Search

The abolition of slavery by modern states was an important step towards the recognition of what is now known as human rights. The British Empire and its cradle, England, were the leading entities responsible for the support of the international trade slave. For this reason, its antislavery movement is one which deserves particular attention. The argumentation used by the abolitionists has been a subject of many studies. Philosophical, theological or commercial arguments against slavery are well researched. It needs to be emphasised, however, that abolition was a legal step. In this context, it is interesting to seek legal argumentation against the enslavement of people. It is obvious that an appropriate reasoning would be difficult to find. Slavery has been a common social institution since ancient times. The universal principles of Roman law, as well as the significance of Roman civilisation for the development of the Western culture, made it one obvious field of research. The main aim of this article is to check if reference to Roman antiquity has been one of the crucial arguments in the antislavery struggle in Britain. Zniesienie niewolnictwa przez nowożytne państwa było ważnym krokiem zmierzającym do uznania praw człowieka. Imperium Brytyjskie, jak i jego matecznik – Anglia – były jednymi z głównych organizmów państwowych odpowiedzialnych za wspieranie międzynarodowego handlu niewolnikami. Z tego względu rozwijający się w nich ruch abolicyjny zasługuje na szczególną uwagę. Argumentacja stosowana przez jego przedstawicieli stanowiła dotąd przedmiot licznych badań. Argumenty filozoficzne, teologiczne czy handlowe przeciwko niewolnictwu są dobrze znane. Należy podkreślić jednak, że dokonanie abolicji miało być krokiem prawnym. Stąd interesujące wydaje się poszukiwanie prawnych argumentów służących potępieniu zniewalania ludzi. Oczywiste jest, że znalezienie odpowiedniego uzasadnienia byłoby trudne. Niewolnictwo była przecież powszechną instytucją społeczną od czasów starożytnych. Jednak uniwersalne zasady prawa rzymskiego, jak i cywilizacji rzymskiej wykorzystane do tworzenia zachodniej tradycji prawa, czynią z prawa starożytnych interesujące źródło odniesień. Głównym celem artykułu jest ustalenie czy odwołania do starożytności rzymskiej stanowiły ważny argument w brytyjskich zmaganiach o zniesienie niewolnictwa.

The purpose of this article is to present the repression that hit Catalonia during the Spanish Civil War (abolition of autonomy and return to centralism, criminal sentences of a political nature), thus showing that prudent political choices, dialogue, and mediation in Catalonia are a matter of utmost importance. Historical experiences should not become an element of political games but motivate a debate between the central government and the autonomous region on reforming the state system and improving cooperation mechanisms. For Catalonia, the dictatorship meant cancelling all republican legislation and judicial decisions and the annulment as well as annulling the Catalan autonomy statute of 1932. Political structures returned to monarchist centralism, and the judicial system to the one in force in 1931. Repressions also hit the judicial system — all civil proceedings in which communist officers took part were suspended and actions carried out by officers from outside the Movimiento Nacional were annulled. Furthermore, military authorities cancelled a number of criminal sentences of a political and social character. Repressive actions were also directed to the area of education in order to eliminate from the system people who did not correspond to the interests of the dictatorship. The so-called “cleansing committees” were established, corresponding to individual levels of education and in practice determining the professional career of teachers. The escalation of Catalan separatist aspirations took place in autumn 2017. The regional government passed a law on the referendum and the so-called Transitional Act, defining the legal framework for the Republic of Catalonia to be created, following a positive result of voting in the referendum. The Spanish Constitutional Court suspended the aforementioned legal acts. In October 2017, the procedure of art. 155 of the Constitution, suspending the autonomy of the region, was carried out in Spain for the first time. Shortly after the Supreme Court ruling of 14 October 2019, imposing prison sentences for nine Catalan separatist leaders throughout Catalonia, violent riots, demonstrations, and vandalism occurred, and residents demanded amnesty for those convicted. The European judicial institutions undoubtedly played a special role in the context of the European Court of Justice’s on Catalan separatists and their status as a Member of the European Parliament. At the same time, it should be emphasised that the reaction to the Catalan case solely from the level of justice is only an ad hoc measure, and not aimed at developing constructive solutions to the conflict.

The topic of the article are the considerations which regard the obligatory in the penal code presumption of innocence as well as the presumption of guilt, which may arise in the media thereby in the public opinion. Legal solutions in criminal law, press law and international law have been discussed to counteract the creation of a false picture of processes. In addition, judicial decisions have been pointed out, which set the requirements for reliable information on the course of preparatory and court proceedings, as well as special attention paid to spokespersons. Tematem artykułu są rozważania, które dotyczą obowiązującego w prawie karnym domniemania niewinności oraz domniemania winy, które może powstać w środkach masowego przekazu, a tym samym w opinii publicznej. Omówione zostały rozwiązania prawne w prawie karnym, prawie prasowym, prawie międzynarodowym, które mają przeciwdziałać tworzeniu fałszywego obrazu procesów. Ponadto wskazano na orzecznictwo sądowe, które stawia wymogi do rzetelnego informowania o przebiegu postępowań przygotowawczych i sądowych, a także zwrócono uwagę na szczególne obowiązki rzeczników prasowych.

The author of the study makes critical evaluation of the concept of a contract for specific creative (artistic) work that has been in force for some time in judicial decisions. Its essence consists in limiting the scope of application of specific work contracts in legal transactions only to those cases where the work which results from the contract meets the features of the piece of work in the meaning of the provisions of copyright law. Under this concept, the acceptability of using the contract for specific work is permitted only in situations where the result is original creation, which is unique, protected by copyright and requiring special skills from the author being commissioned to do the work, constituting an expression of their creativity and specific skills. The author of the study, showing the significant shortcomings of the analyzed concept, tries to prove that de lege lata it has no grounds in the applicable law, and the interpretation of the provisions of the Civil Code governing the contract for specific work made by judicature is an interpretation of contra legem. De lege ferenda should consider subjecting a contract for specific work to social security and health insurance and creation of a separate definition of a contract for specific work, which will apply only to the law of social insurance. W opracowaniu dokonuje się krytycznej oceny obowiązującej od jakiegoś czasu w orzecznictwie sądowym koncepcji umowy o dzieło twórcze (artystyczne). Jej istota polega na ograniczeniu zakresu stosowania umów o dzieło w obrocie prawnym jedynie do tych przypadków, gdy dzieło, które jest rezultatem tej umowy, spełnia cechy utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego. W ramach tej koncepcji przyjmuje się dopuszczalność wykorzystywania umowy o dzieło wyłącznie w sytuacjach, gdy rezultat jest tworem oryginalnym, jedynym w swoim rodzaju, niepowtarzalnym, chronionym prawem autorskim i wymagającym specjalnych umiejętności od przyjmującego zamówienie (autora), stanowi wyraz jego kreatywności i szczególnych umiejętności. Autor ukazując istotne wady analizowanej koncepcji, próbuje udowodnić, że nie ma ona de lege lata żadnych podstaw w obowiązującym prawie, a dokonana przez judykaturę wykładnia przepisów Kodeksu cywilnego regulujących umowę o dzieło jest wykładnią contra legem. De lege ferenda należy zastanowić się nad objęciem umowy o dzieło składką na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz sformułowaniem odrębnej od prawa cywilnego definicji umowy o dzieło, która będzie miała swoje zastosowanie jedynie na gruncie przepisów regulujących ubezpieczenia społeczne.

Kwalifikacja prawna energii elektrycznej oraz koncepcja jej nabywania, zbywania oraz podejmowania innych czynności prawnych, których przedmiotem może być energia elektryczna, należą do obszaru przygranicznego między prawem publicznym a prawem prywatnym. Jednak wzajemne przenikanie się obu dziedzin niekoniecznie stanowi harmonijną całość. Tym bardziej że problem relacji między prawem publicznym a prawem prywatnym nie został wystarczająco rozpoznany. Podejmując się rozważań w zakresie tej problematyki, dostrzeżono, że w obrocie energią elektryczną występują ostateczne decyzje administracyjne lub ostateczne orzeczenia sądowe, które wywołują bezpośrednie lub pośrednie skutki cywilnoprawne, co ma doniosłe znaczenie dla nawiązanych relacji cywilnoprawnych z zakresu obrotu energią elektryczną w Polsce. Wskazane zdarzenia prawne stanowią przyczynę nawiązania danego stosunku prawnego albo same go kreują, co wpływa na zakres modyfikacji treści tych relacji prawnych przez same strony.

The purpose of this article is to analyse the relationship between adjudication and the concept of the political. By referring to the understanding of the concept of the political developed inter alia by Carl Schmitt and Chantal Mouffe, the article posits that not all judicial decisions (individual instances of adjudication) should be treated as belonging to the sphere of the political, but only those which fulfil jointly two premises: firstly, they are true decisions, involving at least some degree of discretionality (in the sphere of facts, or in the sphere of law, or in the sphere of the legal classification of facts), and secondly, involving a conflict which is structural for the community or society within which this adjudication is performed. Political adjudication should not be perceived as per se wrong, nonetheless it should be subject to a democratic scrutiny and sustained critique to with greater attention than apolitical adjudication, which merely involves the mechanical application of unambiguous legal rules to undisputed facts. Artykuł powstał w ramach realizacji projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki nr UMO-2016/21/D/HS5/03912. Poglądy ujęte w niniejszej pracy stanowią wyłącznie wyraz osobistych przekonań naukowych jej autora i nie wyrażają oficjalnego stanowiska żadnej instytucji.

This article explores judicial independence in light of a deontological model of virtues. It analyses judicial decisions and attitudes in the process of application of law, arguing that their aspirations to pursue judicial virtues are a secondary requirement against an overriding demand for abiding by law. The thesis is that judicial independence is a kind of a system presupposition that judges have some qualities which help them not only to fulfil their duties, but also to rise to ethical challenges during adjudication. The author recalls two theories of judicial reasoning in hard cases and tries to answer the question which of the theoretical models – by H. L. A. Hart or R. Dworkin – proposes a better characteristic of the judicial practice in the Polish justice system. W niniejszym artykule autorka rozważa niezawisłość sędziów w świetle modelu deontologii cnót. Analizuje ich decyzje i postawy w toku stosowania prawa, argumentując, że aspiracje, by realizować sędziowskie cnoty, mają charakter wtórny względem nadrzędnych wymogów przestrzegania prawa. Stawia tezę, że przestrzeń niezawisłości stanowi wyraz swoistego zaufania ustrojodawcy, iż sędziowie posiadają dyspozycje, które umożliwiają nie tylko wywiązywanie się z obowiązków, lecz także sprostanie wyzwaniom etycznym podczas orzekania. Przywołuje teorie orzekania w trudnych przypadkach autorstwa H. L. A. Harta i R. Dworkina oraz próbuje odpowiedzieć na pytanie, który z teoretycznych modeli – Hartowski czy Dworkinowski – lepiej charakteryzuje praktykę orzeczniczą polskiego wymiaru sprawiedliwości.

The activity which States undertake when conducting extensive non-directed surveillance programmes is seen as one of the major threats to privacy at the time of the information society. This problem has a special dimension in the European Union because the surveillance activity of individual Member States may be an obstacle to the functioning of a single internal market, particularly when it comes to ensuring the freedom to transfer personal data. Due to the supranational character of contemporary means of communication, and especially Internet communication services, guarantees related to the protection of privacy ought to be analysed not only through the prism of domestic regulations but also in the light of international law provisions. Results of an analysis of the relevant primary and secondary EU law have been presented. A special focus was put on Directive 95/46 of the European Parliament and of the Council on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data and Directive 2002/58 on privacy and electronic communications. The formal eff ects of the rulings of the Court of Justice which determined invalidity of the retention directive have been analysed as well, mainly from the perspective of the validity of national provisions implementing the general obligation to retain the data in legal orders of EU Member States. Particularly interesting seems to be the analysis of the grounds for non-directed surveillance programmes and comparison of the fi ndings with the rulings of the CJEU and the ECHR, particularly the recent CJEU’s judgment in Tele2 and the ECHR’s judgment in Szabo v. Hungary. The judicial decisions analysed in the paper may not only be useful in solving matters related to surveillance instruments used in individual cases but may also serve as a helpful tool in establishing the directions of development of domestic regulations in line with international standards. The latter may also be related to the provisions of the surveillance act and anti-terrorist act recently binding in Poland.

The regulation of the legal nature of an appeal proceeding or a judgment crowning the proceeding is ambiguous and unclear. The National Appeals Chamber which issues a judgment decides upon the validity of a contract, the obligations of the contracting authority, financial penalties, and, indirectly, the actions taken by contractors. The influence of such decisions is of theoretical and practical significance and justifies an analysis presented in the paper. Thus the constitutive features of judgments handed down by a public administration body have been analysed and compared with typical forms of law enforcement (judicial decisions of the common courts, decisions issued by arbitration courts and individual administrative decisions). The latter have been given particular attention. The deliberations were based on the position of the doctrine of the law on public procurements, provisions of civil law and administrative law, as well as judicial decisions and judgments issued by the National Appeals Chamber. These were then analysed in the light of normative regulations of the Act on Public Procurements. The analysis revealed a multitude of problems resulting from the adoption by the legislature of atypical forms of action by the National Board of Appeal. The analysis provides the basis for further research aimed to create a coherent system regulating public procurements to ensure its proper functioning and to reduce the possibility of further interpretative problems. 2 14 147 167 6 Studia Prawa Publicznego

Autor skupia się na problemie unikania opodatkowania w niemieckim systemie prawnym i upatruje ważny element w dyskusji na temat tego zjawiska w niemieckim orzecznictwie sądowym. Obok rozważań doktryny na temat odpowiedniej ustawowej regulacji dotyczącej opisywanego zjawiska, zaprezentowana została ustawowa regulacja ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Całość opracowania dopełniona została analizą rozwojowego orzecznictwa (tzw. Gesamtplanrechsprechung) najwyższego niemieckiego sądu właściwego w sprawach podatkowych (Bundesfinanzhof), która w sposób szczególny ukazuje poglądy niemieckich sądów podatkowych dotyczące walki z unikaniem opodatkowania. Tak ukształtowany artykuł ma stanowić materiał komparatystyczny i głos w dyskusji na temat sposobów przeciwdziałania unikaniu opodatkowania (obejście ustawy podatkowej). ***The paper focuses on the issue of anti-tax avoidance regulation in the German legal system and the important role of judicial decisions in the general discussion on this topic. The position of the legal doctrine as well as the general anti-abuse rule addressing the tax-avoidance problem, currently in force in Germany, are presented. This is followed by an analysis of the decisions delivered by the last instance finance and tax tribunal Bundesfinanzhof, including the so called Gesamtplanrechsprechung which presents, in detail, views and opinions of German courts regarding combatting tax avoidance practices. Such a structure of the paper aims to serve as comparative material and a voice in the discussion on the ways of tackling tax avoidance.

W artykule podjęto refleksję nad zasadnością kontynuacji prac nad nowym kodeksem cywilnym. W tym względzie autor wskazuje na konieczność porzucenia dotychczasowej metody regulacji, gdyż ta już się wyczerpała i nie daje nadziei na poprawę sytuacji. Swoje zapatrywania autor uzasadnia koniecznością zmierzenia się z zasygnalizowanymi w tekście kryzysami, dotykającymi zarówno legislatywę (zjawisko dekodyfikacji, nieprzemyślane nowelizacje, odejście przez ustawodawcę od negocjacyjnego modelu tworzenia prawa), jak i naukę prawa cywilnego (kryzys uniwersytetów – prowadzenie dydaktyki zorientowanej na masowego studenta oraz nadmierne hołdowanie metodzie formalno-dogmatycznej przez badaczy), a także judykaturę (sprowadzenie sędziów do roli „lepszych urzędników”, nadmierne obłożenie sądów). W artykule wskazano nadto na niedomagania obecnej refleksji nad prawem prywatnym, a by to zilustrować, wykorzystano dwa przykłady: niedawnej wątpliwej nowelizacji Kodeksu cywilnego (dodanie nowego przepisu art. 72 § 2 k.c.) oraz niedostatecznej refleksji doktrynalnej nad zjawiskiem wyzysku (art. 388 k.c.). W konkluzji autor proponuje odejście od obecnego modelu, w którym centralną pozycję zajmuje pandektystyczny kodeks cywilny, na rzecz systemu ruchomego, którego rdzeniem są zasady prawne, doprecyzowane przez naukę i orzecznictwo. ***This paper reflects on the justified reasons that underlay the continuation of the works on a new version of the Polish Civil Code. The author proposes a departure from the current method of the regulation of the civil code, which seems to be now exhausted and offering no hope of improvement. He justifies his views by indicating the necessity to face and challenge the imminent crises that affect the legislature (de-codification, hasty and not well thought over decisions of amendments, or departure from the law-making model based on negotiations) but also the science of civil law (the crisis of universities – the teaching focused on the needs and expectations of a mass student group and the dogmatic-views of the researchers) and the judicature in which the judges are brought down to the position of ‘higher level clerks’ working in work overloaded courtrooms. The paper identifies the insufficiencies of the current reflection on private law, and to illustrate this, two examples are offered: the recent and doubtful amendments to the Civil Code (to which a new provision of Article 72 § 2 was added) and the insufficient doctrinal reflection given to exploitation (Article 388 of the Civil Code). In conclusion the author proposes a departure from the current system in favour of a system whose roots are based on legal principles defined and precised by legal science and judicial decisions.