Search

Duygular insan ilişkilerinin geliştirilmesinde ve sürdürülmesinde kilit bir role sahiptir. Sevgi, saygı, hoşgörü gibi diğer duygularla ilişkili olan merhamet duygusu da insan ilişkilerindeki etkisi yadsınamaz düzeydedir. Literatürde pek çok tanımı bulunan merhametin üç farklı yönelimi vardır. Bunlar, kendine merhamet, başkasına merhamet ve başkasından gelen merhameti kabul etme. Merhametin tanımlaması bu üç kavramının tanımlamasını içerir. Çünkü merhametle ilgili yapılan tanımlamalar bu üç yönelimden biriyle ilgilidir. Fakat merhamet tek bir yönüyle tanımlandığında eksik ve yetersiz bir kalır. Dolayısıyla bir kişinin, merhametli olarak nitelendirilebilmesi için hem kendine karşı merhametli olmalı hem bir başkasına karşı merhametli olmalı hem de başka bir insandan kendisine yönelin merhameti kabul edebilmelidir. Fakat merhametten söz edildiğinde insanların aklına genellikle merhametin tek bir yönelimi gelir, bir başkasına karşı duyulan merhamet. Merhamet ile ilgili çalışmalara bakıldığında genelde merhametin sadece bu yönü ele alınmıştır. Ayrıca son dönemlerde, genellikle öz şefkat olarak adlandırılan ve kişinin kendine yönelen merhameti ifade eden kendine merhamet de çalışmalarda yer almaktadır. Oysa merhametin bir başka yönelimi daha vardır. Bu da başkasından gelen merhamettir. Merhameti değerlendirirken bu üç yönelimiyle ele almak gereklidir. Bu yüzden bu çalışmada merhamet kavramı ve merhamet yönelimi ulaşılan kaynaklar doğrultusunda betimlenmiştir., Emotions play a key role in the development and maintenance of human relationships. Compassion, relating to other emotions such as love and tolerance, has an undeniable effect on human relations. Compassion having many definitions in the literature, has three different domains. These are compassion for self, for others and from others. Compassion must be defined according to three concepts. Because compassion’s definitions are related to one of these three domains. But when compassion is defined in a single aspect, it is incomplete and insufficient. Therefore, in order for a person to be characterized as compassionate, he should be compassionate to himself, to others, and to accept compassion towards from others. But when compassion is mentioned, people remember only, compassion for others, but not for self and from others. When we look at the studies on compassion, only this domain of compassion is generally considered. In addition, lately, self-compassion, which expresses compassion towards one's self, has also been included in the studies. However, compassion has another domain. This is compassion from others. Evaluating compassion, it is necessary to consider these three domains. Therefore, in this study, the concept of compassion and compassion domains are described in line with the available sources.

Bu makalede çoklu kriterler göz önüne alınarak, Batı Anadolu Kıyı Bölgesi’nin Epi-paleolitik dönemden Kalkolitik Çağ’ın sonuna kadar uzanan kronolojisi tekrardan tesis edilmeye çalışılmıştır. Süregelen kazılardan elde edilen radyokarbon tarihleri de bölgenin kronolojik sekansının yeniden kurgulanmasında önemli katkı sağlamaktadır. Batı Anadolu’daki kazılar ve yüzey araştırmalarından gelen veriler son yıllarda artış göstermiş olsa da prehistorik kültür silsilesini zamansal bir çerçeve içine yerleştirmek hala oldukça zordur.

Günlükhayatta yaşamın bir parçası haline gelmiş olan sosyal ağlar bireylere vetoplumlara olumlu ya da olumsuz biçimlerde etki edebilmektedir. Bugün dizüstübilgisayarlarından sonra hayatlarımıza giren tablet ve akıllı telefonayrıcalıklarıyla fatura ödeme, kitap okuma, alışveriş yapma gibi rutin işlerinternet aracılığıyla mümkün hale gelmiştir. İnsanlar artık mağazalarda ya dabutiklerde uzun süre harcayarak giderdikleri ihtiyaçları artık internetle evde,arabada, yolda, piknikte ve işyeri gibi yerlerde tek bir tuşlahalledebilmektedirler. Kimi zaman internet kullanımı, tercihten öte birzorunluluk haline gelmiştir. Sosyal ağların bireylere olan etkilerinibelirlemeye dönük çalışmaların son dönemlerde yoğunlaştığı ve çeşitlendiğigörülmektedir. 21. Yüzyılın yeni sosyal çevresi olarak ortaya çıkan sosyalağlar birey için aynı zamanda yeni bir algı oluşturmaktadır. Bu bağlamdabireylerin sosyal ağdaki gerçeklik algısını incelemek bu çalışmanın amacınıoluşturmaktadır. Nicel bir çalışma olan bu araştırma genel tarama modelindedir.Çalışmanın evrenini, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesindeki lisans öğrencilerioluşturmaktadır. Çalışmada amaçlı örneklem kullanılmıştır. Çalışmanınörneklemi, 2660 öğrenciden oluşmuştur. Çalışmanın değişkenleri Caid analiziyleçözümlenmiştir. Çalışma sonucunda,bağımlı değişken olan öğrencilerin sosyal ağdaki gerçeklik algısının, bağımsızdeğişkenlerden (sosyal ağda kızgınlıklarını duygularını ifade etme, sosyalağdaki haberlerin inandırıcılığı, sosyal ağda kendileriyle ilgili paylaşım yapmaları,sosyal ağda başka insanlarınyaptığı paylaşımları inandırıcılığı, sosyal ağın faydalı olup olmadığınayönelik) anlamlı bir şekilde etkilendiği bulunmuştur., Social networks, which have become part of everydaylife, can affect individuals and societies in positive or negative ways. Today,with the privileges of tablet and smartphone entering our lives after laptops,routine jobs such as paying bills, reading books and making shopping havebecome possible through the internet. People now spend a long time in stores orboutiques and the needs they go on the internet at home, in the car, on theroad, picnic and work places can be done with a single button. Sometimes theuse of the Internet has become a necessity beyond preference. It has beenobserved that the efforts to determine the effects of social networks onindividuals have intensified and diversified in recent times. The studiesexamine the effects of social networking on individuals. Social networksemerging as the 21st century's new social environment form like a newperception for the individual. The purpose of this work is to examine theperception of individuals' reality in the social network. This quantitativestudy is the general screening model. The universe of research is theundergraduate students of Van Yuzuncu Yıl University. In the study, purposesample was used. The sample of the study consisted of 2660 students. Variablesof the study were analyzed by Caid analysis. As a result of the study, it wasconcluded that the perception of reality in the social network of students,which is dependent variables is significantly related to the independentvariables (whether they express feelings of anger in the social network,credibility of the news in the social network, sharing about themselves in thesocial network, credibility of sharing by other people in the social network,found to be affected in some way.

Bu araştırmanın amacı, Iğdır il merkezinde görev yapan Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesidir.Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim- öğretim yılında Iğdır il merkezinde farklı okullarda görev yapan 91 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluştururken, örneklem grubunu ise ulaşılabilen ve anket uygulanabilen 26 kadın, 57 erkek olmak üzere toplam 83 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmaktadır. Bu araştırmada var olan durumu betimlemek amacıyla tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olan şekilde betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımlarıdır. (Karasar, N. 2012.72). Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan `Kişisel bilgi formu` ve Deci ve Ryan (2000) tarafından geliştirilen, Kesici, Üre, Bozgeyikli ve Sünbül tarafından Türkçe'ye 2003 yılında uyarlanan `Temel Psikolojik ihtiyaçlar` ölçeği kullanılmıştır. Ölçek, üç alt boyuttan oluşmaktadır. Bu üç boyut sırasıyla: 1. Özerklik İhtiyacı 2. Yeterlik İhtiyacı 3. İlişki ihtiyacı. Araştırmadan elde edilen veriler, SPSS 20 programı ile analiz edilmiştir. Veriler değerlendirilirken, tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (Sayı, Yüzde, Ortalama, Standart Sapma) kullanılmıştır. Analizler yapılırken verilerin normal dağılım uygunluğuna bakılmış ve normal dağılıma uygun olduğu belirlenmiştir. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında, iki grup arasındaki fark t-testi ile analiz edilmiştir. Gruplara düşen kişi sayısı 30'un altında olduğu durumlarda karşılaştırma analizlerinde Kruskal Wallis H-Testi ve Mann Whitney-U testi uygulanmıştır. İkiden fazla grup durumunda parametrelerin gruplar arası karşılaştırılmalarında Tek Yönlü (One way) Anova testi uygulanmıştır. Farklılıkların hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek için, ileri analizde Mann Whitney-U testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular %95 güven Aralığında, %5 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Analizlerde, p

Okullarda var olan şiddet ve farklı türden disiplin sorunları, eğitim ve öğretimçalışmalarını çoğu zaman sekteye uğratmaktadır. Okulların bu sorunlarla baş etmek içinarttırdığı ceza yöntemleri ise şiddeti de içine alan disiplin sorunlarını çözememektedir.Bu sorunlara çözüm olarak Amerika ve Avrupa'da okul genelinde Pozitif DavranışDesteği yaygın bir şekilde kullanılmakta ve çalışmalar bu sistemin başarıyı yakaladığınıgöstermektedir. Yapılan bu çalışmanın temel gerekçesi okullardaki şiddet sorununaPozitif Davranış Desteği Programı'yla çözüm aramasıdır.Bu araştırma geliştirilen Pozitif Davranış Desteği Programı'nın öğrencilerinşiddet eğilimi düzeylerine etkisinin incelendiği deneysel bir çalışmadır. Araştırmadaöntest-sontest kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan 2x3'lük splitplot(karışık) desenden birinci faktör işlem gruplarını (bir deney ve bir kontrol); ikincifaktör ise bağımlı değişkene ilişkin ölçümleri (öntest, sontest, izleme) göstermektedir.Araştırma modelinde iki bağımlı ve bir bağımsız değişken vardır. Araştırmanınbağımsız değişkeni PDD Programı, bağımlı değişkenler ise öğrencilerin şiddet eğilimidüzeyleri ve zaman faktörüdür.Araştırmanın deneysel bir çalışma olmasınedeniyle bir evren ve örneklemeçalışması yoluna gidilmemiştir. Araştırmada `araştırma grubu` kullanılmıştır.Araştırmaya katılan denekler, Orhan Okay Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'ne 2016-2017 eğitim-öğretim yılında devam eden 9. ve 10. sınıf öğrencileridir. Araştırma içinkullanılan Şiddet Eğilim Ölçeği, Orhan Okay Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nedevam eden 221 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçeğin değerlendirme sonucunda şiddeteğilimi yüksek 24 öğrenci seçilmiştir. Bu öğrencilerseçkisiz olarak 12 kişi deney, 12kişi isekontrol gruplarına atanmıştır.Pozitif Davranış Desteği Programının uygulandığı deney grubunda umut, duygufarkındalığı, bilişsel çarpıtmaların farkına varma ve öfkeyle ilgili kitap ve çeşitlimetinlerin okunması, ev ödevi, ödül, pekiştireç, geribildirim gibi teknikler 8 haftaboyunca uygulanmıştır. Oturumlar haftada bir gün 45dk+45dk şeklinde uygulanmıştır.vKontrol grubunda ise, öğle yemeği etkinliği yapılmış. Araştırmacı ve öğrenciler,öğrencilerin ders dışında yapmaktan zevk aldıkları etkinliklerle ilgili sohbet etmiştir.`Pozitif Davranış Desteği Programı`na katılan deneklerin şiddet eğilimi puandüzeylerinde deney öncesinden sonrasına göre anlamlı bir fark görülmüştür. Çoklukarşılaştırma testi sonuçlarına göre deney grubunun son test ortalaması ( x =33,5833) öntest ortalamasından ( x =42,5833) daha düşüktür. Ayrıca son testten iki ay sonrauygulanan izleme testi ortalaması ( x =38,3833), ön test ortalamasından daha düşüktür.Fakat yapılan analizler sonucunda deney grubunun ön testi ve son testi arasındaistatistiksel olarak anlamlı bir fark olmasına rağmen son testi ve izleme testi arasındaanlamlı bir fark bulunamamıştır. Buna göre, deneysel işleme tabi tutulan deneklerinşiddet eğilim düzeyleri düşmüştür; fakat bu değişim kalıcı etki gösterememiştir. Bununyanı sıra, kontrol grubunun ön testi( x =41,9167), son testi ( x =38,2500) ve izleme testi( x =38,0833) arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Violence and various discipline problems often harm academia, and punishmentmethods increased by the school cannot solve discipline problems including violence.As a solution to these problems, positive behavioral support is widely used throughoutschools in America and Europe, and studies show that this system has achieved success.The main reason for this study is to seek solutions to the problem of violence in schoolsby using Positive Behavior Support Program.This research is an empirical study that examines the effect of the developedpositive behavior support program on students' levels of violence tendency. In thisresearch, pre-test –post-test control group design is used. First factor from 2 x 3 splitplotdesign used in the research indicates process groups (an experiment, a control)whereas second factor indicates measures (pretest, post-test, follow-up) related todependant variable. In the research model there are one independent and twodependantvariables. While the independent variable of this research is Positive BehavioralSupport Programme, the dependant variablesare violence tendency of students and timefactor.Due to the fact that the research is an experimental study, a universe andsampling studies have not been conducted.'Research group' is used for this research.Subjects participating in the research are Orhan Okay Vocational and TechnicalAnatolian High School students who are in the 9th and 10th grade in the 2016-2017academic year. The Violence Tendency Scale used for this research is applied to 221students who are attending to Okay Vocational and Technical Anatolian High School.According to the results of the scale, 24 students whose violence tendency is higher areselected. 12 students among these students were randomly assigned to the experimentgroup; and the others were randomly assigned to the control group.Techniques such as reading books andvarious texts about hope, increasingawarness for feelings, cognitive distortionsand anger; and, homework, awards,reinforcements, feedbackswere used in the experiment group in which the PositiveviiBehavior Support Program was implemented. In the control group, they had a lunch,and the researcher and students were chatting about students' activites after classes.Violence tendency score levels of the subjects taking part in `PositiveBehavioral Support Programme` showed a significant difference before and after theexperimental. According to the results of multiple comparison tests, the post test meanof experimental group ( x =33,5833) is significantly lower than the pretest average ofexperimental group ( x =42,5833). Besides, the average of follow-up test carried outafter two mounts ( x =38,3833) is smaller than the pretest average. But althoughaccording to the results of the analysis, there is a significant difference between the pretestand the post test, there is not a significant difference between the post test and thefollow-up test. Thus, it can be said that violence tendency levels of the subjects takingpart in the experimental decrease; yet this change is not permanent. In addition, therewas no a significant difference among the pre-test ( x =41.9167), post test ( x = 38.2500)and follow-up test ( x = 38.0833) of the control group. 135

Yüksek lisans tez çalışmasının konusunu oluşturan çalışma alanı Mersin Körfezi'dir. Doğu Akdeniz Bölgesi içerisinde yer alan bölgede bilimsel çalışmaların arttığı gözlenmiştir. Çevresel anlamda, Mersin Körfezi sahil kumlarının toplamında ağır metal konsantrasyonlarının değişimlerini ifade eden bir çalışma bulunmadığından, ağır metal içerikleri ve kökenleri ile ilgili bir bilimsel verilerin belirlenmesi ihtiyacı doğmuştur.Bu nedenle, Mersin körfezi sahil kumlarının toplamında canlı sağlığını olumsuz yönde etkileyen ağır metal dağılımının değişkenliğini, olası litojenik veya antropojenik kökenlerinin tespiti hedeflenmiştir.Mersin Körfezi'nin tamamını kapsayacak şekilde, sistematik olarak 60 lokasyondan numune alınmıştır. GPS ile koordinatları belirlenen örnekler, lokasyon haritasına işaretlenmiş ve fotoğrafları çekilmiştir. Numuneler homojenize edilmiş ve ICP-MS 1EX metotlu (Zn, Ni, Cu, Co, V, Mo, Ag, Sb, Sn, Cd, W, Hg, Pb, As, Si, Al, Fe, Ca, Mg, S, K, Na, Cl, Ti, Mn, Cr) analizler yapılmıştır. Değerlere çok değişkenli istatistik yöntemleri uygulanmış, yoğunlaşma değerleri haritaya işaretlenmiş ve kirlenme alanları ortaya konmuştur. Numunelerin dane boyu dağılımı yapılmıştır. Bromoformla çöktürülen metallerde ince ve parlak kesitleri yapılmıştır. İnce kesitlerin petrografik yorumları yapılarak bir hat boyunca mineral taneleri sayılmıştır.Büro, arazi ve laboratuvar çalışmaları sonucunda Mersin Körfezi'nin birçok yerinde ağır metaller yüksek seviyeler göstermektedir. Merdivenli Kuyu Mahallesi (Oz-1) sahil çok kirli olup yosunlar ve evsel atıklar oldukça fazladır. Yemişkumu Mahallesi Plajı (Oz-2) numune alınan yerin batı tarafında Kocahasanlı'dan gelen sulu küçük bir dere bulunmaktadır. Üzmez Tatil Sitesi (Oz-13) evsel atıklar ve yosunlar sahilde oldukça yoğun, Mersin Limanı uç noktası (Oz-26) bu istasyonda çok fazla evsel atık ve yosunlu kayalara rastlanmıştır. Karaduvar Mahallesi (Oz-30) limanın içerisinde koku çok yoğun, sahil kirli, küçük tekne balıkçı limanı bulunmaktadır. Kozanlı lisesinin önü (Oz-33) numune alınan istasyonun doğusunda kuru dere bulunmaktadır. Tuzla (Oz-47) sahil çok geniş ve kirlidir. Akyatan gölü altı sahil (Oz-55) sahil çok yosunludur. Karaduvar Plajı (Oz-29) şehir kanalizasyonu denize verilmiştir.Domuz Gölü Plajı (Oz-35) numune alınan yerin kuzey batısında çöplük bulunmaktadır, doğusunda da seralar bulunmaktadır. Acıgöl Plajı, kurutma kanalı doğusu (Oz-36), Kuzeyinde doğal balıkçılık tesisi bulunmakta, ilaç atıkları yüzünden çok sayıda balık ölümleri olmuştur. Sahil çok kirli durumda olup, (ilaç şişeleri, metal bidonlar, pet şişe vs) dereden yer yer yağlı sular gelmektedir, dere Tarsus organize sanayi atıkları tarafından kirlenmekte ve çok sayıda balık ölümüne neden olmaktadır. Bu istasyonlarda genel olarak kirliliğin sebebi kentsel atıkların etkin olduğu düşünülmüştür.Mersin Körfezi'nde ağır metal kirliliği Anthropogenic ve jeolojik kökenlidir. Jeolojik köken bölgedeki bazik ve ultra bazik kayaçlardır. Antropojenikler ise turizm faliyetleri, Mersin Körfezinde taşımacılık yapan gemi atıklarının etkin olduğu sahil boyu birikintileri ve güncel erozyonun etkin olduğu kıyı erozyonu, kontrolsüz kentsel atıklar, Mersin Körfezi'ne boylu boyunca paralel olan Mersin-Antalya şehirlerarası karayolu, Mersin Körfezi'ndeki yerleşim yerlerinin sahil ve yakınlarında bulunması şeklinde sıralanır. Ağır metal kirliliğinin durdurulması, ekolojik dengenin korunması için Mersin Körfezi'nde acil tedbirlerin alınması ve yeni projeler koruma alanlarının oluşturulması gerekmektedir.Anahtar Sözcükler: Ağır metal, sahil kumları, Mersin Körfezi, ICP-MS, bromoform The study area, which constitutes the subject of MSc thesis investigation, is Mersin Bay. It is reported that scientific investigations increase in the region within the Eastern Mediterranean. In the environmental means since there is not any study concerning with the expression of heavy metal concentrations in the total content of coastal sands, it is needed that scientific data relating with heavy metal contents and origins would be determined.For this reason, it is aimed to detect variability of heavy metal distribution, affecting the health of living things in total content of coastal sands, and possible lithogenic or anthropogenic origins.Samples were systematically taken from 60 locations, covering all of Mersin Bay. Samples were photographed, their coordinates were taken by GPS, and plotted on the location map. Samples were homogenized and their analyses were made by ICP-MS 1EX method (Zn, Ni, Cu, Co, V, Mo, Ag, Sb, Sn, Cd, W, Hg, Pb, As, Si, Al, Fe, Ca, Mg, S, K, Na, Cl, Ti, Mn, Cr). Multi-variate statistical methods were applied on the values, concentration values were plotted on the map and pollution areas were revealed. Grain size distributions of samples were made. Thin and bright sections were made on the metals which settled with bromoforme. Petrographic evaluation of thin sections were made and mineral grains were counted on a line.As a result of office, field and laboratory studies, it is revealed that heavy metals show so high levels in many locations of Mersin Bay. The beach of Merdivenli Kuyu Mahallesi (Oz-1) is very dirty and there are a lot of domestic wastes and seaweeds. Yemişkumu Mahallesi (Oz-2): there is a small creek derived from Kocahasanlı at the west of sampling location. The beach of Üzmez Tatil Sitesi (Oz-13): plastic and domestic wastes are often observed and the amount of moss is so high. At the tip of Mersin Port (Oz-26): A lot of domestic wastes and rocks with covered moss found. The beach of Karaduvar mahallesi (Oz-30): the bad smell is often felt within the port, and there is a small fishing port. The beach in front of the Kozanlı high school (Oz-33): there is a dry creek at the side. Tuzla Beach (Oz-47): the coast is wide and polluted. The beach at the below of Lake Akyatan (Oz-55), Karaduvar Beach (Oz-29): sewage is discharged to the sea.The beach of Domuz Gölü (Oz-35): there is a garbage area at the North-west of sampling location, at the east of this there are greenhouses. Acıgöl Beach (Oz-36), North of this location there is a natural fishing plant, many fishes died because of pill wastes, the coast is very polluted, some fatty waters derived from the creek, the creek is polluted by wastes of Tarsus organized industry and so deaths of many fishes; at the left side of fishing farm there is a garbage. Generally, it is thought that the cause of at these stations is affected by urban wastes.Origin of heavy metal pollution on Mersin Bay is anthropogenic and geological. Cause of geological origin are basic and ultrabasic rocks at the area. Anthropogenic origin are touristic activities, longshore accumulations dominated by transportation ships on Mersin Bay and coastal erosion influenced by actual erosion, uncontrolled urban wastes, intercity road between Mersin and Antalya extending parallel to Mersin Bay, existence of the urban places on Mersin Bay as coastal dwellings and nearby, respectively. It is required that heavy metal pollution would be stopped, urgent precautions would be taken to preserve ecological balance and new protection areas would be made.Keywords: Heavy metal, coastal sands, Mersin Bay, ICP-MS, bromoforme 100

Diğer Yakın Doğu Uygarlıkları'nın aksine, Anadolu'da kentleşme süreci üzerine bugüne değin çok sınırlı sayıda araştırma yapılmıştır. Söz konusu çalışmalarda da, bu sürecin Anadolu'da bir bütün olarak ele alınmaktan ziyade, bölgesel ölçekte ya da belli yerleşim yerleri çerçevesinde tartışıldığı bilinmektedir. Kentleşme sürecini bir bütün olarak ele alan bu çalışmanın temel amacı, Anadolu'da kentleşme sürecinin zamansal olarak başlangıç sınırını çizmek, kentleşmeyi meydana getiren ana dinamikleri (yerel ve yabancı) saptamak ve kentleşmenin Anadolu'nun tüm bölgelerinde zamansal ya da nitelik ve nicelik açısından türdeş olup olmadığım belirmeye çalışmaktır. Bu amaçla tezin kuramsal bölümünü oluşturan ilk bölümde, öncelikle diğer Yakın Doğu Uygarlıkları esas alınarak kent ve kentleşme olgusu ile kentleşmeye neden olan faktörler tartışılmıştır. Tezin E. Bölüm'ünde, Anadolu'da kentleşme sürecinin başlangıcına ilişkin önerilen farklı görüşler belirtilerek, bu çalışmada kentleşme için kabul edilen zamansal sının belirlemek amacıyla, Neolitik Dönem'den Geç Kalkolitik/ETÇ'ma dek Anadolu'daki yerleşim yerlerinin siyasi ve sosyo-ekonomik gelişimi ele alınmıştır. Tezin III. Bölümü'nde ise, Anadolu'daki kentleşme süreci, yedi alt bölge çerçevesinde, coğrafya, yerleşim modelleri, ve arkeolojik kanıtlar (mimari, keramik, metal, mühür) dikkate alınarak incelenmiştir. Sonuç olarak, coğrafi açıdan türdeş özelliklere sahip olmayan Anadolu'yu, siyasi ve sosyo-ekonomik gelişim açısından da, merkezileşme, kentleşme ve 'teritoryal' devlete özgü kent modeli olmak üzere, 3 farklı sürecin karakterize ettiği belirlenmiştir. Merkezileşme süreci, ilk olarak Elazığ-Malatya Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde MÖ 4. binyılda (Geç Kalkolitik Dönem) görülmektedir. Kentleşme süreci, Anadolu'da sadece, MÖ 2500- 2200/2100 tarihleri arasında Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde saptanmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi hariç olmak üzere Anadolu'nun geri kalan kısmım ise, MÖ 3. binyılda (ETÇ'nda) merkezileşme süreci karakterize etmektedir. Anadolu'nun diğer bölümlerinin aksine, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Erken Demir Çağı'na dek merkezileşme ya da kentleşme süreci görülmemekte ve bu bölgeyi söz konusu dönemlerde ekonomik açıdan kendine yeter köyler temsil etmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi'nde, kentler, MÖ 1. binyılda Urartu Devleti'nin yükselişinin akabinde görülmektedir. Mezopotamya kentlerinin aksine, Urartu kentleri, ekonomik yaşamın merkezi ya da birer ticaret merkezi şeklinde işleve sahip gibi görünmemektedirler. Bu nedenle Urartular tarafından bölgede inşa edilen ve öncülü (ardılı) görülmeyen kentler yapısal açıdan, 'teritoryal 'devlete özgü kent modeli olarak tanımlanmıştır. ABSTRACT In contrast to other Near Eastern Civilizations, the number of reseaches on urbanization process in Anatolia is very limited. In these researches, however, the urbanization process have been assessed either in regional frame or under the head of some selected sites. The main goal of this dissertation which takes the urbanization process as a whole in Anatolia into consideration, to define the upper border of urbanization process in Anatolia in terms of both time and space, to clarify the internal and external dynamics of the this process, and to understand whether urbanization represents the homogenous process in whole regions of Anatolia in terms of time, quality and quantity. In the First Chapter represents the theoretical section of the study is explained the concepts of social complexity, urbanization and the factors caused the urbanization in the light of the other Near Eastern Civilizations. The Second Chapter is assigned for the different views suggested in relation to urbanization process in Anatolia. The definition of the upper border for the urbanization process in Anatolia in terms of time and space is also made in this chaper by evaluating the archaeological data from the settlements dating between Neolithic and Late Chalcolithic/EBA. In the Third Chapter, by taking the geography, settlement patterns and archaeological evidence (architecture, pottery, metal finds, seal and sealings) into consideration urbanization process is separately examined in 7 regions of Anatolia. As a conclusion, 3 different political and socio-economic developmental sequences have been defined in Anatolia: centralization, urbanization and a city model specific to territorial state. Centralization process first took place in the Elazığ-Malatya region and South-eastern Anatolia during the 4th millennium (Late Chalcolithic Period) while urbanization process is only seen in the South-eastern Anatolia between the dates of 2500- 2200/2100 BC. Third millennium BC (EBA) characterize the time-span in which centralization process spread whole of the Anatolia except for Eastern Anatolia. On contrary to other parts of the Anatolia, neither centralization nor urbanization took place in Eastern Anatolia until the Early Iron Age. First cities in Eastern Anatolia emerged Anatolia following the rise of the Urartian state during the first millennium BC. Unlike Mesopotamian cities, Urartian cities do not seem to be funtioned as commercial and/or economical centers. These cities display some common features specific to those found in territorial states. 652

122

Bu tez çalışması, Gökçeada Uğurlu-Zeytinlik yerleşmesinin Erken ve Orta Kalkolitik dönemlere tarihli kültür katlarında bulunmuş mimari kalıntıların ve yerleşim düzenlerinin incelenmesiyle ilgilidir. Binalar veya inşa edilmiş diğer unsurlar, inşa edildikleri andan itibaren ve kullanımları boyunca çeşitli süreçlerden geçmektedirler. Bu süreçler, mimari unsurların inşası ile ilişkili olabileceği gibi, onları kullananlar tarafından gerçekleştirilmiş çeşitli aktivitelerle de ilişkili olabilir. Mimarinin ve mimari ile ilişkili materyalin incelenmesi de tarihöncesi toplulukların inşa pratikleri ve mekânlar üzerinde insanlar tarafından gerçekleştirilen aktiviteler hakkında bilgi verebilmektedir. Dolayısıyla mimari incelemelerden yola çıkılarak, çalışılan dönemde yaşamış olan insanların inşa teknikleri, ekonomik etkinlikleri ve sosyal davranışları gibi çeşitli konular hakkında öngörüde bulunmak mümkün olabilmektedir. MÖ. 6. binyılın ortalarından başlayarak MÖ. 5. binyılın son çeyreğine kadar uzanan zaman dilimi, Gökçeada’yı da içine alan geniş bir coğrafyada gerçekleştiği düşünülen kültürel dönüşüm süreçleriyle ilişkilendirilmektedir. Gökçeada UğurluZeytinlik yerleşmesi, Batı Anadolu kronolojisinde Kalkolitik Dönem’e atfedilen ve MÖ. 5600/5500-4200 arasına tarihlendirilen bu sürece dair önemli veriler sunmuştur. Yerleşim tabakalanmasında III. (Erken Kalkolitik) ve II. (Orta Kalkolitik) kültür katları ile temsil edilen bu sürecin mimarisiyle ilgili kanıtlar, yerleşmenin sosyokültürel süreçlerinin anlaşılmasına olanak tanımasının yanı sıra bahsedilen dönemin daha geniş bir perspektifte ve bölgesel ölçekte anlaşılmasına da önemli bir katkı niteliğindedir. Bu bağlamda, yerleşmenin iki farklı döneme tarihli kültür katlarında bulunmuş binalar, çukurlar, avlular gibi mimariyle ilişkili alanlardan ve bu alanlarda tespit edilmiş buluntulardan yola çıkılarak, toplulukların inşa pratikleri, sosyoekonomik davranışları ve yerleşim düzenlerinin anlaşılması amaçlanmıştır. This thesis is about the examination of architectural remains and settlement patterns found in the culture layers of Gökçeada Uğurlu-Zeytinlik settlement dated to Early and Middle Chalcolithic periods. Buildings or other structure elements go through various processes from the moment they are built and throughout their use. These processes may be related to the construction of architectural elements as well as to various activities performed by those who use them. Examination of architecture and architectural related material can also provide information about the construction practices of prehistoric communities and the activities performed by humans on places. Hence, based on the architectural studies, it is possible to make predictions about various issues such as social behavior, the construction techniques and economic activities of the people who lived in the examined period. The time period starting from the middle of the 6th millennium BC to the last quarter of the 5th millennium BC is associated with the cultural transformation processes that are thought to have taken place in a wide geography including Gökçeada. Gökçeada Uğurlu-Zeytinlik settlement provided important data on this process, which is attributed to the Chalcolithic Period in Western Anatolian chronology and dated between 5600/5500-4200 BC. The architectural evidence of this process, which is represented by the III (Early Chalcolithic) and II (Middle Chalcolithic) cultural layers, not only allows the sociocultural processes of the settlement to be understood but also makes an important contribution to the understanding of the mentioned period in a wider perspective and on a regional scale. In this context, it is aimed to understand dated to two different periods the construction practices, socioeconomic behaviors, social organizations and settlement patterns of the communities, based on architectural related areas such as buildings, pits and courtyards found in the cultural floors.

Holosen Çağ içinde yaşanmış ani iklim değişimlerinden birisi olan 8.2 ka iklim değişikliği, yarattığı çevresel şartlar göz önünde alındığında büyük etki alanına sahiptir. M.Ö 6400 – 5900 arasına yayılan iklim değişikliği özellikle Güneybatı Asya ve Güneydoğu Avrupa’da önemli kültürel değişimlere neden olmuştur. 8.2 ka yarattığı kurak şartlar nedeniyle Neolitik toplumları yeni yerleşim modelleri, besin stratejileri benimsemeye itmiş ve materyal kültüründe değişimlere yol açmıştır. Farklı coğrafi nişleri içerisinde barındıran Anadolu’da ise 8.2 ka’ya bölgesel tepkiler aynı olmamıştır. Güneydoğu ve Orta Anadolu’nun iklim şartlarında daha etkili olan kuraklık, bölge toplumlarını yerleşimlerini terk etmeye, depolama stratejileri geliştirmeye, yeni yaşam biçimi benimsemeye ve sıkı bir işbirliği kurmaya zorlamıştır. Batı Anadolu toplumları ise bu iki bölgede yaşanan kuraklığın yarattığı göç dalgasından doğan beşeri krize karşı önlem almak zorunda kalmışlarıdır. Büyük boyutlarda yaşanan bu sosyal karmaşa Neolitik yaşam biçiminin geniş alanlara yayılmasına da katkı sağlamıştır. Meydana gelen bu gelişmelerin yerleşim bazında mikro ölçekte incelenmesi tez çalışmasının esasını oluşturmaktadır. 8.2 ka event, one of the most dramatic climate change in Holocene, have crucial affects in a greater area. This climate change, dating to 6400 and 5900 BC, caused important cultural changes, particularly in southwestern Asia and sourheastern Europe. As a result of the arid conditions caused by 8.2 ka event neolithic communities adopted new strategies in settlement models, subsistence patterns and material culture. By analyzing settlement patterns, subsistence strategies and material culture this thesis aims to understand the effects of 8.2 ka event in Anatolia. In Anatolia which consists of various geographical nishes the responses of the neolithic communities to this event were not the same. Among the several responses by the neolithic communities in southeastern and central Anatolia where aridity is more tangible are the abondonment of the settlements, adoption of new storage strategies and efforts for close cooperations. On contrary, the effects of 8.2 ka event in western Anatolia seem to have been not drastic. However, western Anatolian communities appears to have taken some measures against to movements from the East. Ultimately this social chaos in a greater geograpical area may well contributed to the spread of neolithic way of life in new regions.

Bu tez çalışmasında, Batı Anadolu'da yer alan Ulucak ve Uğurlu - Zeytinlik yerleşimlerinin Ön ve Erken Neolitik dönemlerine ait yumuşakça kabuklarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Ulucak ile Uğurlu-Zeytinlik yerleşimlerinin arasında, Ön ve Erken Neolitik dönemlerde yumuşakçaların kullanımlarında özellikle tür yoğunlukları açısından farkların olduğu görülmektedir. Uğurlu yerleşiminde, söz konusu dönemlerde yumuşakçaların besin ekonomisi içerisinde değerlendirildiği, kişisel süs eşyalarının sınırlı olduğu ve kabukların geriye besin artığı olarak bırakıldığı anlaşılmaktadır. Besin olarak değerlendirilmiş türler ve bu türlerin yoğunlukları, Ulucak yerleşiminde bulunan türlerden farklılık göstermektedir. Ulucak yerleşiminde ise yumuşakçalar besin olarak değerlendirilmiş olsalar dahi bunların kabukları, kişisel süs eşyalarının üretiminde hammadde olarak kullanılmıştır. This master's thesis aims to examine the mollusk shells recovered from archaeological excavations undertaken at the Initial and Early Neolithic sites of Ulucak and Uğurlu - Zeytinlik in western Anatolia. It is seen that there are differences between Ulucak and Uğurlu-Zeytinlik settlements in terms of species densities especially in the use of molluscs in the Initial and Early Neolithic periods. It is understood that molluscs were evaluated in the food economy, personal ornaments were limited and their shells were left as food waste in Uğurlu settlement. Species considered as nutrients and their densities differ from those found in Ulucak settlement. In the Ulucak settlement, even though mollusks are considered to be nutrients, the main purpose was to use their shells a source of raw material for the production of personal ornaments. 115

Bu tez çalışmasında Ulucak Höyüğün Neolitik Dönem Tabakalarında (MÖ 6500-5670) ele geçen ağırşak, tezgâh ağırlığı ve ilişkili diğer buluntular analiz edilerek, söz konusu yerleşimdeki tekstil üretimi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu tezin merkezini oluşturan ağırşak ve tezgâh ağırlıkları, hem tipolojik ve teknolojik açıdan hem de bunların tabakalar ve mekânlar arası dağılımı göz önüne alınarak çalışılmıştır. Bu araştırma ile Ulucak Neolitik sakinlerinin ne zaman tekstil üretimine başladığı, üretimin niteliği ve yoğunluğunda tabakalar arası ve mekanlar arası değişimin olup olmadığı sorunsalı açıklığa kavuşturulmuştur. By analysing of spindle whorles, loomweights and other related finds from Neolithic occupation at Ulucak Höyük (6500-5670 cal.BC) this thesis aims to make an assessment of the textile production in the settlement in question. Spindle whorles and loomweights which represent the crucial finds of this research have been studied both in terms of their typological and technological aspects, and also their distribution through the levels and buildings. This research elucidates the main questions such as when Neolithic inhabitants at Ulucak started to produce textiles, and also if the intensity and quality of this production has been displayed changes through time and space. 89

Pastoral göçebeliğin arkeolojik perspektiften incelenmesi ve değerlendirilmesi insanlık tarihi açısından son derece önemlidir. Geleneksel arkeolojik metotlar açısından bakıldığında pastoral göçebe yaşamın maddi kültür izlerinin arkeolojik veriye dönüşmesi, yerleşik toplumlara yönelik yapılan arkeolojik çalışmalara göre farklılıklar göstermektedir. Bu tez çalışmasıyla pastoral göçebeliğin yıllık göç periyotu ekseninde oluşan kısa ve uzun süreli çadır yerleşimleri etnoarkeolojik metotlarla incelenerek pastoral göçebe yaşam tarzının arkeolojik perspektifte maddi kültürle olan ilişkisi anlaşılmaya çalışılmıştır. Pastoral göçebe yaşam tarzının ne olduğu, nasıl ve hangi etkenlerle ortaya çıktığı, farklı pastoral göçebe kültürlerde ve coğrafyalarda ne gibi farklılıklar ve benzerlikler oluşturduğu konuları yine etnografik örnekler ve etnoarkeolojik metotlarla üretilen verilerin analiz edilmesiyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda pastoral göçebeliğin maddi kültüre olan yansımaları etnoarkeolojik saha çalışmalarıyla incelenmiş, pastoral göçebe Sarıkeçililerle farklı dönemleri kapsayan planlamaya göre saha çalışmaları yapılmıştır. Pastoral göçebeler Arkeolojik düzlemde maddi kültür boyutuyla ele alınmasının yanında ekonomik, politik ve sosyo-kültürel boyutuyla incelenmiş farklılıklarıyla benzerlikleriyle genel bir pastoral göçebe resmi oluşturulmuştur. Bu kapsamda elde edilen verilerin göçebe arkeolojisi kavramına ve arkeolojik çalışmalara yeni perspektifler kazandırması amaçlanmıştır. The examination and evaluation of the pastoral nomad from the archaeological perspective is extremely important for of human history. From the point of view of the traditional archaeological methods the transformation of material traces of pastoral nomadic life into archeological divergences differs from the archaeological studies carried out for esteblished societres-in this study it is tried to compreheral the relationship between idyllic nomadic life style and material culture in on archaeological perspective by examining short and long term tent settlements formed on the axis of annual migration period of the pastoral nomad with ethnoarchaeological methods. It has been attempted to find out what the pastoral nomadic lifestyle is, how and with what factors, what differences and similarities are formed in different pastoral nomadic cultures and geographies by analyzing the data produced with ethnographic examples and ethnoarchaeological methods. In this context, the material cultural reflections of pastoral nomads were examined with etnoarchaeological field studies field studies were carried out with pastoral nomadic Sarıkeçililer field studies were carried out accerding to the plans cevering different periods. Pastoral nomads are studied in economic, political and socio-culturel dimension as well as dealing with material culturel dimension in on archeological level and a general image of the pastoral is formed with its differences and similarities. İt's aimed that the data obtained in this contex to bring new perpectives to the concept of nomadic archaeological and archaeological studies. 163

Neolitik Dönem yaklaşık olarak M.Ö. 10.000 – 5500 yılları arasında göçebe avcı – toplayıcı toplulukların yerleşik yaşama geçtiği ve aşamalı olarak tarım ve hayvancılığa dayanan üretici ekonomiyi benimsediği sürece tekabül etmektedir. PPNA olarak adlandırılan bu dönemin başlangıcında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, yuvarlak planlı yapılar ve anıtsal mimari ile karakterize olan yerleşimlerde avcı – toplayıcılar belirli aralıklarla bir araya gelmiş ve buralarda sosyo – ritüel ve ekonomik nedenlerle çeşitli inşa faaliyetleri, şölenler ve takas gibi aktiviteler gerçekleştirmişlerdir. Dikdörtgen mimariye geçilen PPNB döneminde, depolama faaliyetlerinin yapı içine taşınması ve mekan bölümlendirilmesinin ortaya çıkışı gibi yeniliklere ikincil gömü ve yerel kamu yapıları üzerinden bir dizi sembolik kontrol eşlik etmiştir. Bu süreçte yerleşim ve hane kimlikleri de oluşmaya başlamıştır. Dönemin sonunda ise nüfus artışı, tarımsal üretimin artması ve ritüel sembolizmin önemini yitirmesi gibi bir dizi neden ile haneler sosyo – ekonominin merkezi haline gelmişlerdir. Bu durum Çanak Çömlekli Neolitik Dönem’de tarımsal üretim odaklı rekabetçi geniş hanelerin oluşmasına ve seramik, kil baskı, figürin, sayaçlar gibi taşınabilir sembolik kavramların yayılmasına da zemin hazırlamıştır. Orta Anadolu’da ise yuvarlak planlı mimari zaman içerisinde konutların yapı adaları biçiminde organize olduğu yerel bir yerleşim sistemine dönüşmüştür. Söz konusu yerleşim sistemi yapı sürekliliğine dayanan binaların üst üste benzer biçimde inşa edilmesi ile uzun yıllar varlığını sürdürmüş ve M.Ö. 6500’lere kadar kollektif kimlik bu yerleşimlerde örgütlenmenin temel birimi olmuştur. Söz konusu tarihten itibaren ise Çatalhöyük’te haneler aşamalı olarak bağımsızlaşmış ve yerleşim sistemi çözülmüştür. Küçük yerleşimlerin coğrafya boyunca yayıldığı bu süreçte bazı topluluklar yeni bir mimari anlayışı benimserken bazılarının geleneksel mimariyi ve sosyo – kültürel bağlamları koruma çabasında oldukları görülmektedir. The Neolithic Period, 10.000 – 5500 B.C, is characterized by mobile hunter – gatherer groups that gradually became more sedentary and ultimately adopted agricultural economy. In the beginning of this period, in Southeast Anatolia hunter – gatherers had been meeting in settlements with round planned buildings and monumental architecture for performing some socio – economic activities such as exchange, feasting and so on. The following period, PPNB, is represented by a transition to the rectangular architecture, emergence of private storage facilities and the compartmentalization of space. A series of symbolic controls such as secondary mortuary practices and constructing local public buildings were also accompanied to this period. It is this period when the settlement and the household identity began to occur. By the end of this period, the household became the center of the economy. In Central Anatolia, the round plan architecture had transformed to a local settlement system organized by clustered neighborhoods over time. This settlement pattern based on the building continuity which characterized by the rebuilding of structures in the same locations for a long period of time. In these settlements the collective identity was a basic unit until 6500 B.C. After the mid-7th millannium BC in Çatalhöyük, the households had gradually become autonomous and the system of settlement had disintegrated. Dispersion of the small settlements along the landscape is characteristic in this period. It can also be observed that some communities embraced a new architectural discourse, while others strived to maintain the traditional architecture in the context of conventional socio – cultural coherence.

Bu çalışmanın amacı Üst Paleolitik dönemden itibaren varlık gösteren vetaşınabilir sanat, oyuncak, kült objesi, adak eşyası, gömüt hediyesi, tanrı ve / veyatanrıça sembolleri gibi çok çeşitli biçimlerde arkeoloji literatüründe yer bulanfigürinlerden yola çıkarak Güvercinkayası yerleşmesinde bulunan örnekleri tanımlıhale getirmek, dönem ve bölge içindeki yerini anlaşılabilir kılmaktır.M.Ö 6. Binin sonları ile 5. Binin başlarına tarihlenen Güvercinkayası, OrtaAnadolu bölgesinde Volkanik Kapadokya (Harita 1) olarak adlandırılan coğrafibölgenin batı kanadında yer almaktadır. Güvercinkayası büyük bir sur sistemi ileikiye ayrılmış; Aşağı yerleşme ve İç kale şeklinde adlandırılmıştır. Üst yerleşmedeözellikle 13 ve 14 numaralı ev olarak tanımlanan mekanlarda bulunan çok sayıdadepolama kabı ve büyük silo alanları yönetici bir sınıfın varlığına işaret edebileceğigibi sosyal yapıda da bir değişime gidildiğinin habercisi olarak görülmektedir. Budurum aynı zamanda Tunç Çağı ile özdeşleştirilen kentleşme hareketinin öncülerininGüvercinkayası örneğinde izlediğimiz gibi Kalkolitik dönemle başladığınıgöstermektedir.Bu bağlamda Güvercinkayası figürinlerinin tanımlı hale getirilmesi, iç kaleve aşağı yerleşme olarak adlandırılan alanlardaki figürinlerin dağılımı ve özellikleçanak-çömlek ve bir sonraki, Geç Kalkolitik evredeki mühürlerle olası ilişkilerinsaptanması bir anlamda bu savın da test edilmesi anlamına gelecektir.Diğer taraftan Güvercinkayası figürinlerinin tanımlı hale getirilmesi vebölgedeki diğer kalkolitik yerleşmelerde bulunan örnekleri ile karşılaştırılması,bölgeler arasındaki kültürel ilişkinin açığa çıkarılmasına da ışık tutacaktır.Anahtar Kelimeler: Güvercinkayası, Kalkolitik, Figürin, Orta Anadolu,Kapadokya The purpose of this study is to define the figurines which are present in thearchaeological literature from the Upper Paleolithic period and which are located inGüvercinkayası settlement in various forms such as portable art, toys, cult objects,votive gifts, burial gifts, god and / or goddess symbols, to make the place within theperiod and the region understandable.Güvercinkayasi, dated to the end of the 6th millennium BC and thebeginning of the 5th millennium BC, is located in the western wing of thegeographical region called Volcanic Cappadocia (Map 1) in Central Anatolia.Güvercinkayasi is divided into two with a large fortification system; It is calledLower settlement and Inner fortress. Numerous warehouses and large silo sites in theupper settlement, particularly those defined as houses 13 and 14, are seen as a sign ofthe presence of a ruling class or of a shift in social structure. This indicates that thepioneers of the urbanization movement identified with the Bronze Age also startedwith the Chalcolithic period as we have seen in the example of Güvercinkayası.In this context, the definition of the Güvercinkayasi figurines, thedistribution of the figurines in the inner castle and the area called the settlement, andin particular the contextual relationship with the pottery and the seals, will be testedin a sense.On the other hand, the identification of the Güvercinkayasi figurines andtheir comparison with the examples found in other chalcolithic settlements in theregion will shed light on the emergence of the cultural relationship between theregions.Keywords: Güvercinkayası, Chalcolithic, Figurines, Central Anatolia,Cappadocia 154

Neolitik Dönem yaklaşık olarak M.Ö. 10.000 – 5500 yılları arasında göçebe avcı – toplayıcı toplulukların yerleşik yaşama geçtiği ve aşamalı olarak tarım ve hayvancılığa dayanan üretici ekonomiyi benimsediği sürece tekabül etmektedir. PPNA olarak adlandırılan bu dönemin başlangıcında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, yuvarlak planlı yapılar ve anıtsal mimari ile karakterize olan yerleşimlerde avcı – toplayıcılar belirli aralıklarla bir araya gelmiş ve buralarda sosyo – ritüel ve ekonomik nedenlerle çeşitli inşa faaliyetleri, şölenler ve takas gibi aktiviteler gerçekleştirmişlerdir. Dikdörtgen mimariye geçilen PPNB döneminde, depolama faaliyetlerinin yapı içine taşınması ve mekan bölümlendirilmesinin ortaya çıkışı gibi yeniliklere ikincil gömü ve yerel kamu yapıları üzerinden bir dizi sembolik kontrol eşlik etmiştir. Bu süreçte yerleşim ve hane kimlikleri de oluşmaya başlamıştır. Dönemin sonunda ise nüfus artışı, tarımsal üretimin artması ve ritüel sembolizmin önemini yitirmesi gibi bir dizi neden ile haneler sosyo – ekonominin merkezi haline gelmişlerdir. Bu durum Çanak Çömlekli Neolitik Dönem'de tarımsal üretim odaklı rekabetçi geniş hanelerin oluşmasına ve seramik, kil baskı, figürin, sayaçlar gibi taşınabilir sembolik kavramların yayılmasına da zemin hazırlamıştır. Orta Anadolu'da ise yuvarlak planlı mimari zaman içerisinde konutların yapı adaları biçiminde organize olduğu yerel bir yerleşim sistemine dönüşmüştür. Söz konusu yerleşim sistemi yapı sürekliliğine dayanan binaların üst üste benzer biçimde inşa edilmesi ile uzun yıllar varlığını sürdürmüş ve M.Ö. 6500'lere kadar kollektif kimlik bu yerleşimlerde örgütlenmenin temel birimi olmuştur. Söz konusu tarihten itibaren ise Çatalhöyük'te haneler aşamalı olarak bağımsızlaşmış ve yerleşim sistemi çözülmüştür. Küçük yerleşimlerin coğrafya boyunca yayıldığı bu süreçte bazı topluluklar yeni bir mimari anlayışı benimserken bazılarının geleneksel mimariyi ve sosyo – kültürel bağlamları koruma çabasında oldukları görülmektedir. The Neolithic Period, 10.000 – 5500 B.C, is characterized by mobile hunter – gatherer groups that gradually became more sedentary and ultimately adopted agricultural economy. In the beginning of this period, in Southeast Anatolia hunter – gatherers had been meeting in settlements with round planned buildings and monumental architecture for performing some socio – economic activities such as exchange, feasting and so on. The following period, PPNB, is represented by a transition to the rectangular architecture, emergence of private storage facilities and the compartmentalization of space. A series of symbolic controls such as secondary mortuary practices and constructing local public buildings were also accompanied to this period. It is this period when the settlement and the household identity began to occur. By the end of this period, the household became the center of the economy. In Central Anatolia, the round plan architecture had transformed to a local settlement system organized by clustered neighborhoods over time. This settlement pattern based on the building continuity which characterized by the rebuilding of structures in the same locations for a long period of time. In these settlements the collective identity was a basic unit until 6500 B.C. After the mid-7th millannium BC in Çatalhöyük, the households had gradually become autonomous and the system of settlement had disintegrated. Dispersion of the small settlements along the landscape is characteristic in this period. It can also be observed that some communities embraced a new architectural discourse, while others strived to maintain the traditional architecture in the context of conventional socio – cultural coherence. 237

Bu tez çalışmasında Ulucak Höyüğün Neolitik Dönem tabakalarından elegeçen kemik aletler teknolojik, tipolojik ve bağlamsal açıdan incelenmiş ve kemikaletlerin, farklı kullanım biçimleri ve eğilimler ile günlük pratikler arasında edindiğiyer saptanmaya çalışılmıştır. M.Ö. 6800 – 5700 tarihleri arasını kapsayan 1100 yıllıkkesintisiz iskân süreci boyunca, değişim ve sürekliliği bir arada gösteren UlucakHöyük Neolitik Dönem kemik aletleri, bu süreç boyunca meydana gelen sosyal veekonomik değişimlerin etkisini taşımakta ve aynı zamanda bu değişimlerin birparçasını oluşturmaktadır. Söz konusu dinamiklerin daha açık anlaşılabilmesi adına,bu çalışmada tabakalar, yapılar ve yapı içi buluntularla bir arada değerlendirilenkemik aletler, fonksiyonel ve sembolik kullanım biçimlerini bir arada ele almayaçalışmıştır. In this thesis Neolithic bone tools from Ulucak Höyük have been studied bytechnological, typological and contextual aspects, and the trends and differentationin their use and their roles that played in daily practices have tried to be defined. Theneolithic bone tools from Ulucak display both continuity and changes through theperiod, 6800-5700 cal BC. Thus, during the long period of occupation at the sitebone tools were not only affected by the socio-economic changes occured during theneolithic period but also were they part of these changes. By examing Ulucak bonetools through the levels and between the buildings together with other artefacts, boththeir functional and symbolic use are tried to be explained. 143

Kızılırmak Havzası ve yakın çevresi Demir Çağı bitkisel bezemeli boyalı çanak-çömleği Maşat Höyük, Alaca Höyük, Boğazköy, Eskiyapar, Alişar Höyük, Kaman – Kalehöyük, Kültepe, Topaklı, Akalan ve Karasamsun gibi önemli merkezlerin varlığına karşın, bugüne değin ayrıntılı bir şekilde çalışılmamıştı. Yedinci sezonunu geride bırakan (2007-2013) Oluz Höyük Sistematik Arkeolojik Kazıları'nda oldukça sağlam bir şekilde saptanan Demir Çağı tabakalarında ele geçen çanak - çömlekler içinde yüzlerce boya bezekli kap parçası bulunmuştur. Bunların önemli bir kısmı bitkisel bezeme içermektedir. Yaprak, Spiral, Tomurcuk, Sarmaşık gibi motiflerin oluşturduğu bitkisel bezemelerin boya bezekli çanak-çömlek gelişiminde oynadığı rol, hangi motiflerin bölge kaynaklı olduğu, hangilerinin ithal olarak geldiği soruları, düzenli tabakalaşma temelinde ilk kez irdelenmiştir. Bu bağlamda diğer çağdaş merkezlerin bitkisel bezemeleri incelenmiş ve bunlar hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Kızılırmak Havzası'na etki yaptığı söylenen Phryg ve Galat çanak - çömleği bitkisel bezemeler temelinde yeniden ele alınmış, bölgeye etkileri tartışılmıştır. Bu bağlamda, yukarıda açıklanan çerçevede bir çalışma Anadolu Demir Çağı arkeolojisinde ilk kez yapılmış olmaktadır.Anahtar Kelimeler: Kızılırmak Havzası, Amasya, Oluz Höyük, Demir Çağı, Bitkisel Boya Bezemeli Çanak – Çömlek. Important Iron Age centers such as Maşat Höyük, Alaca Höyük, Boğazköy, Eskiyapar, Alişar Höyük, Kaman- Kalehöyük, Kültepe, Topaklı, Akalan and Karasamsun exist but yet Kızılırmak basin and its near environment haven not been studied in detailed so far. During the Oluz Höyük systematic archeological excavations, which has left its 7th season behind, (2007-2013), hundreds of painted potsherds have been found in the architectural layers of Iron Age. A major part of these potteries consist of plantal decoration. The role of plantal decorations consisting motives like leaf, spiral, gemma, ivy on the development of painted potteries, the questions of which motives the region-rooted are and which ones came as imported has been studied for the first time on the base of regular sequence of layers. In this context, the plantal decorations of other contemporary centers have been studied and evaluations have been made about this issue. The pottery of Phryg and Galatian, which is believed having effect on Kızılırmak basin, have been studied again based on the plantal decorations and its effect on the region has been discussed. In this frame, a study on Anatolian Iron Age within the frame mentioned above has been carried out for the first time.Key Words: Kızılırmak Basin, Amasya, Oluz Höyük, Iron Age, Plantal Painted Pottery with Plantal Decoration. 104

ÖZET Coğrafi konumu açısından Anadolu?nun merkezini oluşturan İç Anadolu Bölgesi, Hitit Devleti?nin de çekirdek yerleşim alanını oluşturmuştur. Bu merkezi konumdaki rolünü, Hitit öncesi dönemlerde Çatal Höyük, Kültepe gibi önemli yerleşmelerle çok iyi üstlenmiştir. ?Hitit Konutları? adlı çalışmada, Erken Tunç Çağı?ndan (M.Ö. 3. Binyıl başı) Hitit Dönemi?nin sonuna kadar (M.Ö. 1190), İç Anadolu?da dönemin sosyal yapısına ayna tutan, konut yapıları incelenmiştir. Ele alınan konutlar, basit plandan karmaşık plana doğru tipolojilendirilmiş, dönemler arası sürekliliğin olup olmadığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Ortaya konan araştırma sonucunda; konutlarda kentler arası benzerliğin olduğu kadar bazı farklılıklarında yaşandığı anlaşılmıştır. Mimari teknolojisi geliştikçe konutlarda da gelişmeler yaşandığı gözlemlenmiştir. Her dönemde konutlarda özellikle iç mimaride, yeni gelişmeler yaşandığı ortaya çıkartılan bazı konut örneklerinden anlaşılmaktadır. Nüfusla konut yapılaşması arasında sıkı bir bağın olduğu, Hititlerin Yakındoğu?da önemli bir güç konumuna gelmesiyle yaşanan nüfus artışından anlaşılmıştır. Bu dönemde devletin konut tekeline el koyduğu, konutlarda seri üretime geçildiği bilinmektedir. Anahtar Kelimeler: İç Anadolu, Konut, Tipoloji, Nüfus, Hitit ABSTRACT In terms of geographical location, Anatolia, Central Anatolia Region is the center of the Hittite Empire consisted of the core settlement area. It is centrally located, the role of the pre-Hittite periods Catal Höyük, such as the settlements Kültepe played very well. `Hittite Houses`'s study, the Early Bronze Age (3rd millennium BC head) until the end of the Hittite Period (ca. 1190), Central Anatolia, which mirror the social structure of the housing structures were investigated. According to investigated housing, had been made typology from simple plan on the complex, were performed to determine whether there is continuity between the periods. Laid down as a result of the research, some of the differences as well as similarities between cities are experiencing housing understood. Each period, especially in residential architecture, housing some of the new developments uncovered examples of experiencing understood. Is a tight link between residential population structuring, population growth in the arrival of the Hittites understood to a significant force in the Near East. During this period, the monopoly of the state confiscated housing, transition houses are known to mass production. Keywords: Central Anatolia, Housing, Typology, Population, Hittite 260

Yüksek Lisans Tezi Trakya, batıda Struma Nehri, doğuda İstanbul Boğazı, güneyde Ege Denizi ve kuzeyde Balkan Dağları ile sınırlanan bölgeyi içine almaktadır. Trakya olarak adlandırılan bölge günümüzde, Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan olmak üzere 3 ülkenin sınırları içersinde yer almaktadır. Bu tez çalışması, Trakya Bölgesi'ndeki İTÇ kronolojisinin oluşturulma ölçütlerini saptamayı hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda, Trakya'da İTÇ kronolojisinin oluşturulmasına anahtar olabilecek kazısı yapılan yerleşim yerleri 4 alt bölgeye ayrılarak incelenmiştir: Batı Trakya, Doğu Trakya, Karadeniz Sahil Kesimi ve Yunanistan Trakyası. Bu alt bölgeler arasında, Doğu Trakya olarak adlandırdığımız bölgenin sınırları, hem Türkiye hem de Bulgaristan topraklarını kapsayan Trakya'daki en geniş bölgeyi karakterize etmektedir. Bu nedenle aslında Trakya'daki İTÇ kronolojisinin anlaşılmasında iki ülkede yapılan kazıların can alıcı önemi bulunmaktadır. Bununla birlikte Türkiye Trakyası'nda İlk Tunç Çağı'na tarihlenen sadece iki yerleşimin yerinin kazıldığı (Kanlıgeçit ve Menekşe Çatağı) Bulgaristan Trakya'sında ise onlarca kazısı yapılan İTÇ yerleşiminin bulunduğu saptanmıştır. Bulgaristan Trakyası'nda çok sayıda İTÇ yerleşimi kazılmış olmasına rağmen sadece Ezero Höyük'ün ayrıntılı yayını yapılmıştır. Bu nedenle Trakya İTÇ kronolojisinin hala anlaşılamayan birçok noktasının bulunmasının gerisinde yayın (Bulgaristan) ve araştırma eksikliğinin (Türkiye) uzandığı tespit edilmiştir. Thrace is bordered by Struma River in the West, by Bosphorus in the East, by the Aegean Sea in the South and Balkan Mountains in the North. This region now includes three modern countries, namely Turkey, Bulgaria and Greece. The aim of this thesis is to define the criteria of the Early Bronze Age in Thrace. For this purpose, the excavated sites which are accepted as the key sites in the establishment of EBA chronology in Thrace are investigated by dividing the region into 4 subregion: Eastern Thrace, Western Thrace, Black Sea Shores and Thracian Greece. Among these sub-regions Eastern Thrace which includes both Bulgarian and Turkish Thrace represents the largest part of the region in question. Thus, the excavations of EBA sites in both countries have crucial importance in the establishment of the chronology in Thrace. However, two EBA sites (Kanlıgeçit and Menekşe Çatağı) in Turkish Thrace have been excavated so far while many of them have excavated in Bulgarian Thrace. Despite of considerable amount of excavated EBA sites in Bulgarian Thrace, only Ezero Höyük was published in detail. Therefore, it has been defined that the basic reason of the difficulties in the establishment of Thracian EBA chronology is either because of the lack of insufficient excavataions (in Turkish Thrace) or the absence of the proper publications of the excavated sites (in Bulgarian sites).

Surla çevrili yerleşim yerleri, bazı yerleşim yerlerinde saptanan anıtsal yapılar, çömlekçi çarkının kullanımı, metal endüstrisinin gelişimi ve prestij malları gibi Erken Tunç Çağı'nda Ege'de görülen yenilikler, basit çiftçi köy toplumundan karmaşık topluma geçiş süreci olarak kabul edilmektedir.Bu tez çalışmasının temel amacını, Batı Anadolu, Doğu Ege Adaları ve Kıta Yunanistan'da bazı yerleşmelerde ortaya çıkartılan ve sıradan konutlardan, boyutu, konumu ve inşa tekniği ile ayrılan yapıların kronolojisini, formunu ve işlevini saptanmak oluşturmaktadır.Anahtar Kelimeler1-Ege Bölgesi2-Batı Anadolu3-Karmaşık Toplum4-Erken Tunç Çağı5-Seçkin Konutları ve Bey Evleri A series of innovations such as fortified settlements, monumental structures, the use of potter?s wheel, developed metal production and prestiges items seen during the Early Bronze Age in Aegean is accepted as a process of transition from simple farmer communities to complex society.The aim of this thesis is to define the chronologicak frame, form and function of the buildings excavated in certain sites in western Anatolia, Eastern Aegean Islands and Mainland Greece. It is these buildings that are differed from ordinary houses by their size, their locations and construction techniques.Keywords1-Aegean Region.2-Western Anatolia.3-Complex Society.4-Early Bronze Age.5-Elite Residences 190