Search

Yaşlanma, zaman içerisinde canlının çevre ile olan ilişkilerinde dengelerininçevre lehine sonuçlandığı bir süreçtir. Bu sürecin ilerleyiş hızı canlının çevre ile olanetkileşimi ve kendi kalıtsal özelliklerine bağlı olarak değişir. Bu çalışmamızda,yaşlanma ile ilgili olduğu saptanan genetik faktörlerden Klotho ( Kl ) geni ele alınmıştır.Klotho geni ilk kez farelerde tanımlanan, insanda 13. kromozomun q kolunda yer alanve plazma membranında ve golgi aparatında bulunan tip 1 tek geçişli transmembranglikoproteinini kodlayan bir gendir. Klotho'nun hücre içi moleküler mekanizmalarınasıl etkilediğine yönelik bazı çalışmalar bulunsa da, özellikle yaşlanma sürecinde deetkisi bilinen DNA çift zincir kırıklarının (DSB) onarım mekanizmalarında rolüaydınlatılamamıştır. Bu çalışmada Klotho'nun DSB onarımında görevli, özellikle deHomolog Olmayan Uç Birleştirme (NHEJ) onarımında görevli bazı genlerin ifadesininasıl etkilediğini araştırmayı amaçladık.Çalışmada fare hipokampal kökenli hücre serisi olan HT22 hücrelerikullanılmıştır. DNA'da çift zincir kırığı oluşturduğu bilinen Endosülfan ile öncellikleIC50 dozu belirlenmiş, daha sonra bu doz kullanılarak farklı deney protokollerindemuamele edilen HT22 hücrelerinden RNA ve protein izolasyonu yapılmıştır. Eldeedilen total RNA'dan cDNA oluşturulmuş ve daha sonra Ku70, Ku80, DNA-PKgenlerinin ifadelerindeki değişimler RT-PCR ile belirlenmiştir. Protein seviyesindekideğişimler Western Blotlama yöntemleri ile belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlarçalışılan genlerin ekspresyon seviyelerinin sadece endosülfanla muamele edilenhücrelerde önemli ölçüde yükseldiğini, ama Klotho proteini de verilen hücrelerdeyükselişin olmadığını göstermiştir. Bu sonuçlar, Klotho'nün Endosülfanın zararlıetkisini minimize ettiğini ve NHEJ yolağını baskıladığını düşündürmektedir. Böyleceliteratürde ilk defa Klotho proteininin NHEJ tamir yolağındaki rolü araştırılmıştır. Aging is a process in which the balance of the organism's relations with theenvironment over time results in favor of the environment. The rate of progress of thisprocess depends on the interaction of the organism with the environment and itsinherited characteristics. In this study the Klotho (Kl) gene, which is one of the geneticfactors associated with aging was discussed. The Klotho gene, which first described inthe mice located in the q-arm of chromosome 13 in the human, and encodes the type 1single-pass transmembrane glycoprotein located in the Golgi apparatus. Athough thereare some studies suggesting how Klotho affects intracellular molecular mechanisms, therole of this protein on the DNA double strand brekage (DSB) repair mechanisms, whichare also known to have an effect on the aging process, cannot be elucidate yet. In thisstudy, we aimed to investigate how Klotho affects the expression of some genes,especially known to work in the non-homologous end joint (NHEJ) repair, one of therepair mechanisms in the DNA DSB repair.In the study, the mouse hippocampal cell lines HT22 cells were used. First, theIC50 dose of Endosulfan, which is known to produce double-chain fracture in DNA,was determined. Then, using this dose the HT22 cells were treated in differentexperimental protocols, and finally RNA and protein isolation was performed in thosecells. From obtained total RNAs the cDNAs were generated, and then changes in theexpressions of the Ku70, Ku80 and DNA-PK genes were determined by RT-PCR.Changes in protein level were determined by Western Blotting methods. The resultsshowed that the expression levels of studied genes increased significantly only inendosulfan-treated cells, but was not increased in the cells which also treated withKlotho protein. These results suggest that Klotho minimizes the harmful effect ofEndosulfan and suppresses the NHEJ pathway. Thus, for the first time in the literature,the role of Klotho protein in the NHEJ repair pathway was investigated. 134

In this study, we aimed to determine the distribution of endosulfan in the two postmortem cases, who died due to accidental poisoning. The blood, liver, kidney, brain and stomach content samples obtained from cases were studied with Gas Chromatography-Mass Spectrometry (GC/MS). In the biologic samples, endosulfan isomer (α-Endosulfan and β- Endosulfan) and metabolites (endosulfan sulfate and endosulfan ether) levels were examined. The endosulfan concentrations in the blood were determined as: α- endosulfan was 0.47 mg/l and β-endosulfan was 0.05 mg/l in the first case; α-endofulsan was 0.24 mg/l and β-endosulfan was 0.03 mg/l in the second case. The highest levels of endosulfan were found in the stomach contents. The endosulfan concentrations in the stomach contents were determined as: α-endofulsan was 2.4 mg/kg and β-endosulfan was 1.1 mg/kg in the first case, α- endosulfan was 3.4 mg/kg and β-endosulfan was 2.65 mg/kg in the second case. The liver, brain and the kidney; α- endosulfan, β-endosulfan, endosulfan sulfate and endosulfan ether levels of both cases were examined in our studies as well., Çalışmamızda, kaza sonucu endosülfanla zehirlenen iki ölüm olgusunda endosülfanın vücutta postmortem dağılımının gösterilmesi amaçlanmıştır. Olgulardan alınan kan, karaciğer, böbrek, beyin ve mide içerikleri Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometresinde (GC/MS) çalışıldı. Biyolojik örneklerde endosülfan izomer (α-Endosülfan ve β-Endosülfan) ve metabolitlerin (endosülfan sülfat ve endosülfan eter) düzeyleri araştırıldı. Birinci olgunun kanında α-endosülfan 0.47 mg/l, β-endosülfan 0.05 mg/l, ikinci olguda α-endosülfan kanında 0.24 mg/l, β-endosülfan ise 0.03 mg/l olarak bulundu. Endosülfan düzeyinin en yüksek olduğu örneğin mide içeriği olduğu saptandı. Birinci olguda mide içeriğinde α-endosülfan 2.4 mg/kg ve β-endosülfan 1.1 mg/kg, ikinci olguda α-endosülfan 3.4 mg/kg ve β-endosülfan 2.65 mg/kg olarak bulundu. Her iki olgunun karaciğer, beyin ve böbreklerdeki α-endosülfan, β-endosülfan, endosülfan eter ve endosülfan sülfat miktarları da hesaplandı.

Purpose: The aim of this study is to examine the effect of endosulfan on mice liver as ultrastructural together with biochemical data, and also by light microscopy to evaluate. Materials and Methods: 12 male albino mice weighing between 26-30g were used. Mice were divided into two equal groups. For group receiving endosulfan, endosulfan (13 mg/kg/day, body weight) dissolved in nut oil was administered orally to mice via intragastric-during 10 days. The control group received only nut oil. At the end of the 10th day, all the mice were sacrificed with cervical dislocation. Tissue samples were taken for histological examination and biochemical analysis (SOD; superoxide dismutase, GSH; glutathione peroxidase, CAT; catalase, G6PD; glucose-6-phosphate dehidrogenase, MDA; malondialdehyde). Results: Disruption of inner membrane of mitochondria, dilatation of endoplasmic reticulum, the presence of large lipid droplets and vacuolar structures were observed in some hepatocytes. Prominent vacuolization was seen in light microscopic observation. There was an increment in activities of G6PD, SOD, GSH and MDA. However, there was a decrease in CAT activity. Conclusion: It may be considered that the adverse effect of endosulfan on mice liver may be due to direct toxic effect of endosulfan and induction of oxidative stress., Giriş: Çalışmanın amacı, endosülfan"ın fare karaciğeri üzerine etkisini biyokimyasal veriler ile birlikte ultrasütrüktürel olarak araştırmak, ve aynı zamanda ışık mikroskobik değerlendirmek. Materyal ve Metod: Çalışmada 26-30 gram ağırlığında 12 erkek albino fare kullanıldı. Fareler iki eşit gruba ayrıldı. Endosülfan grubuna, fındık yağında çözülmüş endosülfan (13 mg/kg/gün, vücut ağırlığ) 10 gün süresince intragastrik yol ile oral olarak uygulandı. Kontrol grubuna, yalnızca fındık yağı verildi. Bütün fareler onuncu günün sonunda servikal dislokasyon ile sakrifiye edildi. Histolojik ve biyokimyasal analizler (SOD; superoksit dismutaz, GSH; glutatyon peroksidaz, CAT; katalaz, G6PD; glikoz-6-fosfat dehidrogenaz, MDA; malondialdehid) için doku örnekleri alındı. Bulgular: Bazı hepatositlerin mitokondrionlarının iç membranlarında bozulma, endoplazmik retikulum sisternalarında dilatasyon, lipid ve vakuoler yapıların varlığını gözlendi. Işık mikroskobik olarak belirgin vakuolizasyon görüldü. G6PD, SOD, GSH ve MDA aktivitelerinde artmaya rağmen CAT aktivitesinde azalma vardı. Sonuç: Endosülfanın fare karaciğeri üzerine olumsuz etkisinin nedeni olarak, endosülfanın hepatositlere direkt toksik etkisi yanısıra oksidatif stres indüksüyonuna bağlı olabileceği düşünülebilir.

Bu çalışmada Orthoptera, Dictiyoptera ve Isoptera takımlarına ait farklı böcek türlerinden toplam 124 bakteriyal izolat elde edilmiştir. Disk difüzyon metodu ve spektrofotometrik metodlar ile bu türlerin alfa Endosülfan (? ES) ve alfa Sipermetrin (? CP)'yi parçalayabildikleri belirlenmiş ve bu bakımdan en iyi iki izolat (H15 ve B7) seçilmiştir. MIS ve 16S rRNA analizleri sonunda bu iki izolatın sırasıyla Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter schnidleri olduğu belirlenmiştir. Bu türlerin ? ES ve ? CP biyodegradasyonu için optimal parametreler Taguchi Deney Düzeneği metoduyla analiz edilmiş ve optimal parametrelerin her iki tür için de, 30°C sıcaklık, pH 8 ve 100 mg/L pestisit miktarı olduğu bulunmuştur. Pestisit parçalanma ürünleri TLC ve HPLC ile analiz edilmiştir. İmmobilize kültürde 15 günde 100 mg/L pestisit kullanılarak P. aeruginosa H15 izolatı ile ? ES için %86.44, ? CP için ise %82.6 biyodegradasyon verimi elde edilmiştir. Yine A. schindleri B7 izolatı ile ? ES için %82.93, ? CP için de %86.45 biyodegradasyon verimi elde edilmiştir. Hem serbest hem de immobilize kültürde 1 g/L glukoz ilavesi pestisitlerin biyodegradasyonunu artırmıştır. ? ES'nin A. schindleri B7 ile biyodegradasyonunda toksik metabolitlerden ES sülfat oluşmazken, P. aeruginosa H15 biyodegradasyonu sonucu ES sülfat oluştuğu belirlenmiştir In the present study, a total 124 bacterial strains were isolated from different insect species belonging to the orders Orthoptera, Dictiyoptera and Isoptera. To determine of pesticides (? ES and ? CP) biodegradation capability of bacteria, disc diffusion method and spectrophotometric methods were used. As a result, the two isolates were chosen as the most efficient degraders for both ? ES and ? CP. These isolates (H15 and B7) were identified by using MIS and 16S rRNA analysis methods as Pseudomonas aeruginosa and Acinetobacter schindleri, respectively. The effect of pH, temperature and pesticide concentration on the ratio of biodegradation were investigated by using the Taguchi Experimental Design and the optimal parameters for pH, temperature and pesticide concentration found to be 8, 30°C and 100 mg/L, respectively. Pesticides and their metabolites were analyzed using TLC and HPLC. P. aeruginosa H15 degraded 86.44% of ? ES and 82.6% of ? CP while A. schindleri B7 degraded 82.93% of ? ES and 86.45% of ? CP in 15 days of incubation in immobilize culture with 100 mg/L of pesticide. Glucose addition (1 g/L) increased the pesticide degradation both free and immobilized culture. Although A. schindleri B7 did not produce the toxic ES sulfate during endosulfan biodegradation, P. aeruginosa H15 produced it 142

Klorlu hidrokarbonlar cinsinden tarım ilaçlarının çevresel önemi, hedef dışı canlılar üzerindeki toksisitelerinin yanı sıra, ekosistemlerde çok uzun süre kalma ve yayılabilme özelliklerinden gelir. Tez çalışması kapsamında bir tür klorlu organik pestisit olan endosulfanı biyolojik olarak parçalayabilen mikroorganizmalar ve bunların uygun üreme koşulları araştırılmıştır. Kültür zenginleştirme tekniği kullanılarak topraktan üç farklı mikroorganizma suşu (Afipia Genosp, Sphingomonas yanoikuyae Q1 ve Methylobacterium rhodesianum) izole edilmiştir. Yapılan literatür taramasında tez çalışmasında elde edilen mikroorganizmaların endosülfanı parçaladığına yönelik olarak daha önce yapılmış bir çalışmaya ulaşılmamıştır. Elde edilen suşların endosülfanı biyolojik olarak parçalaması için uygun koşullar belirlenmiştir. Gün ışığının, pH'nın, ilave karbon kaynağının endosülfanın biyolojik parçalanması üzerindeki üzerindeki etkileri belirlenmiştir. 6 gün sonunda karanlık ortamda çalışan reaktörlerde ? -endosulfan %56,8, ß-endosulfan %86,7, toplam (?+ß )endosulfan %65,4 oranında biyolojik parçalanma hesaplanmıştır. Aydınlık ortamda çalışılan reaktörlerde alfa endosulfan % 64,1, beta endosulfan % 100, toplam (?+ß )endosulfan % 77,8 oranında biyolojik parçalanma hesaplanmıştır. Karanlık ortamda yapılan çalışmalar sonucunda pH'ın endosulfan giderimininde önemli bir faktör olduğu belirlenmiştir. Endosulfan giderimi pH=6,4'te %65 iken pH=8,3'te endosulfan giderimi %80 civarında elde edilmiştir. Ek karbon kaynağı olarak glikozun eklenmesi ile endosulfan giderimi %90 olduğu hesaplanmıştır.Çalışmanın son aşamasında kolon reaktörde biyobariyer oluşturarak endosulfan giderimi araştırılmıştır. Dolgu materyali olarak Manisa (Gördes) doğal zeoliti kullanılmıştır. Çalışma iki aşamalı sürdürülmüştür. Birinci set çalışmada, pH=6,5'te endosulfan ve mineral besi ile sürekli besleme yapılmıştır. İkinci kolon reaktörde ise pH=8,5'e yükseltilmiş ve ek karbon kaynağı glikoz eklenmiştir. Deney sonucunda, birinci kolon için 7,5 aylık süre sonunda endosulfan giderimi %89 olurken, ikinci kolon reaktörde 3,5 aylık süre sonunda %99 endosulfan giderimi belirlenmiştir. İkinci grup çalışmalarda, ilk grup çalışmalardan elde edilen sonuçlardan yola çıkarak aynı şartlar altında pH=6,5 değerinde endosulfan ve mineral besi ile sürekli besleme yapılmıştır. Deney sonucunda, iki adet kolon reaktörde 4 aylık süre sonunda %100 endosulfan giderim verimi elde edilmiştir. The significance of chlorinated hydrocarbon type of pesticides, in addition to their toxicitiy on irrelevant organisms, stems from the fact that they can remain and spread in ecosystems for a long time. Within the scope of this thesis, the biological degradation conditions of endosulfan chemical, which is a chlorinated organic compound, has been researched. Three microorganisms have been obtained from the soil by applying enrichment culture technique (Afipia Genosp, Sphingomonas yanoikuyae Q1 and Methylobacterium rhodesianum). In the literature study, no previous research was found on the degradation of endosulfan by attained microorganisms in the thesis study. The specification of microorganisms has been carried out with PCR technique. In order to determine the biological degradation conditions of endosulfan and the types of the obtained microorganisms, batch reactor experiments have been conducted. In the first phase of batch reactor experiments, some studies were made in both light and dark environment to designate the effect of light on endosulfan degradation.After the end of six days, for the reactors working in dark environment, ?-endosulfan 56,8%, ß-endosulfan 86,7%, totally (?+ß)endosulfan 65,4% biological degradation rate has been calculated. For the reactors in light, environment alfa endosulfan 64,1%, beta endosulfan 100%, totally (?+ß)endosulfan 77,8% biological degradation rate has been calculated. As the result of experiments conducted in dark, at pH=6,4 the removal of endosulfan is at the rate of 65% and at pH=8,3 the removal of endosulfan is at the rate of 80%. As a result of studies made in dark environment it was determined that pH was an important factor in the removal of endosulfan. Glycose, as an additional carbon source, was supplemented and the rate of endosulfan removal was calculated as 90%.In the last phase of the research the removal of endosulfan has been analyzed by forming biobarrier in column reactor. As filling material, Manisa (Gördes) natural zeolite was used. Two sets of experiments have been conducted in a column reactor. In the first set, a constant supply of endosulfan at pH=6,5 and mineral nutrient has been provided. In the second column reactor, the rate has been raised to pH=8,5 with 0,1N NaOH and glycose was supplemented as additional carbon source. At the end of the experiment, for the first column, after 7,5 months, the rate of endosulfan removal is 89%; in the second reactor, the endosulfan removal rate was found as 99% after 3,5 months. In the second set of studies, a constant nurture of pH=6,5 endosulfan and mineral nutrient was supplied in the same environmental conditions. As the result of the experiment, after a four months period, 100% endosulfan removal was attained in two column reactors. 228

Bu çalışmada indoxacarb, thiamethoxam ve endosulfan içerikli üç ticari insektisidin Gammarus kischineffensis (Schellenberg,1937) üzerindeki akut toksisitesi ve bu pestisitlerin bu canlıların solungaç dokusunda neden olduğu histopatolojik değişikliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Akut toksisite testlerinde G. kischineffensis örnekleri 24, 48, 72 ve 96 saatlik LC50 değerlerini belirlemek için her pestisitin belirli konsantrasyonlarına maruz bırakıldı. Aralık belirleme deneylerinden sonra deney konsantrasyonları indoxacarb için 0.0 (kontrol), 1, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 60, 70, 80, 90, 100 mg/l, thiamethoxam için 0.0 (kontrol), 2,5, 5, 7,5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 60, 70, 80, 90, 100 mg/l ve endosulfan için 0.0, 1.0, 2.5, 5.0, 7.5, 10.0, 12.5, 15.0, 17.5, 20 µg/l olarak belirlendi. Yapılan çalışmalar sonucu pestisitlerin 96 saatlik LC50 değerleri indoxacarb için 20.212 mg/l, thiamethoxam 3.751 mg/l ve endosulfan için 1.861 µg/l olarak bulundu. Histolojik çalışma için, bulunan LC50 değerlerinin 1/10, 1/100 ve 1/1000’lik oranları kullanıldı. 7. ve 14. günlerinde her pestisit grubundan 5 er canlı alınarak histolojik çalışma için sakrifiye edildi. Çalışmalar sonucunda indoxacarbın canlıların solungaç dokularında hemositik infiltrasyon, hemokoel atropisi, epitelyum hiperplazisi ve vakuolleşmeye neden olduğu belirlenmiştir. Thiamethoxam ise bu canlıların solungaçlarında hemositik infiltrasyon ve vakuolleşme meydana getirmiştir. Endosulfan canlıların solungaçlarında pillar hücrelerinde hemositik infiltrasyon, epitelyum hiperplazisi meydana getirmiştir. Anahtar kelimeler: indoxacarb, thiamethoxam, endosulfan, Gammarus kischineffensis, akut toksisite. In this study the acute toxicity of indoxacarb, thiamethoxam and endosulfan on Gammarus kischineffensis (Schellenberg,1937) and the histopathological alternations caused by these pesticides in gill tissues of G. kischineffensis were aimed to be examined. In the acute toxicity tests G. kischineffensis samples were exposed to certain concentrasions of each pesticide in order to determine 24, 48, 72 and 96 hour LC50 values of these pesticides. After the range finding tests the experimental concentrations for indoxacarb were 0.0 (control), 1, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 60, 70, 80, 90 and 100 mg/l, the experimental concentrations for thiamethoxam were 0.0 (control), 2.5, 5, 7.5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 60, 70, 80, 90 and 100 mg/l concentrations of this pesticide. Adjusting concentrations of endosulfan were 1.0, 2.5, 5.0, 7.5, 10.0, 12.5, 15.0, 17.5 and 20 µg/l. After the acute toxicity study the 96 hour LC50 values found for indoxacarb, thiamethoxam and endosulfan were 20.212 mg/l, 3.751 mg/l and 1.861 µg/l respectively. For the hitological examination, the ratios 1/10, 1/100 and 1/1000 of LC50 values found after acute toxicity study were used. At 7th and 14th days, 5 samples were taken from each pesticide group and sacrified for histolojical examination. Indoxacarb caused hemocytic infiltration, hiperplasia of epithelium, thiamethoxam caused hemocytic infiltration and vacuolization and endosulfan caused hemocytic infiltration in pillar cells, hiperplasia of epithelium. Key words: indoxacarb, thiamethoxam, endosulfan, Gammarus kischineffensis acute toxicity.

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2005 Libra Kayıt No: 17183 Bu çalışmada organklorlu bir pestisit olan endosülfanın toprak ortamında 2 farklı Nocardia izolatı (EL025 ve EL045) tarafından biyodegrade olabilirliği incelenmiştir. Farklı konsantrasyonlarda endosülfan uygulaması yapılan iki farklı topraktan oluşan 12 set oluşturulmuştur. Topraklar sabit sıcaklıkta (30°C) 10 hafta boyunca inkübe edilmiştir. İnkübasyon işlemi süresince haftalık olarak topraklardaki kalıntı endosülfan ve parçalanma ürünlerinin miktarları belirlenmiştir. Haftalık olarak toprakta organizma tayini yapılarak mikroorganizmaların degradasyon esnasındaki değişimleri incelenmiştir. Deneylerin başlangıcında ve sonunda toprakların pH'ı ölçülerek toprak pH'ının degradasyon üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. İnkübasyon işlemi sonunda, EL045 izolatı ile yerli toprak organizmalarının birlikte aktivitelerinin belirlenmeye çalışıldığı 10B toprağında en yüksek -endosülfan giderim verimi sağlanmıştır. 10B toprağında %87,89 oranında -endosülfan giderimi sağlanıştır. 12B toprağında EL025 ve EL045 izolatlarının beraber degradasyon kapasiteleri denenmiştir.Başlangıçta 191,887 mg/kg aktif ß-endosülfan konsantrasyonu 10 hafta sonunda 30,232 mg/kg konsantrasyonuna düşmüştür. Sonuçta her iki Nocardia izolatının da iki toprağa adapte olabildiği ve endosülfanı daha çok toksik olmayan metabolit endosülfan diol'e dönüştürdüğü belirlenmiştir. Endosülfan diol oluşumu ile toprak pH'ında artış gözlenmiştir

ÖZET Endosulfanın Mus musculus Kan, Karaciğer ve Meme Dokusu Üzerine Etkisi Son yıllarda Türkiye'de ve özellikle Çukurova bölgesinde meme kanseri insidansının artışı ile bölgemizde çok yaygın olarak kullanılan endosulfan arasında bir bağlantı olabileceği düşünüldüğünden, anaç Mus musculus'vm kan, karaciğer ve meme dokularında endosulfanın hematolojik, biyokimyasal ve histopatolojik etkileri araştırılmıştır. Araştırmamızda Çukurova Üniversitesi Tıbbi Deneysel Cerrahi Araştırma Merkezi'nden (TTJBDAM) alman 23-40 g ağırlığında 60 adet (30 kontrol, 30 deneysel) anaç M. musculus kullanılmıştır. Endosulfanın M. musculus 'un kan, karaciğer ve meme dokusu üzerindeki etkilerinin değerlendirilebilmesi için hematolojik verilerin, eritrosit, karaciğer ve meme antioksidan sistemlerin, laktik dehidrogenaz (LDH) ve malondialdehit (MDA) düzeylerin referans değerleri saptanmıştır. Deneysel gruba endosulfan (0.24 mg/l00g vücut ağırlığı/gün) 90 gün (kısa dönem) ve 180 gün (uzun donem) oral yolla uygulanmıştır. Endosulfanın hem kısa hem de uzun dönemde vücut ve meme ağırlıklarını etkilemediği, karaciğer ağırlığını ve hepato/somato indeksini arttırdığı, lökositoz ve anemiye neden olduğu saptanmıştır. Endosulfan eritrosit ve karaciğer dokusundaki antioksidan sistemlerini, LDH aktivitelerini ve MDA düzeylerinin belirgin şekilde etkilerken, meme dokusu verilerini etkilemediği görülmüştür. Karaciğer dokularının histopatolojik açıdan incelenmesinde, kısa dönemde ağır tahribat bulguları, uzun dönemde ise ağır tahribat bulgularının yanısıra hafif-orta derecede rejenerasyon bulguları saptanmıştır. Meme dokularının histopatolojik açıdan incelenmesinde ise hem kısa hem de uzun dönemde stroma'da infiltrasyon bulguları saptanmıştır. Sonuç olarak, çalışmamızda endosulfanın kan, karaciğer ve meme dokusu üzerinde non-karsinojenik etkileri görülmüş, kısa dönemde doku düzeyinde oluşan hasarın geri dönüşümlü olduğu ve organizmanın uzun dönem toksisitesine uyum sağladığı saptanmıştır. Anahtar sözcükler: Anaç Mus musculus, endosulfan, kan, karaciğer, meme dokusu XV11 ABSTRACT The Effect of Endosulfan on Blood, Liver and Breast Tissues of Mus musculus In recent years in Turkey, especially in Çukurova Region, it has been suggested that there would be a relation between the increased insidence of breast cancer and widely use of endosulfan. For this purpose, the hematological, biochemical and histopathological effects of endosulfan on blood, liver, and breast tissues of mature Mus musculus are investigated. Sixty mature (30 control, 30 experimental) M. musculus, weighing between 23 and 40 g, were obtained from the Medical Experimental Surgery Research Center (MESRC) of Çukurova University. In the first part of our study, the reference ranges of malondialdehyde (MDA) levels, lactic dehydrogenase (LDH) activities, antioxidant systems and hematological parameters are established to interpret the effects of pesticides on these tissues. In the second part, the effects of oral administration of endosulfan (0.24 mg Per 100 g body weight) daily for 90 days (short term) and for 180 days (long term) are investigated. As a results, no effect on body and breast weights whereas leucocytosis, and anemia as well as a increase on liver weight and hepato/somato index are observed in neither short nor long terms. Although the antioxidant systems of erythrocyte and liver tissue, LDH activities and MDA levels were affected by endosulfan; breast tissue levels showed no significant changes. In the histopathological investigation of the liver tissues, the findings of severely damaged tissue in the short term and mild to moderate regeneration signs are observed in the long term. Infiltration to stroma is observed in the histopathogical investigation of breast tissues in both short and long terms. In conclusion, non-carcinogenic effects on blood, liver and breast tissues, reversible tissue damage in the short term and an adaptation to long term toxicity are observed. Key words: Blood, breast tissue, endosulfan, liver, mature Mus musculus XVlll 189

44 ÖZET Sıçan karaciğer ve böbrek dokularında endosulfan toksisitesinde oksidatif hasarın rolü ; Histolojik ve biyokimyasal bir çalışma. Sıçanlarda organikklorlu bir insektisit olan endosulfanın neden olduğu hepatotoksisite ve nefrotoksisitede oksidatif hasarın rolü histolojik ve biyokimyasal olarak araştırıldı. Deney grupları; kontrol (Grup I), düşük doz endosulfan (Grup II), orta doz endosulfan(Grup III) ve yüksek doz endosulfan(Grup IV) şeklinde oluşturuldu. Grup II, III ve IV'deki sıçanlara(n=18) tek doz sırasıyla 1 1 mg/kg(LD50'nin %10'u), 22 mg/kg(LD 50'nin %20'si) ve 33 mg/kg(LD50'nin %30'u) endosulfan intragastrik olarak uygulandı. Kontrol grubuna eşit hacimde serum fizyolojik uygulandı. 24 saat sonra tüm hayvanlar servikal dislokasyon yöntemiyle öldürüldü. Biyokimyasal ve histolojik çalışmalar için uygun teknikler kullanılarak karaciğer ve böbrek doku örnekleri çıkartıldı. Dokuda süperoksit dismutaz (SOD), glutatyon peroksidaz (GSH-Px), glutatyon redüktaz (GR), katalaz (CAT) ve glukoz-6-fosfat dehidrogenaz (G6PDH) aktiviteleri ve malondialdehit (MDA) düzeyleri tayin edldi. Histolojik çalışmalar için, doku örnekleri %10'luk nötral formalin solüsyonunda tesbit edildi ve rutin ışık mikroskopik takip yöntemleriyle parafin bloklara alındı. Parafin bloklardan elde edilen seri kesitlere Hematoksilen-Eozin ve Masson üçlü boyalan uygulandı. Işık mikroskopisi düzeyinde karaciğer ve böbrek histolojik yapılan incelendi. Bu çalışmada, karaciğer SOD aktiviteleri Grupl-Grup II, Grup I-Grup IV, Grup II- Grup IV ve Grup III-GrupIV arasında anlamlı bir artış gösterdi (sırasıyla; p

ÖZET Bu çalışmada, ülkemizde zirai mücadelede yaygın olarak kullanılan bir insektisid olan Endosulfanın nicel ve nitel analizi doğrultusunda 3 metod geliştirildi. Yüksek Performanslı İnce Tabaka Kromatografisi ile geliştirilen analiz metodunda UV-alanda (212 nm'de) a ve fi -Endosulfanın nicel (minimum 600ng) ve nitel tayini gerçekleştirilmiştir. [FeSSA]+ kompleksi ile kolorimetrik olarak geliştirilen analiz metodunda ise toplam endosulfanın nicel tayini 1.57-1800ppm aralığında yapılmıştır. Her iki metodda gıdada önerilen tolerans limitlerine inilebilmektedir. [FeSSA]+ kompleksinin TLC'de uygulanması sonucunda minimum 40ug endosulfan gözle teşhis edilebilmişmiştir. a ve fi -Endosulfanın tanımlanabilen miktarları ile gıda ve suda önerilen tolerans limitlerine inilmesi sağlanamamıştır. Metodun Endosulfan için spesifik olması nedeni ile, adli tıp, Endosulfan içeren tarım ilaçlarında formülasyon uygunluğunun belirlenmesi çalışmalarında teşhis amacıyla kullanılabileceği öngörülmektedir. SUMMARY In this work, three methods have been developed on qualitative and quantitative analyses of endosulfan which is commonly used as an insecticide in agricultural treatments. In the first method, qualitative and quantitative (minimum 600 ng) analyses of a and B -endosulfan have been performed in the UV region (212 nm) using HPTLC. In the second method, total endosulfan could be quantitatively analyzed in the concentration range of 1.57 to 1800 ppm by the use of the extinction in color intensity of the [FeSSA]+ complex which is formerly developed in acidic medium. According to the results of these methods it is possible to decrease the tolerance limit values which are supposed on food standarts. However, in the third method is applied on TLC using spray reagent of acidic [FeSSA]+ solution only the lowest of 40 ug could be detected. The third method can not be used to compare the results with the tolerance limits regarding food and water. But, that method is sufficiently specific to be used in the forensic toxicology and quality analysis of endosulfan. 83

IV ÖZET Endosülfan, dimetoat ve karbarilin birlikte etkileri erkek sıçanlarda biyokimyasal, hematolojik ve histopatolojik olarak araştırılmıştır. Bu amaçla, pestisitlerin günlük alınabilir dozları, 10, 100 ve 1000 katlan olmak üzere dört dozu karışım halinde 3.5 ay süreyle Swiss albino sıçanlara ağız yoluyla günlük olarak uygulanmıştır. Deney sonunda sıçanlardan alınan kan örneklerinde hematolojik (toplam lökosit, eritrosit, lenfosit, monosit, granülosit sayı ve yüzdeleri vs.) serum örneklerinde ise biyokimyasal parametreler (AST, ALT, ALP enzim aktiviteleri, üre azotu, kreatinin, ürik asit, glukoz, kolesterol, toplam protein, toplam bilirubin ve albumin miktarları) tespit edilmiştir. Ayrıca, karaciğer, böbrek, timus ve testis ağırlıkları ölçülerek vücut ağırlığına oranlan bulunmuş, bu dokular ve ince bağırsak dokusu örnekleri ışık mikroskobu seviyesinde incelenmiştir. Pestisitlerin en yüksek dozlarının karışımları uygulanan sıçanların serum AST, ALT ve ALP enzim aktiviteleri, kontrol grubu sıçanlarının aktivitelerine göre önemli derecede yüksek bulunmuştur. Diğer dozların karışımı uygulanan sıçanlarda çalışılan serum parametrelerinde değişiklikler olmakla beraber, bu değişikliklerin doza ve kombinasyona bağlı olmadığı görülmüştür. Uygulama gruplarındaki sıçanların hematolojik parametrelerinde değişiklikler tespit edilmiş; ancak bu değişiklikler doza ve kombinasyona bağlı olarak gerçekleşmemiştir. Uygulama gruplarındaki sıçanların timus ve ince bağırsak dokusu hariç karaciğer, böbrek ve testis dokularında histopatolojik değişiklikler gözlenmiştir. Karaciğerde mononükleer hücre inflitrasyonu, kanlanma, hepatoselüler hasar ve hidropik dejenerasyon; böbrekte mononükleer hücre inflitrasyonu, kanlanma ve tübül hasan; testiste ise damarlarda kanlanma ve interstitial dokuda ödem görülmüştür. Bazı uygulama gruplarındaki sıçanların karaciğer, böbrek, timus ve testis ağırlıkları kontrol grubu sıçanların ağırlıkları ile karşılaştırdığında bazı uygulama grubu sıçanların organ ağırlıklarında azalma veya artma şeklinde değişiklikler görülmüştür. Özellikle en yüksek doz kombinasyonları uygulanan gruplardaki sıçanların organ/vücut ağırlığı oranlarında yükselme tespit edilmiştir. Pestisitlerin en yüksek dozlarının karışımı ve Dimetoat + Karbaril kombinasyonununbütün dozlarının karışımları uygulanan sıçanların besin tüketimi ve vücut ağırlığı kazanmalarında önemli derecede azalma kaydedilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Endosülfan, Dimetoat, Karbaril, Erkek sıçan, Toksisite, Birlikte etki VI ABSTRACT Combined effects of endosulfan, dimethoate and carbaryl were investigated biochemically, hematologically and histopathologically on male rats. Therefore, the combination of 1, 10, 100 and 1000 times of acceptable daily intake of pesticides were administrated orally to the Swiss albino rats everyday for 3.5 months. At the end of the experiment, hematological (total leukocyte, erythrocyte, lymphocyte, monocyte and granulocyte counts and %, etc.) and biochemical parameters in serum (AST, ALT, ALP enzyme activities, urea nitrogen, creatinine, glucose, uric acid, cholesterol, total protein, total bilirubin and albumen) were determined in the blood samples taken from the rats. In addition, weights of liver, kidney, thymus, testes were measured, ratios of organ/body weight were determined and then these tissues and small intestine tissue samples were examined in light microscopic level. It was found that AST, ALT and ALP activities of rats treated with the combination of high doses of pesticides increased significantly compared with those of control. There were changes in the tested serum parameters in rats treated with the combination of other doses of pesticides. However, these changes were not dose and combination dependent. The changes in hematological parameters of the rats in some treated groups were determined. But, these changes were not dose and combination dependent. Significant pathological changes in liver, kidney and testes except thymus and small intestine of rats in treated groups were observed. Mononuclear cell infiltration, congestion in portal veins, hepatocellular damages and hidropic degeneration in liver; mononuclear cell infiltration, congestion and tubular damages in kidney; hemorrhage in vessels and oedema in the interstitial tissue in testes were observed. The weights of liver, kidney, thymus and testes of rats in some of the treated groups showed alterations such as decrease and/or increase when compared with those of controls. Increases in the ratios of organ/body weight in rats treated with especially the combinations of high doses of pesticides were determined.VII Decreases in the food and water consumption and body weight gain of rats treated with the combination of high doses of pesticides and combination of all doses of dimethoate + carbaryl were determined. KEY WORDS : Endosulfan, Dimethoate, Carbaryl, Male rat, Combined effect, Toxicity 88

ÖZET Bu çalışmada insektisitlere maruz bırakılan sıçanlarda oksidatif stres statüsü tayinleri yapılmıştır. Bu amaçla organoklorlu ve organofosfatlı iki insektisit endosülfan ve monokrotofos ile sentetik piretroitler sipermetrine tek veya tekrarlanan dozlarda oral olarak maruz bırakılan sıçanlar kullanılmıştır. Oksidatif stres statüsü tayinleri, karaciğer ve beyin dokularında lipit peroksidasyon ölçümleriyle yapılıp, bu amaçla lipit peroksidasyonunun ilk ürünleri olan konjuge dien tayinleri ve lipit peroksidasyonunun son ürünleri olan TBA Reaktif Materyal ( veya MDA ) düzeyi ölçümleri yapılmıştır. Her üç insektisitin sıçanlarda oksidatif stres statüsünü değiştirdikleri lipit peroksidasyonu indükledikleri gösterilmiştir. İnsektisit uygulaması ile birlikte zincir kırıcı antioksidan E vitamini, ksantin oksidaz inhibitörü, allopurinol ve kalsiyum kanal blokörü, verapamil uygulaması ile, insektisitlerin indüklediği lipit peroksidasyon yapıcı etkiye karşı önemli (p< 0.001 ) ölçüde koruyucu etki elde edilmiştir. SUMMARY In this study, oxidative stress status measurements have been conducted in rats exposed to three different types of insecticides. An organochlorine insecticide endosulfan, an organophosphate insecticide monochrotophos and a synthetic pyretheroid, cypermethrine have been selected and rats were exposed to these compounds by single or repeated oral doses. Conjugated dien determinations as the early products, and TBA reactive material, (TBAR), determinations as the end products of lipid peroxidation were used as the measures of oxidative stress status in both cerebral and hepatic tissues. All three insecticides have shown to be inducing lipid peroxidation. Treatment of rats by chain breaking antioxidant, -tocopherol, the xanthine oxidase inhibitor, allopurinol; and a calcium channel blocking agent, verapamil have significantly (p

ÖZET Bu calışmada oksidatif stres indüklemesi olası, biri insektisit, diğeri antibiyotik iki maddenin, sıçan karaciğer ve beyin dokularında glutatyon redoks durumu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Dokuların Total GSH (GSH + GSSG) ve GSSG düzeyleri, bir enzimatik döngü yöntemi ile ölçülmüştür. Siklodien grubu klorlu bir insektisit olan ve ülkemizde en çok kullanılan insektisitlerden birini teşkil eden endosulfanın, oral tek dozla, doza bağımlı olarak, beyin ve karaciğerde glutatyon redoks durumunu değiştirdiği gözlenmiştir. Fluorokinolon grubu bir antibiyotik olan CPR ile, iki ayrı doz ve iki uygulama yolu ile elde edilen sonuçlar da, beyinde ve karaciğerde glutatyon redoks durumunun değiştiğini göstermiştir. Ayrıca, karaciğerde önemli GSH azalması gözlenmiştir. CPR ile birlikte E vitamini ve allopurinol uygulaması ile elde edilen koruyucu etkiler de, bu maddenin oksidatif stres yapıcı etkileri olduğu bulgusunu desteklemektedir. SUMMARY Possible oxidative stress inducing effects of two xenobiotics, an insecticide and an antibiotic, have been examined on the changes in glutathione redox status in rat cerebral and hepatic tissues. Total glutathion (GSH + GSSG) and GSSG were measured by an enzymatic cycling procedure. Endosulfan, a chlorinated hydrocarbon insecticide of cyclodiene group and one of the most consumed insecticide in Turkey, dose- dependently induced, in both tissues, an alteration in glutathion redox status. The effects of fluoroquinolone antibiotic, ciprofloxacin have been examined following two different doses and two different ways of administration. Alteration in glutathion redox status in both tissues have been observed, in addition to a significant decrease in hepatic GSH. The protective effects of concominant applications of vitamin E and allopurinol have supported the data suggesting an oxidative stres inducing effect of the antibiotic. 128

ÖZET Türkiye'de yaygın kullanılan ve gelecekte de kullanılması düşünülen, önemli bir çevre kirleticisi grubunu oluşturan pestisitlerden; malation, endosülfan ve karbaril'in ticari ve mikrobiyal parçalanması sonucu açığa çıkan metabolitlerinin farelerde oluşturabileceği toksik etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla sözü edilen pestisitlerin yoğun olarak kullanıldığı Kızılırmak ve Yeşilırmak havzalarından toprak örnekleri alınmıştır. Bu topraklardan izole edilin mikroorganizmalar, pestisitlerin karbon kaynağı olarak kullanıldığı ortamlarda üretilmiş ve teşhis edilmiştir. Üreme ortamı süzülüp, ekstre edildikten sonra GC/MS ile pestisitlerin ve metabolitlerinin analizi yapılmıştır. Kullanılan pestisitlerin ticari şekilleri ile minimal besi yerlerine aynı miktar ilave edildikten sonra mikroorganizmaların ürediği süzüntü ortamlar farelere ağız yolu ile 15 hafta süreyle verilmiştir. Olabilecek etkiler morfolojik, fizyolojik, histolojik ve serum analizleri yapılarak biyokimyasal olarak incelenmiştir. Deney süresince farelerin haftalık olarak kaydedilen vücut ağırlıkları ve beslenme peryodunun sonunda tartılan organ ağırlıkları kontrol grubu ile karşılaştırıldığında aradaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Histopatolojik incelemelerde kullanılan pestisitler ile filtre ortamların karaciğer ve böbrek başta olmak üzere incelenen bütün dokularda önemli tahribatlar yaptığı saptanmıştır. Biyokimyasal incelemelerde, alkalin fosfataz enzim miktarının dişilerde arttığı, erkeklerde azaldığı saptanmıştır. Alaninamino transferaz enziminin kontrollere göre azalma gösterdiği, aspartat aminotransferaz miktarının ise ticari karbaril grubu erkek ve dişiler ile filtre malation grubu dişilerde arttığı, diğer gruplarda azaldığı tespit edilmiştir. Kreatinin miktarının erkeklerde azaldığı buna karşın dişilerde değişmediği, bunun dışındaki parametrelerde kontroller ile aralarında önemli bir farkın olmadığı saptanmıştır. 11 SUMMARY Pesticides, a major group of environmental polluter, are widely used and planned to be used in the future in Turkey. In this study, the toxic effects of metabolites forming upon the commercial and microbial degradation of the pesticides, especially of malation, endosulfan and carbaryl on mice were investigated. For this purpose, soil samples were collected from the Kızılırmak and Yeşilırmak basins, where pesticides are used in high quantities. The microorganisms isolated from these soil samples were bred and diagnosed from the environments where pesticides are used as a carbon source. The analysis of the pesticides and metabolites were done by GC/MS after the filtration and enrichment of the breeding medium. After edding the some amount of commercially used pesticides to the feeding cells and filtering, the filtered mediums, in which microorganisms bred, were given orally to mice for 15 weeks. The possible effects were examined morphologic, physiologic, histologic and biochemically by serum analyses. When the weight losses, recorded weekly during the experiment and the organ weights at the end of the feeding period, were compared with the control group, the difference was found statistically significant. It is found that the pesticides and filtered mediums used in the histopathologic investigations caused destructions primarly in the liver and kidneys, as well as in all other examined tissues. Biochemical investigations showed that the amount of alkaline phosphatase enzyme was increased in females, whereas it was decreased in males. It was observed that the alanine aminotransferase enzyme decreased as compared to the control group. While the aspartate aminotransferase enzyme amount was increasing in the commercial carbaryl group females and males and in the filtered malation group females, it decreased in other groups. The amount of creatinin decreased in males, whereas it was not changed in females. For other parameters, it was found that there were no significant differences from the controls. 127

72 - 6. ÖZET Bu çalışmada, bir biyolojik insektisit olan Bacillus thuringiensis (B.t) var. thuringiensis preparatx ile kimya sal pestisitlerden endosülfan ve 2,4-D'nin LD dozları Swiss - Albino erkek farelere (Mus musculus) intraperitonal olarak uygulanarak hayvanların karaciğer ve böbreklerinde bazı enzim aktivitelerine (MDH, HK, LDH), ayrıca karaciğer ve kasta glikojen seviyelerine etkileri araştırılmıştır. B.t. preparatı, gerek 2,4-D gerekse endosülfan`a oranla enzim aktivitelerinde önemli bir değişiklik göstermemiştir. Bu preparatın etkisiyle ilk saatlerde meydana gelen aktivasyonlar, 64, saatte kontrol grubuna paralel değerlere ulaşmıştır. 2,4-D uygulanan farelerde, karaciğer dokusunda deneyin sonlarına doğru MDH ve HK enzimlerinde meydana gelen aktivasyonlar önemli olmaktadır. LDH enzimindeki aktivasyon ise 64. saatte etanol kontrol grubu ile aynı değerde bulunmuştur. Endosülfan'ın etkisiyle karaciğerdeki MDH ve HK enzim aktiviteleri ilk saatlerde inhibisyon ve aktivasyonlar gösterirken deney periyodunun sonlarına doğru kontrol grupları ile aynı değerlere gelmiştir. Ancak böbrekte, incelenen her üç enzimde de bazen aktivasyon bazen de inhibisyonlar görülmektedir. B.t. ve 2,4-D'nin gerek karaciğerde gerekse kas dokusunda glikojen seviyelerini 16. saate kadar etkilemesine rağmen ilerleyen saatlerde her iki dokuda da beslenmeye bağlı bir artış vardır. B.t. preparatı 16. saatten sonra karaciğer ve kasta glikojen seviyelerini yükseltmeye başlamıştır.- 73 - 72. saatte karaciğerde, kontrol grubuna yakın seviyeye gelirken kas dokusunda henüz normal değerlere ulaşamamıştır. Bununla beraber 2,4-D uygulanan grubun glikojen seviyeleri her iki dokuda da kontrol grubunun altında seyretmiştir. Elde edilen sonuçlar, B.t. preparatının farelerde, çalışılan enzim aktiviteleri ve glikojen seviyelerine etkileri yönünden, uyguladığımız kimyasal pestisitlere göre daha olumlu bir pestisit olduğunu göstermektedir. - 74 - SUMMARY In this study, LD3Q dozes of Bacillus thuringiensis (B.t.) var. thuringiensis preparation, which a biological insecticide, with 2,4-D and endosülfan that are chemical pesticides have been applied intraperitonally to Swiss-Albino male mice (Mus musculus) in an effort to their effects on some of the enzyme activities in the animals kidney and liver as well as on the levels of glycogen in the liver and muscle were investigated. B.t. preparat did not reflect any important variance in the enzyme activities in proportion to either 2,4-D or en dosülfan. with the effect of that preparation activations occurred within the first hours reached, at the 64th hour, the values parellel to the control group. In the liver tissue of the mice to which 2,4-D is applied, the activations occurr ing in MDH and HK enzymes become significant toward the end of the experiment. The activations in LDH enzyme has also been found to be at the same level with the ethanol control group at the 64th hour. While the MDH and HK enzyme activities in the liver showed inhibitions and activations in the first hours under the effect of endosulfan, they then turned to the same levels with the right control groups toward the end of the experimental period. However, in the kidneys, each of the three examined enzymes sometimes show activation and sometimes show inhibition. Although B.t. and 2,4-D effect the glycogen levels either in the liver or in the muscles until the 16th hour,75 - there appears to be a rise in both tissues in the following hours depending on nutrition. B.t. preparat began to rise glycogen levels in the liver and muscle after the 16th hour. While B.t, was keeping up with the control group in the liver at the 72nd hour, it failed to reach the normal values in the muscle tissue. Nonetheless, the glycogen levels of the group to which 2,4-D was applied were under the control group found in both tissues. The results obtained show that B.t. preparat is a more positive pesticide found in mice than that of tho chemical pesticide that we applied, from the point of enzyme activities and glycogen levels that were examined. 86

62 - 6. ÖZET Bu çalışmada zirai mücadelede yaygxn olarak kullanı lan endosülfanm LD3q (4.64 mg/Kg) dozunun Swiss -Albino er kek farelere intraperi tonal enjeksiyonu yapılmış ve enjeksi yondan 2, 4, 8, 16, 24, 48, 72 saat ve 1 hafta sonra karaci ğer ve kasın yaş ağırlığına göre glikojen seviyesindeki deği şiklikler iki grup kontrol kullanılarak (Normal ve Etanol kontrol) incelenmiştir. Her üç deney grubu farelerin bir gün aç bırakıldıktan sonra yapılan tüm deney periyodlarmda gerek karaciğer gerek se kas dokusu glikojen seviyesinde beslenmeye bağlı bir ar tış vardır. Bununla beraber bu artış endosülfan grubu fare lerinde, normal ve etanol kontrol gruplarının altında seyret miştir. Endosülfan uygulanmış farelerin karaciğer ve kas do kusunda 1. haftanın sonunda ulaşılan glikojen seviyelerine normal ve etanol kontrol gruplarında çok daha erken, 24. saat içindeki deney periyodlarmda ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, endosülfanm farelerde karaci ğer ve kas glikojen seviyelerini normal ve etanol kontrole göre önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. - 63 - SUMMARY In this study, LD dose (4.64 mg/Kg) of endosulfan employed on a wide scale in the agricultural struggle, was intraperi tonally injected to male mice (Swiss -Albino) and 2,4,8,16,24,48,72 hours and one week after the injection, the levels of glycogen variations per fresh weight of liver and muscle were investigated, using two different controls (Normal and ethanol control). After one - day starvation of the mice in all the three experimental groups, it was observed that there was a increase in the glycogen levels, both in the liver and muscle tissues due to feeding in all experimental periods. However, these increases in the endosulfan group mice were below normal levels and those of the ethanol control groups. The glycogen levels brought about at the end of first week in the liver and muscle tissues of the mice injected endosulfan occurred at a very earlier period, at 24 th hour during experimental periods in the normal and ethanol control groups. The results obtained indicate that endosulfan has markedly decreased the glycogen levels in the liver and muscle tissues of mice when compared to those of the normal and ethanol control groups. 78

26 - VII - ÖZET Endasülfan, tarım zararlılarına karşı geniş ölçüde kullanılan bir insektisittir. Diğer yandan endasülfan'ın balık ve memeliler için son derece toksik olduğu bilinmektedir. Buna ek olarak endosülfan bitki dokularında birikmekte ve bu yalla insan hayatı için zararlı olmaktadır. Endosülfan son derece toksik almasına rağmen molekül düzeydeki etkisi hakkında yeterli bilgi yoktur. Bu çalışmada endosulfan 'm etki mekanizmasını belirlemek için endosülfan verilmiş farelerde serum asit fosfataz aktivitesindeki değişiklikler incelenmiştir. LD30 endosülfan enfeksiyonundan sonraki 2,4,8,16 ve 32. saatlerde steril plastik bir enjektöre farelerin kalbinden kan örnekleri alınmıştır. Serum santrifüjleme ile izole edilmiştir. Sonra asit fosfataz (Total ve prostatik olmayan) aktivitesi ölçülmüş ve sonuçlar kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır. Endasülfan 'ın toplam ve prostatik almayan enzim aktivitelerinde bazı değişikliklere neden olduğu bulunmuştur. - 27 VIII - SUMMARY Endasulfan is known as an insecticide and widely used against pests. On the other hand it is well known that endasulfan is highly toxic for fish and mammalians. In addition it is accumulated on plant tissues and in this way harms human life as well as animals. In spite of being highly toxic there is not enough knowledge about its effect at molecular level. In this work in order to investigate the affecting mechanism of endosulfan we have studied the changes on serum acid phosphatase activity of endosulfan injected mice. After injecting LD`n endosulfan at 2,4,8,16 and 32 hours the blood samples were taken from the heart of mice by a sterile plastic syringe. The serum was isolated by centrifugation. Then the acid phosphatase activity (total and non-prostatic) were measured and the results were compared with control group. It is found that endosulfan was caused some changes on total and non-prostatic enzyme activities. 36

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1988 Libra Kayıt No: 36471 Bu çalışmada endosulfan uygulanmış farelerin serum alkalen fosfataz aktivitesindeki değişiklikler hiçbir işlem uygulanmamış farelerin serum alkalen fosfataz aktivitesi ile karşılaştırılarak araştırlmıştır.Endosulfan uygulanmış farelerde serum alkalen fosfataz aktivitesi konrtol grubu farelerin serum alkalen fosfataz aktivitesine göre azalma göstermektedir. Bu aktivitedeki azalma endosulfanın verilmesinden sonra ki 2. ve 8. saatler arasında çok belirgindir. Daha sonraki saatlerde kontrol grubuna göre farklı olmayan artış ve azalmalar görülmüştür. Endosulfanın 2. ve 12. saatler arasında serum alkalen fosfataz aktivitesi üzerine olan etkisi daha fazladır.

29- VII - ÖZET Endosulfan organoklorlu bir insektisit olup ilk defa 1954 yılında Farbwerke Koechst A.G. tarafından Thioöan olarak tanıtılmıştır`.- Bu insektisit bazı hayvan türlerinde ve in sanlarda oldukça toksiktir. Endosulfanın toksik etkisi ve metabolizması üzerinde birçok çalışma yapılmasına rağmen biyokimyasal etki mekanizması üzerinde yapılan çalışmalar çok azdır. Bu çalışmada, endosulfanm biyokimyasal etki mekanizmasını, saptamak ve bu konudaki çalışmalara katkıda bulunmak amacıyla endosulfan verilmiş farelerde serum alkalen fosfataz aktivitesindeki değişiklikleri incelenmiştir. 'Endosulfan farelere intraperitonal enjeksiyonla verilmiş; enjeksiyondan sonraki 2,-/,8,16 ve 32. saatlerde farelerin doğrudan kalplerinden 1 ml'lik-' steril plastik enjektörle kan alınmış ve serum alkalen fosfataz özgül aktivitesi tayin edilmiştir. Endosulfan etkisiyle serum alkalen fosfataz enzim aktivitesinde Özellikle 2.-12. saatler arasında dikkate değer değişmeler saptanmıştır. Çalışmalar sonucunda endosulfanın serum alkalen fosfataz enzim aktivitesinde, kontrol grubuna göre belirgin bir şekilde. inhibisyona neden.olduğu bulunmuştur. -30- VIII - SUMMARY Endosulfan described as thiodan in 1954- is an organochlo- rine insecticide which was introduced by Farbwerke Eoechst A.G. Endosulfan is very toxic on human beings and some ani mal species. Although many studies have been done on metabo lism and toxic effect of endosulfan, there are only a few stu dies on the mechanism of the biochemical effect of endosulfan. In this study, the changes on serum alkaline phosphatase ac tivity after LD30 endosulfan treatment were investigated to determine the mechanism of the biochemical effect of endo sulfan and contributes to studies in this field. Endosulfan was given to the mice by intraperitonal injec tion; at the 2nd, 4th,- 8th, 16th and 32nd hours after the injectxon, blood samples were taken directly from the heart with sterile plastic syringe and alkaline phosphatase acti vity was determined. Significant changes were determined in the serum alkali ne phosphatase enzyme activity especially between the 2nd- and 12'bl1 hours with the effect of endosulfan. As a result of the studies, it was found that endosulfan caused inhibi tion on the activity of the eerum alkalen phosphatase com pared to the control group. 37

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1988 Libra Kayıt No: 36476 Bu çalışmada LD30 endosulfan'ın serum asit fosfataz aktivitesi üzerindeki etkisi araştırılmıştır.Toplam ve prostatik olmayan enzim aktiviteleri endosulfan tarafından etkilenmektedir. Endosulfan'ın serum asit fosfataz aktivitesinde bazı değişikliklere (artma ve azalma)neden olduğu bulunmuştur. Çalışmamızda enzim aktivitelerindeki bu artış ve azalışların nedenleri tartışılmıştır.