Czy nowa kodyfikacja prawa cywilnego jest potrzebna w czasie kryzysu prawa?

W artykule podjęto refleksję nad zasadnością kontynuacji prac nad nowym kodeksem cywilnym. W tym względzie autor wskazuje na konieczność porzucenia dotychczasowej metody regulacji, gdyż ta już się wyczerpała i nie daje nadziei na poprawę sytuacji. Swoje zapatrywania autor uzasadnia koniecznością zmierzenia się z zasygnalizowanymi w tekście kryzysami, dotykającymi zarówno legislatywę (zjawisko dekodyfikacji, nieprzemyślane nowelizacje, odejście przez ustawodawcę od negocjacyjnego modelu tworzenia prawa), jak i naukę prawa cywilnego (kryzys uniwersytetów – prowadzenie dydaktyki zorientowanej na masowego studenta oraz nadmierne hołdowanie metodzie formalno-dogmatycznej przez badaczy), a także judykaturę (sprowadzenie sędziów do roli „lepszych urzędników”, nadmierne obłożenie sądów). W artykule wskazano nadto na niedomagania obecnej refleksji nad prawem prywatnym, a by to zilustrować, wykorzystano dwa przykłady: niedawnej wątpliwej nowelizacji Kodeksu cywilnego (dodanie nowego przepisu art. 72 § 2 k.c.) oraz niedostatecznej refleksji doktrynalnej nad zjawiskiem wyzysku (art. 388 k.c.). W konkluzji autor proponuje odejście od obecnego modelu, w którym centralną pozycję zajmuje pandektystyczny kodeks cywilny, na rzecz systemu ruchomego, którego rdzeniem są zasady prawne, doprecyzowane przez naukę i orzecznictwo. ***This paper reflects on the justified reasons that underlay the continuation of the works on a new version of the Polish Civil Code. The author proposes a departure from the current method of the regulation of the civil code, which seems to be now exhausted and offering no hope of improvement. He justifies his views by indicating the necessity to face and challenge the imminent crises that affect the legislature (de-codification, hasty and not well thought over decisions of amendments, or departure from the law-making model based on negotiations) but also the science of civil law (the crisis of universities – the teaching focused on the needs and expectations of a mass student group and the dogmatic-views of the researchers) and the judicature in which the judges are brought down to the position of ‘higher level clerks’ working in work overloaded courtrooms. The paper identifies the insufficiencies of the current reflection on private law, and to illustrate this, two examples are offered: the recent and doubtful amendments to the Civil Code (to which a new provision of Article 72 § 2 was added) and the insufficient doctrinal reflection given to exploitation (Article 388 of the Civil Code). In conclusion the author proposes a departure from the current system in favour of a system whose roots are based on legal principles defined and precised by legal science and judicial decisions.