to manage olive leaf spot disease in Turkey. According to the data, systemic fungicide boscalid 25.2% + pyraclostrobin 12.8% and electrostatic spraying tecnique efficiently controlled olive leaf spot disease with 91.26% biological efficacy. These findings can lead further studies to evaluate other potential systemic fungicides by using electrostatic spraying in practice to manage olive leaf spot disease in near future.

Arpa yaprak lekesi hastalığı, Rhynchosporium commune isimli fungal bir etmen tarafından oluşturulmaktadır. Bu tez kapsamında Türkiye'nin farklı bölgelerinden toplanan R. commune ile enfekteli örneklerden elde edilen tek spor izolatlarının patotipleri belirlenmiştir. Survey çalışmaları 2012 ve 2013 yıllarında yürütülmüştür. Toplam 52 tek spor izolatı elde edilmiş ve 17 ayırıcı çeşit üzerinde patotipler belirlenmiştir. Elli iki R. commune izolatı içerisinde 30 farklı patotip tespit edilmiştir. Orta Anadolu bölgesinde 18, Güney Doğu Anadolu bölgesinde 14, Ege bölgesinde 6 ve Karadeniz bölgesinde 1 patotip belirlenmiştir. Bu patotiplerin 20 adedi sadece birer izolatta belirlenirken, 5'i 2 izolatta, 1'i 3 izolatta, 3' ü 4 izolatta ve 1' i ise 7 izolatta belirlenmiştir. Hiçbir patotip tüm 17 ayırıcı çeşit ve iki yerel hassas çeşite karşı virülent bulunmamıştır. En virülent patotip (patotip 29) Manisa ilinden, en az virulensliğe sahip patotip (patotip 1) Sivas ilinden elde edilmiştir. 17 ayırıcı çeşit arasında patotiplere reaksiyonları bakımından Jet ve Abyssinia çeşitlerinin herbiri 1, Osiris, Atlas 46 ve Forrajera çeşitleri 3, La Mesita ve Bey çeşitleri 7, Trebi çeşidi 9, Pirate çeşidi 10, Modoc çeşidi 11, Kitchen çeşidi 12, Armelle ve Astrix çeşitleri 19, Athene çeşidi 21, Steudelli çeşidi 24 ve Digger çeşidi 25 patotipe karşı hassas bulunmuştur. Ayrıcı çeşitler içinde Jet ve Abyssinia çeşitleri en dayanıklı, Digger ve Steudelli çeşitleri en hassas çeşitler olarak bulunmuştur. İki yerel hassas çeşit ( Bülbül 89 ve Efes 3) patotiplerin % 93'üne hassas bulunmuştur. R. commune etmeninin 5 en virülent ve 1 en yaygın izolatları ile 200 yerel arpa çeşidi ve 107 H .spontaneum hattı test edilmiştir. Yerel çeşitlerden sadece bir çeşit ve yabani arpalardan 27 genotip dayanıklı olarak bulunmuştur. Barley scald is caused by a fungal pathogen, Rhynchosporium commune. In this study, pathotypes of R. commune was determined. Surveys were conducted during 2012 and 2013. Fifty two R. commune single spore isolates were obtained.. A total of 30 scald pathotypes were distinguished based on pathogenicity on 17 barley differential genotypes . Eighteen of these pathotypes were from Central Anatolia region, 14 from South East Anatolia region, 6 from Aegean region, and 1 pathotype from Black Sea region. 20 of these pathotypes represented by 20 isolates and 5 pathotypes represented by 2 isolates, 1 pathotype represented by 3 isolates, 3 pathotypes represented by 4 isolates and 1 pathotype represented by 7 isolates. None of pathotypes was pathogenic on all 17 barley differentials and two local susceptible cultivars. The most virulent pathotype (pathotype 29) and the least virulent pathotype (Pathotype 1) were obtained from Manisa and Sivas provinces, respectively. Among 17 barley differentials, Jet and Abyssinia were susceptible to 1 pathotype, Osiris, Atlas 46, and Forrajera were susceptible to 3 pathotypes, La Mesita and Bey were susceptible to 7 pathotypes, Trebi was susceptible to 9 pathotypes, Pirate was susceptible to 10 pathotypes, Modoc was susceptible to 11 pathotypes, Kitchen was susceptible to 12 pathotypes, Armelle and Astrix were susceptible to 19 pathotypes, Athene was susceptible to 21 pathotypes, Steudelli was susceptible to 24 pathotypes and Digger was susceptible to 25 pathotypes. Among barley differentials, Jet and Abyssinia cultivars were found the most resistant and Digger and Steudelli cultivars were the most susceptible cultivars. Two local susceptible cultivars Bülbül 89 and Efes 3 were found susceptible to % 93 of scald pathotypes. Five of the most virulent and 1 of the most widespread isolates were chosen and tested on 200 barley landraces and 107 wild barley ( Hordeum spontaneum) genotypes. Among barley landraces and wild barley genotypes, only one and 27 genotypes were found to be resistant to barley scald, respectively. 135

TEZ10484 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2015. Kaynakça (s. 47-51) var. xi, 65 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. Bu çalışmada Doğu Akdeniz Bölgesi’nde buğday yetiştiriciliğinde sorun olan Septorya Yaprak Lekesi Hastalığının (SYLH) yaygınlığını belirlemek üzere Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş’ta 260 farklı buğday tarlasında sörvey yapılmıştır. Tarlaların % 58,91’inin SYLH ile bulaşık ve hastalık şiddetinin ortalama % 11,62 olduğu saptanmıştır. 142 hastalıklı bitki dokusundan toplamda 74 izolat saflaştırılmış, bunlardan; Adana’dan 47, Mersin ve Osmaniye’den 3’er, Hatay’dan 14 ve Kahramanmaraş’tan 7 izolat elde edilmiştir. En çok izolatın elde edildiği Adana’da hastalık % 87,99 ile en yaygın olarak saptanırken, bunu % 87.44 ile Osmaniye, % 43,59 ile Kahramanmaraş, % 42,68 ile Mersin ve % 26,03 ile Hatay illeri izlemiştir. Hastalık etmeni morfolojik yapının mikroskobik gözlemlerine göre ve moleküler analiz yöntemleri yardımıyla tanımlanmıştır. Elde edilen 74 izolattan 15’i rDNA’nın ITS gen dizileri 5' ve 3' yönlerinden dizilimleri elde edilmiş ve NCBI gen bankasında nükleotidler blastn programı ile karşılaştırılmış ve etmeninin Septoria tritici olduğu belirlenmiştir. İzolatlara ait rDNA ITS gen dizileri KP852507, KP852508, KP852509, KP8525010, KP8525011, KP8525012, KP8525013, KP8525014, KP8525015, KP8525016, KP8525017, KP8525018, KP8525019, KP8525020 ve KP8525021 kayıt numaraları ile NCBI gen bankasına yüklenmiştir. Maksimum Parsimoniye göre izolatların birbiri ile olan yakınlığına bakıldığında CU101 StM26 ve CU103 StA58 nolu izolatı diğer Septoria tritici izolatlarının genetik orijinini oluşturmuştur. Diğer izolatlar bunlardan 2 farklı alt gruba ayrılmıştır. In this study, 260 different wheat fields were surveyed for the estimation of prevalence of septoria leaf blotch disease in the cities of Eastern Medditerranean Region. Out of 100 % of total wheat crop fields, 58.91% of wheat fields were infected with septoria leaf blotch disease. The mean value of septoria leaf blotch disease virulence was 11.62 %. Out of 142 diseased wheat crop samples, 74 isolates were obtained. Forty seven isolates from Adana, 3 isolates from Mersin, 3 isolates from Osmaniye, 14 isolates from Hatay and 7 isolates from Kahramanmaraş provinces were cultured on PDA-tetplates. The cause of disease agent was identified based on microscobic observation of morphological structure and molecular analysis methods. Consequently, 15 isolates were sequenced for 5' and 3' ends of ITS of rDNA and nblast of the ITS sequences has revealed that Septoria tritici was the agent of septoria leaf blotch disease. The highest disease prevalence (87.99%) was observed at Adana, and then followed respectively Osmaniye with 87.44 %, Kahramanmaraş with 43.59 %, Mersin with 42.68 % and Hatay with 26.03 %. The agent has been identified based on microscobic observation and Molecular analysis (PCR and ITS sequences). Fifteen isolates out of 74 has been sequenced 5' and 3' end of ITS, and then aligned by blastn in NCBI. The all results come up as S. tritici. The isolates of rDNA ITS have been deposited as KP852507, KP852508, KP852509, KP8525010, KP8525011, KP8525012, KP8525013, KP8525014, KP8525015, KP8525016, KP8525017, KP8525018, KP8525019, KP8525020, and KP8525021 in NCBI. According to phylogenetic tree built by Maximum Parsimony of ITS sequences, Isolates of CU101 StM26 and CU103 StA58 have been found origin of other Septoria tritici isolates. Two subclades have branched from these 2 isolates. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: ZF2013YL8.

Zeytinde halkalı leke (Spilocaea oleagina) hastalığı gerek ülkemizde gerekse dünyada zeytin yetiştiren diğer ülkelerde zeytin ağacının en önemli hastalıklarından biridir. Zeytinde önemli olan halkalı leke hastalığı her geçen yıl şiddetini arttırmaktadır ve savaşımında başarısız olunmasının uygulama hatalarından kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Geleneksel püskürtme yöntemleriyle atılan ilacın yaklaşık % 50-80'lik kısmının hedef yüzeylere ulaşamadığını, ya sürüklenme yoluyla hedef dışına taşındığını ya da aynı alan içerisindeki toprak yüzeyine ulaştığını göstermektedir. Diğer yandan, geleneksel ilaçlama makinalarına oranla daha az su ile daha iyi kaplama imkanı sağlayan elektrostatik püskürtme ile hastalıklar kontrol edilebilmektedir. İzmir, Kemalpaşa'da 2013 ve 2014 yıllarında gerçekleştirilen bu çalışmada, zeytin halkalı leke hastalığına karşı hem geleneksel hem de elektrostatik püskürtme tekniği karşılaştırmalı olarak uygulanmıştır. Bu amaçla, söz konusu hastalığa karşı ruhsatlı bakır sülfat pentahidrat ile hazır bordo bulamacı olarak bilinen bakır kalsiyum sülfat her iki ilaçlama tekniği ile ayrı ayrı uygulanmıştır. İlaçlamaların biyolojik etkinliklerinin yanı sıra yaprak üzerindeki birikimi, kaplama oranlarının tespiti ve sürüklenme miktarı da hesaplanmıştır. Bu çalışma ile elektrostatik püskürtme tekniği zeytinde ilk kez halkalı leke hastalığına karşı kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, zeytin halkalı leke hastalığına karşı bakır sülfat pentahidrat'ın etkinliği geleneksel ilaçlamada %84.82 olurken elektrostatik ilaçlamada bu etki %93.12'e ulaşmıştır. Diğer yandan benzer şekilde, bakır kalsiyum sülfat uygulaması hastalığı geleneksel ilaçlamada %82.14 oranında, elektrostatik ilaçlamada ise %89.60 kontrol etmiştir. Geleneksel ilaçlamada yere sürüklenen iz maddesi miktarı ortalama 0.308 µg/cm2 olurken, elektrostatik ilaçlamada yerde herhangi bir birikim saptanamamıştır. Ağaç üzerindeki birikim dikkate alındığında ise, elektrostatik uygulama tekniğinde geleneksele oranla 2,5 kez daha fazla olmuştur. Elektrostatik ilaçlama ile yere ve havaya sürüklenmeyi en aza indirerek çevreye duyarlı bir ilaçlama yapmakla beraber, ağaç ve/veya bitki üzerindeki birikimi artırarak ilaçlamalardan maksimum başarı sağlanacaktır. Sonuç olarak, bu çalışmada elektrostatik pülverizatörün zeytin halkalı leke hastalığının savaşımında geleneksel ilaçlamaya göre daha etkili olduğu belirlenmiştir., Olive scab caused by the mitosporic fungus Spilocaea oleagina is the most important foliar disease of olive both in Turkey and other countries where olive are grown in the World. Olive scab disease is gradually increased in years and it is thought that ineffectiveness in control of the disease could be result from misapplication. Studies showed that approximately out of 50-80% of pesticides applied by conventional spraying techniques does not reach to target surface, it could be carried either out of target by drift or moved to soil surface at the same area. Moreover, many diseases could be controlled by electrostatic spraying with less water compare to that of conventional spraying equipment. In this study, conventional and electrostatic spraying techniques individually were being performed to compare against olive scab in 2013 and 2014 in Kemalpaşa, İzmir. For this purpose, amongst registered fungicides copper sulphate pentahydrate and copper calcium sulphate known as ready to use Bordeaux mixture were sprayed with both application techniques individually. Beside biological efficacies of the fungicides, deposit on the leaves, rate of coverage, and the amount of drift were calculated, as well. Electrostatic spraying technique was tested at the first time in olive in this study. At the result of the study, copper sulphate pentahydrate was found 84.82% in conventional spraying technique while this effect was reached to 93.12% in electrostatic spraying technique in control of olive scab. On the other hand, copper calcium sulphate had 82.14% efficacy in conventional spraying technique while electrostatic spraying technique had controlled the disease as 89.60% with the same fungicide. The amount of trace substance drift onto ground was found as average 0.308 µg/cm2 with Conventional spraying technique while there is no accumulation of trace element on the ground with electrostatic spraying technique at all. In consider of accumulation on the tree, 2.5 times more amount was determined in electrostatic spraying technique than that of conventional spraying technique. Electrostatic spraying technique performed maximum efficacies in control of the disease with increasing of accumulation on the olive tree along with providing environmentally friendly approach by minimizing drift to ground and atmosphere with electrostatic spraying technique. In conclusion, better efficacies was obtained from electrostatic spraying technique with better coverage of sprayed fungicides in control of olive scab disease compare to that of conventional spraying technique were resulted in this study.

Bu çalışma ile İstanbul Büyükçekmece civarındaki ağaç ve çalılarda gelişen odun tahripçisi mantarlar araştırılmıştır. Araştırma alanında yer alan bitki türleri arasında; erguvan (Cercis siliquastrum), ağaç hatmi (Hybiscus syriacus ), üzüm asması ( Vitis vinifera), şeftali ( Prunus persica ), Japon kadife çamı (Cryptomeria japonica variegata elegans ), kurtbağrı ( Ligustrum vulgare ), gül ( Rosa sp .) alev ağacı (Photonia sp.), karabaş otu ( Lavandula sp .), söğüt ( Salix babylonica ), akçaağaç ( Acer sp. ) bulunmaktadır.Hastalık etmeni mantarlar olarak;Verticillium albo ? atrum , Botrytis cinerea , Phomopsis viticola, Podosphaera oxyacanthae , Taphrina deformans , Glomeralla cingulata , Diplocarpon rosae , Phomopsis juniperovora , Podosphaera leucotricha , Septoria lavandulae, Marssonina salicicola , Cercospora acerina teşhis edilmiştir.Bu çalışma ile 11 hastalık etmeni mantar numunesi elde edilmiştir. Bunların 12 ayrı mantar türü olduğu tespit edilmiştir. In this study the wood destroying mushrooms which grow up on trees and bushes around Büyükçekmece İstanbul, were examined plants which placed in the study area, were redbud (Cercis siliquastrum), common hibiscus (Hybiscus syriacus), vine ( Vitis vinifera), peach ( Prunus persica ), Japanese velvet pine (Cryptomeria japonica variegata elegans) , privet (Ligustrum vulgare), rose (Rosa sp.) , flame tree (Photonia sp.), buckwheat grass ( Lavandula sp .), willow (Salix babylonica ), maple ( Acer sp.) .As the disease agents;Verticillium albo- atrum, Botrytis cinerea, Phomopsis viticola, Podosphaera oxyacanthae, Taphrina deformans, Glomeralla cingulata, Diplocarpon rosae, Phomopsis juniperovora, Podosphaera leucotricha, Septoria lavandulae, Marssonina salicicola , Cercospora acerina.With this study; 11 fungal disease agents have been obtained. Those were 12 different and apart fungal species. 78

Prunus necrotic ringspot virus PNRSV ’ü ile infekteli Prunus mahaleb ve Apple chlorotic leafspot virus ACLSV ’ü ile infekteli şeftali P. persica L. yapraklarının farklı bölgelerinden alınan doku diskleri bu virüslerin yaprak dokusundaki dağılımlarını belirlemek amacı ile sırasıyla enzyme-linked immunosorbent assay ELISA ve reverse transcriptase polymerase chain reaction RT-PCR teknikleri ile analiz edilmişlerdir. Gerçekleştirilen ELISA testleri sonucunda her iki virüsünde yaprak ayasında yaprak sapı bölgesinde daha konsantre oldukları ve konukçu yapraklarında düzensiz bir dağılım gösterdikleri tespit edilmiştir. Aynı yaprak bölgelerinin kullanıldığı RT-PCR testlerinde ise her iki virüsün genetik materyalinin tüm yaprak bölgeleri için birbirine yakın ölçülerde amplifikasyon ürünleri oluşturduğu belirlenmiş ve testlenen yaprak bölgeleri arasında viral konsantrasyon bakımından bariz farklılıkların olmadığı saptanmıştır. RT-PCR testi sonuçlarından elde edilen kesin, net ve dengeli teşhisi ifade eden bantlar, ACLSV ve PNRSV virüslerinin Prunus yapraklarının testlenen tüm bölgelerinde homojen bir dağılım sergilediğini göstermiştir. Her iki virüs, kullanılan test yöntemine göre konukçularında farklı dağılım sergilemişlerdir. Elde edilen bulgular ışığında PNRSV ile ACLSV’nin konukçularındaki dağılımını belirlemede ELISA testi ile PCR testi arasında bir korelasyon saptanmamıştır, Leaf discs taken from different canopy and leaf sites of Prunus necrotic ringspot virus PNRSV infected Prunus mahaleb and Apple chlorotic leafspot virus ACLSV infected peach P. persica tree were analyzed for the determination of virus distribution in leaf tissues by enzyme-linked immunosorbent assay ELISA and reverse transcriptase polymerase chain reaction RT-PCR techniques. The ELISA results suggest high virus concentration of PNRSV and ACLSV at the basal leaf section of the lamina and uneven virus distribution in their host leaves. Clear and relatively balanced amplification bands were obtained when the same leaf sections were analyzed by RT-PCR. No conspicuous differences were found in terms of viral concentrations among the leaves tested. Amplification bands of RT-PCR test results suggest homogeneous distribution of both viruses in tested Prunus leaves. Both viruses were exhibited different patterns of distribution in their hosts according to the detection method used. No correlation was found between ELISA and RT-PCR tests in determining the distribution of both viruses

ÖZET Doktora Tezi ORTA ANADOLU BÖLGESİNDE YETİŞTİRİLEN ARPALARDA GÖRÜLEN YAPRAK LEKESİ (Rhynchosporium secalis Oudem J J.Davis) ETMENİNİN IRKLARININ BELİRLENMESİ Aydan ARAZ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Salih MADEN Arpa yaprak lekesi hastalığı etmeni Rhynchosporium secalis' in Orta Anadolu bölgesinde 8, Ege bölgesinden 2 ildeki ırkları, bu illerden toplanan hastalıklı yaprak örneklerinden elde edilen 50 tek spor izolatının 10 ayırıcı çeşitteki reaksiyonlarına göre kontrollü koşullarda belirlenmiştir. Elli R. secalis izolatından 41 ırk saptanmıştır. Bu ırkların 36 adedi birer izolatla, 1' i 3, 1' i 4 ve 3' ü 2 izolatla temsil edilmişlerdir. Ayırıcı çeşitlerden Osiris sadece bir ırk' a karşı hassas, Nigrinidum 2 ırk'a, Steudelli 12 ırk' a hassas bulunmuştur. Tokak 157/37 ırkların % 92,7' sine (38 ırk) hassas bulunmuştur. Diğer çeşitler ırkların 18 ile 29' una karşı hassas reaksiyon göstermişlerdir. Tüm ayırıcı çeşitleri hastalandıran ırk (ırk 41), Eskişehir ilinden elde edilen 2 izolattan saptanmıştır. Bu ilde ayrıca 8 ayırıcı çeşidi hastalandıran 40 numaralı ırk da belirlenmiş, bunun yanı sıra bu ilde 7 ırk daha tespit edilmiştir. İllerdeki ırk dağılımı, elde edilen izolatların sayısına bağlı olarak artan derecede çeşitlilik göstermiştir, yani izolat sayısı arttıkça ırk sayısı da artmıştır. En virulent ırklar Eskişehir, Kayseri ve Yozgat illerinden elde edilmiştir. 2003, 51 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Arpa Yaprak Lekesi, Rhynchosporium secalis, Orta Anadolu Bölgesi, Irklar ABSTRACT Ph D. Thesis DETERMINATION OF THE RACES OF BARLEY SCALD PATHOGEN {Rhynchosporium secalis Oudem J.J.Davis) OCCURRING ON BARLEYS GROWN IN CENTRAL ANATOLIA REGION Aydan ARAZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Plant Protection Supervisor: Prof. Dr. Salih MADEN Races of barley scald pathogen, Rhynchosporium secalis, were determined based on the reactions of 50 single spore isolates of the pathogen obtained from the diseased leaves samples collected from 8 provinces in Central Anatolia and 2 provinces in Aegean Region on 10 differential cultivars in the controlled conditions. Forty one races were distinguished based on the susceptible reactions formed on the differentials. Thirty six races were represented by 1 isolate, 1 race by 1 isolate, 3 races were 3 isolate, 4 races by 2 isolates respectively. Osiris was susceptible against only one race (race 41), cv. Nigrinidum being against 2 and Steudelli against 12 races. Cv. Tokak 157/37 showed susceptible reaction against 92.7 % of the races (38 races). The other cultivars showed susceptible reactions between 18 and 29 of the races. The race which is pathogenic to all of the differential cultivars (race 41) was determined from 2 isolates collected from Eskişehir province. The race (race 40) which caused susceptible reaction on 8 differential cultivars was also determined from the isolates obtained from this province and in addition to this 7 more races were determined in this province. Distribution of the races in the provinces varied according to the number of the isolates, in other words the number of the races increased parallel to the increase of the number of the isolates. The most virulent races were detected from the isolates of Eskişehir, Kayseri and Yozgat provinces. 2003, 51 pages Key Words: Barley Scald, Rhynchosporium secalis, Central Anatolia Region, Races 51

ÖZET ŞANLIURFA YÖRESİNDE EKİMİ YAPILAN BAZI ARPA ÇEŞİTLERİNİN ARPA YAPRAK LEKESİNE (Rhyncho sporlum secalis (Oud.) Davis) KARŞI REAKSİYONLARI VE HASTALIK ŞİDDETİ İLE VERİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ Ha mit KA VAK Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Doktora Tezi 1997, 90 sayfa Danışman:Prof. Dr. Y. Zekai KATIRCIOĞLU Jüri :Prof. Dr. Y.Zekai KATIRCIOĞLU Prof. Dr. Gürsel ERDİLLER Prof. Dr. Salih MADEN Bu çalışmada 1996 ve 1997 yıllarında Şanlıurfa yöresinde ekimi yapılan bazı arpa çeşitlerinin, arpa yaprak lekesi [Rhynchosporium secalis (Oud.) Davis]' ne karşı reaksiyonları ve hastalık şiddeti ile verim kaybı arasındaki ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun yanında etmenin çeşitlerde sergilediği belirtiler, bitkinin fenolojik gelişmesi süresince izlenmiştir. Toplam 20 arpa çeşidinin R. secalis' e karşı reaksiyonları belirlenmiş olup, bu durum 1996 yılında doğal enfeksiyon koşullarında, 1997 yılında ise suni inokulasyon ile gerçekleştirilmiştir. Suni inokulasyon için kurulan denemelere etmenin 1.2x1 06 spor/ml süspansiyonu iki yapraklı fide dönemi, kardeşleme sonu ve başaklanma başlangıcında uygulanmıştır. Farklı hastalık derecelerine bağlı verim kayıpları hassas Blenhaim ve Lenka çeşitlerinde ölçülmüştür, ölçümler 1996 yılında 100 başak ve 1000 dane üzerinden, 1997 yılında ise 100 başak, 1000 dane ve parsel verimleri üzerinden yapılmıştır. Ayrıca 1996 yılındaki ölçümler doğal enfeksiyon koşullarında, 1997 yılındaki ölçümler ise suni inokulasyon koşullarında gerçekleşmiştir. Yine 1997 yılında kurulan parsellere değişik vejetasyon dönemlerde ve farklı sayılardaII etmenin 8xl05 spor/ml süspansiyonu uygulanmıştır. Bütün değerlendirmeler Tesadüf Parselleri Deneme Desenlerine göre kurulmuş olan dörder tekerrürlü parsellerde gerçekleştirilmiştir. Yine bu çalışmalar 1996 yılında altışar m2, 1997 yılında ise birer m2' lik parsellerde yürütülmüştür. Sonuçların değerlendirilmelerine göre 20 arpa çeşidi R. secalis'e karşı önemli düzeyde reaksiyonlar sergilemiş olup, bunlar istatistiksel olarak ortalama 13 farklı grup oluşturmuştur. Ayrıca iki yıldaki deneme sonuçlarına göre hiç reaksiyon göstermeyen W 1936 en dayanıklı, ortalama %64.5 enfeksiyon şiddeti sergileyen Lenka ise en hassas çeşidi temsil etmiştir. Hastalık şiddetine bağlı verim kayıplarının ölçülmesinde patojenin ortalama %25 enfeksiyon düzeylerinde istatistiksel olarak verim kayıplarına yol açmadığı, belirlenen diğer enfeksiyon yoğunluklarında ise farklı düzeylerde verim kayıplarına yol açtığı görülmüştür. Yine ölçümleri yapılan verim birimlerindeki azalmalar paralellik göstermiştir. Kontrole kıyasla 1000 danedeki verim kayıpları istatistiksel olarak Blenhaim' de en az %6.35, en fazla %26.1. Lenka' da ise en az %8.9, en fazla %29.35 olarak belirlenmiştir. Ancak burada iki yıldaki değerlendirmelerin ortalamaları alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Arpa, Rhynchosporium secalis, Reaksiyon, Hassasiyet, Dayanıklık, Hastalık derecesi, Verim kaybı m ABSTRACT REACTIONS OF SAME BARLEY CULTIVARS GROWN IN ŞANLIURFA TO THE BARLEY SCALD DISEASE (Rhynchosporium secalis (Oud.) Davis), AND THE CORRELATION BETWEEN DISEASE SEVERITY AND YIELD Hamit KAVAK Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Plant Protection Ph.D. Thesis 1997, 90 page Supervisor : Prof. Dr.Y.Zekai KATIRCIO?LU Jury : Prof. Dr.Y.Zekai KATIRCIO?LU Prof. Dr. Gürsel ERDİLLER Prof. Dr. Salih MADEN The reactions of several barley varieties to the barley scald disease caused by [Rhynchosporium secalis (Oud.) Davis] and the effect of severity on the yield loss was studied during 1996 and 1997. In addition, the appearance of symptoms on different varieties also studied in the course of plant phenological development. The reactions of the 20 barley varieties to the R. secalis were determined through the natural infections in 1996 and artificial infections in 1997. Experimental plots were treated with 1.2xl06 spor/ml suspensions of the pathogen in differ ant vegetational stages. Yield loss due to the different disease severity was determined in susceptible varieties of Blenhaim and Lenka. Measurements of 100 ears and 1000 grain weights in 1996 were taken and 100 ears, 1000 grain weights and the plot yields in 1997 were determined. In addition measurements were taken natural infections in 1996 and artificial infections in 1997. Additionally, 8xl05 spor/ml suspensions of pathogen in different numbers were applied to experimental plotsin various vegetational stages in 1997. All the evaluations were performed in 2 randomized plots with four repetitions. Studies were conducted in 6m plots in 1996 and in lm2 plots in 1997. According to the statistical evaluation of results, 20 barley varieties exhibited significant reactions and ranked 13 groups. According to the 2 year results, W 1936 showed no reaction being as the most resistant variety, whereas Lenka was the most susceptible variety producing 64.5% enfection severity. The pathogen did not cause statistically significant yield loss when the infection rate was about 25%. However yield loss in different degrees were obserwed with the other disease densities. Decreases in measured yield components showed similarity. 1000 grain weight as the criterion, yield loss of Blenhaim ranged between 6.35 - 26.1, respectively. These values were 8.9% and 29.35% for the Lenka variety. Average of two year studies were used to calculate these values. Key Words: Barley, Rhynchosporium secalis, Cultivar reactions, Susceptiblity, Resistance, Yield loss, Disease severity 90

101 ÖZET Bu çalışmada çeşit davranışları ve mineral beslenme nin arpada noktalı yaprak lekesi hastalığı (Helminthosporium sativum P., K. et B. ) şiddetine etkisi araştırılmıştır. Bu araştırma Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde- sera denemeleri şeklinde yürütülmüştür Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Türkiye'de yetiştirilen veya yetiştirilmesi öngörülen 26 arpa çeşit ve hattının hiçbirisi patojene karşı dayanıklı veya tolerant reaksiyon vermemiştir Parklı H-K daz ve kombinasyonlarında beslenen duyarlı (Kaya) ve daha az duyarlı (Haymana) iki arpa çeşidinde infeksiyon şiddeti, bitki besin maddesi kapsamı ve verim parametrelerindeki değişimler saptanmıştır. Genel olarak artan S ve K dozları bitki gelişimini olumlu yönde etkilemiştir. Hastalık şiddetine etkisi denenen 9 IT-K kombinasyonu arasında en düşük hastalık şiddeti %qK450 kombinasyonunda saptanmıştır. Hastalık etmeni inokule edilmiş bitkilerde sağlıklı bitkilere oranla kuru madde verimi daha az, % ET, protein, K, P, Mg ve Ga miktarları ise daha fazla bulunmuştur.102 İnfeksiyonun verim parametreleri üzerine azaltıcı etki yaptığı be liflenmiş tir. Arpa bitkilerinin dane verimleri ve 1000 dane ağırlıkları azalmıştır, Infeksiyondan daha çok etkilenen Kaya çeşidinde başak sayısında azalma saptanmıştır. SUMMARX In this study the effect of variety behaviours and mineral nutrition to the severity of spot bla>tch disease (Helm.inthosporium sativum P., &. and B. ) on barley had been researched. This research is made during the greenhouse experimental studies of Aegean University- Plant Protection department of Agriculture Faculty and Aegean Agricultural Research Institute. Results obtained by this study are as fallows: None of the twentysix variety/line of barley grew or will be grown in Turkey reacted resistant or tolerant to the pathogen* Infection severity, content of plant nutrient mate rial and varie tions of yield parameters of the two kinds of susceptible (Kaya) and less susceptible (Haymana) barley frew by different dose and combinations of H*-K had been determined» Generally increasing doses of ET-K have affected the plant development positively* Among the effects of nine 2T-K combinations to the severity of disease that are experimented, the lowest of the disease severity was ^cc^-acq combination.104- At the plants that pathogen is inoculated, yield of dry matter is lower in comparison to the healthy plants and the amounts of % U, protein, K, P, Mg and Ga are found more. It is found that the infection made an decreasing effect on yield parameters» Grain yields and kernel weight of barley plants decreased. It is found that the number of spikes has been decreased at the susceptible barley (Kaya) that is effected more severity by the infection» 115