Search

Waterbeheerders in Nederland krijgen de laatste jaren steeds vaker te maken met vergunningaanvragen voor het lozen van afvalwater afkomstig uit mestverwerkingsinstallaties (MVI’s). Dit achtergronddocument biedt inzicht in het beleidskader voor en de technieken van mestverwerking, de afvalwaterstromen die daarbij vrij komen en technieken om dat afvalwater te behandelen. Daarnaast beschrijft het document het beleidskader voor lozingen van afvalwater, ervaringen uit de praktijk en uiteindelijk een eenduidig afwegingskader voor vergunningverleners. Het rapport eindigt met een aantal aanbevelingen voor het gebruik van dit rapport door vergunningverleners, voor het vervolgtraject dat onder regie van het Ministerie van I&M en bevat een aantal aanbevelingen om resterende kennisleemten te vullen. Het doel van dit achtergronddocument is inzicht te geven in de stand der techniek bij de behandeling van vrijkomende afvalwaterstromen uit mestverwerkingsinstallaties (MVI’s). Bij voldoende behandeling kan het afvalwater geloosd worden op de riolering (rioolwaterzuivering) of direct op oppervlaktewater. Het document heeft als nevendoel om de vergunningverlening te harmoniseren en het lozingenbeleid te onderbouwen.

In de producten van verschillende mestverwerkingsprocessen zijn de concentraties gemeten van een aantal pathogenen. De resultaten laten zien dat mechanische scheiding vrijwel geen effect heeft op het aantal pathogenen. Vergisting heeft weinig effect op virussen en grampositieve bacteriën, maar reduceert wel het aantal gramnegatieve bacteriën. Grampositieve bacteriën kunnen ook hittebehandeling tot 70°C overleven. Omgekeerde osmose, een membraantechniek die in een aantal mestverwerkingsinstallaties wordt toegepast, resulteert in een mineralenconcentraat dat als meststof wordt gebruikt en een effluent dat op het riool of oppervlaktewater wordt geloosd. Effluent na omgekeerde osmose is microbiologisch schoon, mits de integriteit van het RO-proces goed wordt bewaakt.

Waterbeheerders in Nederland krijgen de laatste jaren steeds vaker te maken met vergunningaanvragen voor het lozen van afvalwater afkomstig uit mestverwerkingsinstallaties (MVI’s). Dit achtergronddocument biedt inzicht in het beleidskader voor en de technieken van mestverwerking, de afvalwaterstromen die daarbij vrij komen en technieken om dat afvalwater te behandelen. Daarnaast beschrijft het document het beleidskader voor lozingen van afvalwater, ervaringen uit de praktijk en uiteindelijk een eenduidig afwegingskader voor vergunningverleners. Het rapport eindigt met een aantal aanbevelingen voor het gebruik van dit rapport door vergunningverleners, voor het vervolgtraject dat onder regie van het Ministerie van I&M en bevat een aantal aanbevelingen om resterende kennisleemten te vullen. Het doel van dit achtergronddocument is inzicht te geven in de stand der techniek bij de behandeling van vrijkomende afvalwaterstromen uit mestverwerkingsinstallaties (MVI’s). Bij voldoende behandeling kan het afvalwater geloosd worden op de riolering (rioolwaterzuivering) of direct op oppervlaktewater. Het document heeft als nevendoel om de vergunningverlening te harmoniseren en het lozingenbeleid te onderbouwen.

Dierlijke mest bevat ziekteverwekkende bacteriën en virussen. Worden deze gedood bij de verschillende mestverwerkingsmethodes? Die vraag wordt belangrijker nu een deel van de mestoverschotten verwerkt moet worden, waarmee en mesttransport en mestverwerkingsactiviteiten toenemen. Wageningen UR en het RIVM deden een verkennend onderzoek.

In de producten van verschillende mestverwerkingsprocessen zijn de concentraties gemeten van een aantal pathogenen. De resultaten laten zien dat mechanische scheiding vrijwel geen effect heeft op het aantal pathogenen. Vergisting heeft weinig effect op virussen en grampositieve bacteriën, maar reduceert wel het aantal gramnegatieve bacteriën. Grampositieve bacteriën kunnen ook hittebehandeling tot 70°C overleven. Omgekeerde osmose, een membraantechniek die in een aantal mestverwerkingsinstallaties wordt toegepast, resulteert in een mineralenconcentraat dat als meststof wordt gebruikt en een effluent dat op het riool of oppervlaktewater wordt geloosd. Effluent na omgekeerde osmose is microbiologisch schoon, mits de integriteit van het RO-proces goed wordt bewaakt.

De vraag naar ontwikkeling van binnendijkse zoute aquacultuur in de Zuidwestelijke Delta neemt toe. Schoon, zout water dat ruim voorhanden is o.a. in de Oosterschelde wordt ingenomen ten behoeve van de aquacultuurpraktijk. Het restwater wordt terug geloosd op het zoute oppervlaktewater. Voor de lozing van het restwater op het oppervlaktewater is een vergunning in het kader van de Waterwet nodig. Deze vergunning richt zich met name op de chemische kwaliteit van het te lozen water. Ook de ecologische kwaliteitsnormen vormen onderdeel van de evaluatiecriteria. Deze rapportage geeft inzicht in de mogelijke ecologische effecten van de lozing van het restwater van een aquacultuurbedrijf op het oppervlaktewater van de Oosterschelde. Deze informatie is nodig is bij de ecologische beoordeling van een aanvraag voor het verkrijgen van een watervergunning. Daarnaast geeft de rapportage informatie over voorwaarden vanuit ecologisch risicoperspectief waaronder een lozing kan worden toegestaan.

De overheid gaat glastuinbouwbedrijven verplichten om hun lozingswater te zuiveren. Met ingang van 2018 moet volgens de beleidsnota van het Ministerie van Economische Zaken 75% van de verontreinigingen – in het bijzonder gewasbeschermingsmiddelen – worden weggezuiverd om het aantal normoverschrijdingen met 50% te laten dalen. In 2023 komt de norm waarschijnlijk op 95% te liggen. Om in beeld te krijgen hoe de bedrijven dit voor elkaar moeten krijgen, nemen onderzoekers verschillende zuiveringstechnieken onder de loep.

De vraag naar ontwikkeling van binnendijkse zoute aquacultuur in de Zuidwestelijke Delta neemt toe. Schoon, zout water dat ruim voorhanden is o.a. in de Oosterschelde wordt ingenomen ten behoeve van de aquacultuurpraktijk. Het restwater wordt terug geloosd op het zoute oppervlaktewater. Voor de lozing van het restwater op het oppervlaktewater is een vergunning in het kader van de Waterwet nodig. Deze vergunning richt zich met name op de chemische kwaliteit van het te lozen water. Ook de ecologische kwaliteitsnormen vormen onderdeel van de evaluatiecriteria. Deze rapportage geeft inzicht in de mogelijke ecologische effecten van de lozing van het restwater van een aquacultuurbedrijf op het oppervlaktewater van de Oosterschelde. Deze informatie is nodig is bij de ecologische beoordeling van een aanvraag voor het verkrijgen van een watervergunning. Daarnaast geeft de rapportage informatie over voorwaarden vanuit ecologisch risicoperspectief waaronder een lozing kan worden toegestaan.

Dierlijke mest bevat ziekteverwekkende bacteriën en virussen. Worden deze gedood bij de verschillende mestverwerkingsmethodes? Die vraag wordt belangrijker nu een deel van de mestoverschotten verwerkt moet worden, waarmee en mesttransport en mestverwerkingsactiviteiten toenemen. Wageningen UR en het RIVM deden een verkennend onderzoek.

Zeewaarts migrerende schieralen laten een gedragsverandering zien wanneer zij geconfronteerd worden met een lozingspluim van rwzi-effluent. Ruim de helft van de vissen verandert van zwemrichting en tracht langs de rand van de pluim te passeren. Het risico dat een permanente migratiebarrière ontstaat is bij de meeste rwzi's niet groot door het dynamische karakter van de lozingspluim. Bij rwzi's die lozen op wateren met een beperkt afvoerdebiet, kunnen wel migratiebarrières ontstaan, maar met relatief eenvoudige aanpassingen kan de kans daarop worden verkleind. De onderzoeksresultaten geven aan dat rwzi-effluentpluimen potentie hebben om te worden ingezet voor de geleiding van stroomafwaarts migrerende vissen naar een veilige route langs gevaarlijke situaties zoals koelwaterinlaten, gemalen en waterkrachtcentrales.

Het doel van deze studie is om een uitgebreide analyse uit te voeren van de fuikvangsten, die sinds 2001 worden uitgevoerd bij Kornwerderzand. Hierbij wordt ook een relatie van de fuikvangsten met de spui-debieten gelegd. Een tweede doel van deze rapportage is om een indruk te krijgen van het optreden van concentraties vis met een link naar de ingang (potentiële ingang) van de VismigratieRivier. Fuikvangsten zijn altijd een onbekende resultante van aanbod en het gedrag van vis. In 2009 heeft er door IMARES een analyse plaatsgevonden van deze fuikvangsten en de afstand tot het spuicomplex. Een relatie met de spui-debieten is hierbij buiten beschouwing gelaten. Deze rapportage geldt als een update en een uitbreiding van die analyse. De gegevens van de fuikenmonitoring en de spuidebieten zijn gebruikt om de volgende vragen te beantwoorden: - In hoeverre heeft het spui-regime bij Kornwerderzand invloed op het voorkomen van diadrome vissen in de spuikom van Kornwerderzand?; - Welke patronen in het visaanbod zijn zichtbaar met betrekking tot de locatie van de fuiken in de spuikom en specifiek ten aanzien van het spuiregime? - Is er een zogenoemd ‘naijl–effect’ in de aanwezigheid van vissen na een spui event?

Het doel van deze studie is om een uitgebreide analyse uit te voeren van de fuikvangsten, die sinds 2001 worden uitgevoerd bij Kornwerderzand. Hierbij wordt ook een relatie van de fuikvangsten met de spui-debieten gelegd. Een tweede doel van deze rapportage is om een indruk te krijgen van het optreden van concentraties vis met een link naar de ingang (potentiële ingang) van de VismigratieRivier. Fuikvangsten zijn altijd een onbekende resultante van aanbod en het gedrag van vis. In 2009 heeft er door IMARES een analyse plaatsgevonden van deze fuikvangsten en de afstand tot het spuicomplex. Een relatie met de spui-debieten is hierbij buiten beschouwing gelaten. Deze rapportage geldt als een update en een uitbreiding van die analyse. De gegevens van de fuikenmonitoring en de spuidebieten zijn gebruikt om de volgende vragen te beantwoorden: - In hoeverre heeft het spui-regime bij Kornwerderzand invloed op het voorkomen van diadrome vissen in de spuikom van Kornwerderzand?; - Welke patronen in het visaanbod zijn zichtbaar met betrekking tot de locatie van de fuiken in de spuikom en specifiek ten aanzien van het spuiregime? - Is er een zogenoemd ‘naijl–effect’ in de aanwezigheid van vissen na een spui event?

De Kaderrichtlijn Water brengt een aantal beleidsmatige veranderingen: de beoordeling van oppervlaktewaterkwaliteit wordt meer locatiespecifiek en de principes voor de bescherming en het duurzaam gebruik van water moeten worden geintegreerd. Dit geldt ook voor thermische verontreinigingen, niet alleen qua ruimtelijke verspreiding maar ook middels het resulterende effect. Momenteel wordt het effect van toegevoegde warmte veelal met behulp van generieke milieunormen beoordeeld. Het Institute for Marine Resource and Ecosystem Studies (IMARES) ontwikkelde een nieuwe methode om de effecten van thermische verontreiniging locatiespecifiek te kunnen beoordelen. Met deze methode is het bovendien mogelijk om het risico van verschillende stressoren (thermische effecten, toxiciteit, zuurstofloosheid, etc.) te integreren tot één risico-indicatie

De overheid gaat glastuinbouwbedrijven verplichten om hun lozingswater te zuiveren. Met ingang van 2018 moet volgens de beleidsnota van het Ministerie van Economische Zaken 75% van de verontreinigingen – in het bijzonder gewasbeschermingsmiddelen – worden weggezuiverd om het aantal normoverschrijdingen met 50% te laten dalen. In 2023 komt de norm waarschijnlijk op 95% te liggen. Om in beeld te krijgen hoe de bedrijven dit voor elkaar moeten krijgen, nemen onderzoekers verschillende zuiveringstechnieken onder de loep.

Bedrijven die weinig lozen, halen de komende jaren met gemak de emissienormen voor stikstof. Dat is absoluut geen reden om achterover te leunen, waarschuwt Ellen Beerling, want op termijn gaat lozen veel geld kosten. En gelukkig is er nog tijd om uit te vinden hoe je maximaal water hergebruikt. “Bemestingstechnisch is er geen reden meer om niet volledig te recirculeren.”

Gewasbeschermingsmiddelen afkomstig uit de glastuinbouw worden door waterschappen in concentraties aangetroffen die de waterkwaliteitsnormen overschrijden. Om dit probleem op te lossen en de negatieve gevolgen die dit kan hebben voor de toelating van de middelen, is onderzoek uitgevoerd naar technieken die gewasbeschermingsmiddelen uit het lozingswater van glastuinbouwbedrijven kunnen verwijderen. Op basis van een longlist van potentieel geschikte zuiveringstechnieken, zijn vier technieken geselecteerd en getest op zuiveringseffectiviteit, toepasbaarheid in de glastuinbouw, en kosten: (1) elektrochemische fl occulatie, (2) waterstofperoxide met lagedruk UV, (3) waterstofperoxide met middendruk UV en (4) ozon in combinatie met een actief koolstoffilter.

Gewasbeschermingsmiddelen afkomstig uit de glastuinbouw worden door waterschappen in concentraties aangetroffen die de waterkwaliteitsnormen overschrijden. Om dit probleem op te lossen en de negatieve gevolgen die dit kan hebben voor de toelating van de middelen, is onderzoek uitgevoerd naar technieken die gewasbeschermingsmiddelen uit het lozingswater van glastuinbouwbedrijven kunnen verwijderen. Op basis van een longlist van potentieel geschikte zuiveringstechnieken, zijn vier technieken geselecteerd en getest op zuiveringseffectiviteit, toepasbaarheid in de glastuinbouw, en kosten: (1) elektrochemische fl occulatie, (2) waterstofperoxide met lagedruk UV, (3) waterstofperoxide met middendruk UV en (4) ozon in combinatie met een actief koolstoffilter.

Op termijn mogen tuinbouwbedrijven geen meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen meer uitstoten en dienen teeltsystemen volledig gesloten te zijn. Een aantal bedrijven boekt al goede vooruitgang. Met voldoende wateropslag- en ontsmettingscapaciteit, zorgvuldig werken en een beetje durf is het milieu gediend en wordt flink bespaard op bemestingskosten.

In de toekomst wordt ter onderbouwing van het milieubeleid jaarlijks een Milieubalans uitgebracht en vierjaarlijks een Milieuverkenning. In de Milieubalans en de Milieuverkenning wordt periodiek een kwantitatief beeld gegeven van de toestand en de ontwikkeling van het milieu, uitgedrukt in een vaste set van 'graadmeters of indicatoren'. Voor deze rapporten is een ontwerp gemaakt. Dit definitierapport vormt een onderbouwing van de keuze van de indicatoren op het aandachtsgebied afvalstoffen. Bij de keuze van graadmeters is rekening gehouden met een tiental overwegingen waaronder milieurelevantie, meetbaarheid, stuurbaarheid en representativiteit voor de gehele milieuproblematiek. Afval is een probleem vanwege het volume, het ruimtebeslag, de emissies bij verwijdering, het verlies van grondstoffen en energie en de kosten. Daarom is er voor gekozen graadmeters te selecteren die iets zeggen over de mate waarin deze problemen een oplossing vinden. Voor de graadmeters is nagegaan hoe de monitoring in de toekomst plaats kan vinden. Ook is onderzocht hoe gekomen kan worden tot inschattingen van de effecten van autonome ontwikkelingen en maatregelen en instrumenten op het gebied van milieubeleid in het algemeen en het afvalbeleid in het bijzonder. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan de kosten van maatregelen. Het voorliggende rapport wordt verder uitgewerkt in vervolg rapportages waarin ook rekening gehouden wordt met de reacties op de voorgestelde ontwerpen voor de Milieubalans en Milieuverkenning. Daarnaast zal het een rol spelen in het Meerjaren Activiteiten Programma van het RIVM.

De resultaten van het monitoringprogramma voor prioritaire afvalstoffen zijn weergegeven voor 1994. In het rapport zijn de rapportages van 26 prioritaire afvalstoffen gebundeld. Per afvalstof worden de belangrijkste gegevens betreffende de hoeveelheden (onder meer naar herkomst en verwerkingsmethode) en samenstelling volgens een standaard opzet gepresenteerd en toegelicht. De gegevens zijn vastgesteld op basis van een werkwijze en met behulp van bronnen die beschreven zijn in meetprotocollen. Verder bevat het rapport een overzichtstabel waarin voor de prioritaire afvalstoffen de hoeveelheden per verwerkingsmethode voor 1993 en 1994 zijn weergegeven. Het blijkt dat ten opzichte van 1993 geen grote veranderingen vastgesteld kunnen worden in het aanbod van afval. Wel is sprake van meer hergebruik en minder storten van afval.

In de toekomst wordt ter onderbouwing van het milieubeleid jaarlijks een Milieubalans uitgebracht en vierjaarlijks een Milieuverkenning. In de Milieubalans en de Milieuverkenning wordt periodiek een kwantitatief beeld gegeven van de toestand en de ontwikkeling van het milieu, uitgedrukt in een vaste set van 'graadmeters of indicatoren'. Voor deze rapporten is een ontwerp gemaakt. Dit definitierapport vormt een onderbouwing van de keuze van de indicatoren op het aandachtsgebied afvalstoffen. Bij de keuze van graadmeters is rekening gehouden met een tiental overwegingen waaronder milieurelevantie, meetbaarheid, stuurbaarheid en representativiteit voor de gehele milieuproblematiek. Afval is een probleem vanwege het volume, het ruimtebeslag, de emissies bij verwijdering, het verlies van grondstoffen en energie en de kosten. Daarom is er voor gekozen graadmeters te selecteren die iets zeggen over de mate waarin deze problemen een oplossing vinden. Voor de graadmeters is nagegaan hoe de monitoring in de toekomst plaats kan vinden. Ook is onderzocht hoe gekomen kan worden tot inschattingen van de effecten van autonome ontwikkelingen en maatregelen en instrumenten op het gebied van milieubeleid in het algemeen en het afvalbeleid in het bijzonder. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan de kosten van maatregelen. Het voorliggende rapport wordt verder uitgewerkt in vervolg rapportages waarin ook rekening gehouden wordt met de reacties op de voorgestelde ontwerpen voor de Milieubalans en Milieuverkenning. Daarnaast zal het een rol spelen in het Meerjaren Activiteiten Programma van het RIVM.

The report presents the results of the monitoring programme on priority waste streams in the Netherlands for the year 1999. This programme is carried out by RIVM by order of the Directorate of Chemicals, Waste and Radiation Protection of the Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment. Basic data and additional information on the quantities, specified into origin and method of disposal, as well as the composition, are presented in a standard format for 27 priority waste streams. The sources of information and procedures used to determine the data are also explained.

In het rapport zijn de resultaten voor 1998 weergegeven van het monitoringprogramma voor prioritaire afvalstoffen dat in opdracht van de Directie Afvalstoffen van het Directoraat-Generaal Milieubeheer door het RIVM wordt uitgevoerd. De rapportages van 27 prioritaire afvalstoffen zijn gebundeld. Per afvalstof worden de belangrijkste gegevens betreffende de hoeveelheden (onder meer naar herkomst en verwerkingsmethode) en samenstelling volgens een standaard opzet gepresenteerd en toegelicht. In de toelichting bij de gegevens zijn de gebruikte bronnen en werkwijzen (eerder vastgelegd in meetprotocollen) beschreven.

Available at the LAE dept. at RIVM

In het rapport zijn de resultaten voor 1998 weergegeven van het monitoringprogramma voor prioritaire afvalstoffen dat in opdracht van de Directie Afvalstoffen van het Directoraat-Generaal Milieubeheer door het RIVM wordt uitgevoerd. De rapportages van 27 prioritaire afvalstoffen zijn gebundeld. Per afvalstof worden de belangrijkste gegevens betreffende de hoeveelheden (onder meer naar herkomst en verwerkingsmethode) en samenstelling volgens een standaard opzet gepresenteerd en toegelicht. In de toelichting bij de gegevens zijn de gebruikte bronnen en werkwijzen (eerder vastgelegd in meetprotocollen) beschreven.

In het rapport zijn de resultaten voor 1997 weergegeven van het monitoringprogramma voor prioritaire afvalstoffen dat in opdracht van de Directie Afvalstoffen van het Directoraat-Generaal Milieubeheer door het RIVM wordt uitgevoerd. In het rapport zijn de rapportages van 27 prioritaire afvalstoffen gebundeld. Per afvalstof worden de belangrijkste gegevens betreffende de hoeveelheden (onder meer naar herkomst en verwerkingsmethode) en samenstelling volgens een standaard opzet gepresenteerd en toegelicht. In de toelichting bij de gegevens zijn de gebruikte bronnen en werkwijzen (eerder vastgelegd in meetprotocollen) beschreven.

In het rapport zijn de resultaten voor 1997 weergegeven van het monitoringprogramma voor prioritaire afvalstoffen dat in opdracht van de Directie Afvalstoffen van het Directoraat-Generaal Milieubeheer door het RIVM wordt uitgevoerd. In het rapport zijn de rapportages van 27 prioritaire afvalstoffen gebundeld. Per afvalstof worden de belangrijkste gegevens betreffende de hoeveelheden (onder meer naar herkomst en verwerkingsmethode) en samenstelling volgens een standaard opzet gepresenteerd en toegelicht. In de toelichting bij de gegevens zijn de gebruikte bronnen en werkwijzen (eerder vastgelegd in meetprotocollen) beschreven.

Zeewaarts migrerende schieralen laten een gedragsverandering zien wanneer zij geconfronteerd worden met een lozingspluim van rwzi-effluent. Ruim de helft van de vissen verandert van zwemrichting en tracht langs de rand van de pluim te passeren. Het risico dat een permanente migratiebarrière ontstaat is bij de meeste rwzi's niet groot door het dynamische karakter van de lozingspluim. Bij rwzi's die lozen op wateren met een beperkt afvoerdebiet, kunnen wel migratiebarrières ontstaan, maar met relatief eenvoudige aanpassingen kan de kans daarop worden verkleind. De onderzoeksresultaten geven aan dat rwzi-effluentpluimen potentie hebben om te worden ingezet voor de geleiding van stroomafwaarts migrerende vissen naar een veilige route langs gevaarlijke situaties zoals koelwaterinlaten, gemalen en waterkrachtcentrales.

Groeiremming is vaak een reden voor telers om het recirculatiewater te verversen en het overtollige water te lozen. Behalve een te hoog Na-gehalte of een optredende ziekte in het water is de oorzaak van groeiremming nog steeds onduidelijk. Doelstellingen van het uitgevoerde onderzoek waren het vaststellen van de oorzaak van groeiremming, voorstellen van te nemen maatregelen en het ontwikkelen van methoden om groeiremming vroegtijdig te bepalen. Via een getrapte analyse is onderzoek gedaan naar mogelijke groeiremmende componenten. De groeiremmende factor in het drainwater wordt vooral veroorzaakt door een microbiologische factor die zeer waarschijnlijk van een bacteriologische oorsprong is; gewasbeschermingsmiddelen in het drainwater blijken de groei in diverse groeitesten niet te remmen. Monitoring van de zuurstofconcentratie in het water en wortelmilieu en de metingen van de lichtbenuttingsefficiëntie in een rozengewas hebben geen relaties met optredende groeiremming aangetoond. De waarde van deze meetmethoden kon niet goed worden beoordeeld, omdat alleen groeiremming is aangetoond in het drainwater, maar niet in het rozengewas

In 2027 wil de glastuinbouw nagenoeg emissieloos kunnen telen. Het project Glastuinbouw Waterproof heeft onderzocht of en hoe dat mogelijk is. Inmiddels kan de balans worden opgemaakt. Technisch gezien kan emissie in de meeste substraatteelten aanzienlijk omlaag. Kosten zijn redelijk behapbaar, blijkt na doorrekenen van diverse oplossingen.

Eerder uitgevoerd onderzoek heeft aangetoond dat geavanceerde oxidatie (combinatie van H2O2 / UV) een veelbelovende waterzuiveringsmethode is om groeiremming bij recirculatie op te heffen. In een duurproef op een rozenbedrijf is het effect van geavanceerde oxidatie (AOX) getest. Het te bereiken doel is om de lozing van drainwater met meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen te minimaliseren.

Ongeveer zes van de tien rozentelers melden regelmatig dat de groei van hun gewas achterblijft, maar dat hun gewas actiever wordt na het lozen van drainwater. Voor Wageningen UR Glastuinbouw reden om groeiremming in roos en andere gewassen nader te onderzoeken. Het oplossen van het vraagstuk is belangrijk. Het gevolg – kleinere lozingen en een lagere emissie van gewasbeschermingsmiddelen – is voor de sector niet minder belangrijk. Het raadsel is er nog steeds, de oorzaak blijft duister.

Ongeveer zes van de tien rozentelers melden regelmatig dat de groei van hun gewas achterblijft, maar dat hun gewas actiever wordt na het lozen van drainwater. Voor Wageningen UR Glastuinbouw reden om groeiremming in roos en andere gewassen nader te onderzoeken. Het oplossen van het vraagstuk is belangrijk. Het gevolg – kleinere lozingen en een lagere emissie van gewasbeschermingsmiddelen – is voor de sector niet minder belangrijk. Het raadsel is er nog steeds, de oorzaak blijft duister.

Het ene gewasbeschermingsmiddel is veel makkelijker afbreekbaar dan het andere. Als chrysantentelers in de toekomst in de grond willen blijven telen, dan moeten ze aantonen dat ze geen middelen meer in het oppervlaktewater lozen. Dat kan met een aangepast gewasbeschermingsprotocol, blijkt uit praktijkonderzoek.

Het ene gewasbeschermingsmiddel is veel makkelijker afbreekbaar dan het andere. Als chrysantentelers in de toekomst in de grond willen blijven telen, dan moeten ze aantonen dat ze geen middelen meer in het oppervlaktewater lozen. Dat kan met een aangepast gewasbeschermingsprotocol, blijkt uit praktijkonderzoek.

Hoge kwaliteit water wordt schaarser. Dat dwingt de glastuinbouw zorgvuldig met de teeltfactor water om te gaan en minder afhankelijk van oppervlaktewater te worden. Hemelwater blijft de belangrijkste bron maar 100% dekking is te duur. Omgekeerde osmose blijft de meest aantrekkelijke techniek om aanvullend gietwater te realiseren. Voorwaarde is dat er oplossingen komen voor de brijnlozingen.

Binnen de glastuinbouw zijn diverse initiatieven om het verlies van nutrienten en gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater te beperken. Hetzelfde geldt voor het lozen van brijn. In 2009 ging de meeste aandacht uit naar nutrienten. Maar sindsdien komt de emissie van gewasbeschermingsmiddelen steeds meer in de schijnwerpers te staan

Hoge kwaliteit water wordt schaarser. Dat dwingt de glastuinbouw zorgvuldig met de teeltfactor water om te gaan en minder afhankelijk van oppervlaktewater te worden. Hemelwater blijft de belangrijkste bron maar 100% dekking is te duur. Omgekeerde osmose blijft de meest aantrekkelijke techniek om aanvullend gietwater te realiseren. Voorwaarde is dat er oplossingen komen voor de brijnlozingen.

In varkensmest bevinden zich zware metalen. Wanneer de mest wordt bewerkt komen deze metalen in de verschillende mestfracties of rnestproducten terecht. De concentratie van zware metalen in deze producten kan een bepalende factor zijn voor het verkrijgen van een lozingsvergunning of het vinden van een afzetmarkt.

In alle waterstromen in een kas zijn gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen. Als norm voor de waterstromen binnen de kas is de MTR (Maximaal Toelaatbaar Risico) voor oppervlaktewater genomen. Wanneer water met een concentratie aan middel boven de MTR wordt geloosd kan dit een probleem zijn voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Recirculeren is de beste oplossing, maar telers zijn dan afhankelijk van de kwaliteit van het water waarmee ze starten

In alle waterstromen in een kas zijn gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen. Als norm voor de waterstromen binnen de kas is de MTR (Maximaal Toelaatbaar Risico) voor oppervlaktewater genomen. Wanneer water met een concentratie aan middel boven de MTR wordt geloosd kan dit een probleem zijn voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Recirculeren is de beste oplossing, maar telers zijn dan afhankelijk van de kwaliteit van het water waarmee ze starten

De Kaderrichtlijn Water brengt een aantal beleidsmatige veranderingen: de beoordeling van oppervlaktewaterkwaliteit wordt meer locatiespecifiek en de principes voor de bescherming en het duurzaam gebruik van water moeten worden geintegreerd. Dit geldt ook voor thermische verontreinigingen, niet alleen qua ruimtelijke verspreiding maar ook middels het resulterende effect. Momenteel wordt het effect van toegevoegde warmte veelal met behulp van generieke milieunormen beoordeeld. Het Institute for Marine Resource and Ecosystem Studies (IMARES) ontwikkelde een nieuwe methode om de effecten van thermische verontreiniging locatiespecifiek te kunnen beoordelen. Met deze methode is het bovendien mogelijk om het risico van verschillende stressoren (thermische effecten, toxiciteit, zuurstofloosheid, etc.) te integreren tot één risico-indicatie

The first six chapters of this document are directly related to chapter 4.5 of the National Environmental Outlook 3. They contain the data and assumptions leading to the conclusions drawn in the latter document. Some recent information has been added. The background document deals first of all with the quantity and disposal method of the different waste categories in the year 1990. Chapter 3 contains prognoses for the years 2000, 2010 and 2015 as a result of all kinds of autonomous developments. In chapter 4 and 5 the effect of waste policy, as laid down in measures which have already been ratified and passed by the Lower House of Parliament, as well as agreements with trade and industry, is evaluated. Measures or agreements that are expected to be presented to the Lower House of Parliament before 1 January 1995 or to be concluded by parties by that time, are also evaluated. The aim is to maximize prevention and recycling and to minimize the quantity of waste that has to be incinerated or landfilled. As far as waste prevention is concerned, the aim is for 10% of potential waste production in 2000 to be prevented. Since a sharp distinction between reduction trends in the material intensity of the economy and prevention efforts cannot always be made, the prevention target is difficult to evaluate. The government's aim is for 66% of the waste produced in 2000 to be recycled. This target can probably be achieved. According to current knowledge it is uncertain wether there will be a sufficient market for all potential secondary raw materials in the year 2000. Problems can be expected, for example, with waste paper, plastics, compost of kitchen and garden waste and construction and demolition waste. The quantity of waste incinerated or landfilled has been falling for some time, especially since kitchen and garden waste and construction and demolition waste are increasingly being recycled. Owing to the increasing effort in the field of prevention and recycling, the quantity of waste to be incinerated or landfilled will fall by about 35% by the year 2000. An incineration capacity of no more than 6 million tonnes can be achieved by 2000. The landfill target of 5 million tonnes for the year 2000 is expected to be exceeded by 1 or 2 million tonnes. It will exceed more if no extra markets are created for marketing of 2-3 million tonnes of potential secondary materials and that the planned incineration capacity is achieved. It is assumed that phosphoric acid gypsum from the chemical fertilizer industry (about 2 million tonnes) will still be discharged in 2000, because there are not enough technically feasible and economically viable ways of recycling it. It is expected that waste production will stabilize after 2000 or will continue to rise slightly each year and that an incineration and landfill capacity comparable to that in 2000 will be needed. Chapter 6 presents the results per target group and the costs. Chapter 7 discusses the results of additional measures as laid down in the National Environmental Policy Plan 2. Chapter 8 contains some capita selecta which are important in future documents.

In 2007 worden nieuwe maatregelen ingevoerd voor het Lozingenbesluit Open Teelten en Veehouderij. Om aan de doelstelling van dit Lozingenbesluit te kunnen voldoen, namelijk 90% vermindering van de spuitdrift naar het oppervlaktewater, zijn nieuwe maatregelen voor de fruitteelt ingesteld. Uitgangspunt is een teeltvrije zone van 9 meter

Spoelwater van groente lozen op het oppervlaktewater kan te hoge concentraties gewasbeschermingsmiddelen in dat water veroorzaken. Een kritische kijk op middelgebruik, een effectieve schoningslijn en spoelwater over het perceel uitrijden zijn mogelijkheden om de emissie naar oppervlaktewater terug te dringen