Search

Summary Aim To present three cases treated with contact pulsed dose rate (PDR) brachytherapy using individually prepared moulds. Materials/Methods The study group included one case of hard palate cancer treated with brachytherapy, applied as a boost to external beam radical irradiation and two cases of recurrent ethmoid and maxillary sinus cancer in which we administered palliative brachytherapy as the sole treatment for tumours located within previously irradiated areas. Results Good fitting of the moulds to the target was obtained. Satisfactory local control, including complete hard palate cancer remission for six years, and acceptable side effects were achieved. Conclusions Contact PDR brachytherapy using individually constructed moulds allows for the treatment of anatomical structures with difficult access. This method seems to be an effective and relatively safe treatment option for tumours located within previously irradiated areas.

Wstep Podwyzszenie dawki w obszarze lozy po usunietym guzie u chorych leczonych metodą z zachowaniem narządu (ang. breast-conserving therapy, BCT) zmniejsza czestośc nawrotow miejscowych. W praktyce wyznaczenie obszaru lozy napotyka trudności. Zastosowanie BT ze środoperacyjnym umieszczeniem prowadnic w obszarze lozy guza pozwala zminimalizowac ryzyko popelnienia bledu lokalizacyjnego. Material i metody U 30 chorych na raka piersi (T1-3N0-2M0, w wieku 38–64 lat) leczonych BCT jako boost zastosowano BT ze środoperacyjnym wprowadzeniem miekkich prowadnic. Zabieg operacyjny stanowil pierwotne leczenie (11 ch) lub poszerzenie marginesu po uprzedniej biopsji ekscyzyjnej (19 ch). W obu przypadkach rownocześnie usuwano wezly chlonne. Podczas zabiegu dokonywano rekonstrukcji gruczolu. BT w dawce 15 Gy (1 Gy/puls/godz.) rozpoczynano nastepnego dnia, a napromienianie piersi wiązką zewnetrzną (RT) – po 1–4 tygodniach. Stosowano aparat microSelectron PDR zawierający źrodlo 192lr. Rozklad dawki w obszarze implantu wyznaczano komputerowo wg systemu paryskiego, stosując optymalizacje geo-metryczną objetościową. Wyniki Wprowadzenie prowadnic do BT przedluzalo zabieg o ok. 15 minut. Za wyjątkiem 2 chorych, zastosowano implant 2-plaszczyznowy z uzyciem 5–9 (średnio 8) prowadnic. Średnia objetośc leczona (V100) wynosila 37,6 cm3. Zabiegowi nie towarzyszylo zwiekszone krwawienie. BT POR byla bardzo dobrze tolerowana. Martwica tluszczowa, z koniecznością powtornego wyciecia tkanek, wystąpila u 1 chorej, co spowodowalo opoźnienie RT wiązką zewnetrzną o miesiąc. Wnioski Okolooperacyjna BT PDR jest prostą, dobrze tolerowaną przez chorych metodą podania dodatkowej dawki w leczeniu BCT. Środoperacyjne umieszczenie prowadnic umozliwia najbardziej dokladne wyznaczenie obszaru wysokiej dawki. Krotki okres obserwacji wiekszości chorych nie pozwala na ocene wynikow leczenia i poźnych nastepstw.

Material and method Between May 1999 and January 2001, 41 consecutive cervical cancer patients (pts), median age 46 yrs (range 29–68), were treated with concurrent cisplatin and pelvic irradiation with curative intent (29 pts FIGO stage IB “bulky”, IIB–IVA) or postoperatively (11 pts who had positive pelvic lymph nodes and/or involvement of the surgical margin and/or large and deeply invasive lesion). Adequate bone marrow function and normal serum creatinine were required. Cisplatin given as a 60-minute infusion, was administered weekly at the dose of 40 mg/sqm (max. 70 mg) for six cycles. Antiemetic therapy was routinely given. Three patients received irradiation on out-patient basis. Results A total of 145 cycles were administered. The median number of cisplatin cycles was 4 (range: 1–6). Overall, 65% of pts received at least four cycles of cisplatin. The reasons for chemotherapy discontinuation included low level of creatinine clearence (2 pts), worsening of performance status (3 pts), and myoclonia after cisplatin injection (1 pt). Moderate emesis occurred in one patient, grade 2 leukopenia in two other cases. There were no severe acute effects precluding the delivery of planned radiotherapy. At present six patients are still on therapy. Conclusion Pelvic radiotherapy combined with weekly cisplatin is feasible in a routine practice. This modality is also suitable for patients treated on out-patient basis.

Wstep i cel pracy Podstawową metodą leczenia chorych na raka trzonu macicy jest radykalny zabieg operacyjny. U wielu chorych w tej grupie wystepują jednak rownocześnie schorzenia internistyczne - choroby ukladu sercowo-naczyniowego, ukladu oddechowego, choroby metaboliczne lub zwyrodnienie ukladu kostno-stawowego, ktore w 3.5–9% przypadkow nie pozwalają na wykonanie zabiegu operacyjnego. U tych chorych jedynym mozliwym leczeniem jest radioterapia. W pracy przedstawiono wlasne doświadczenia dotyczące brachyterapii PDR Ir 192 z zastosowaniem domacicznych aplikatorow Normana Simona u chorych na raka trzonu macicy leczonych w Klinice Onkologii i Radioterapii AM w Gdansku w latach 2000–2004. Material i metody Ogolem BT PDR zastosowano u 9 chorych w wieku od 72 do 92 lat, ktore ze wzgledow internistycznych nie kwalifikowaly sie do leczenia operacyjnego, z wyjątkiem jednej chorej, u ktorej zastosowano BT przedoperacyjną. U 5 chorych zastosowano jedyne BT w dawce calkowitej 50–65 Gy (4–6 aplikacje), a u 3 dawke 20 Gy w 2 aplikacjach oraz dodatkowo teleterapie w dawce −50 Gy (dawka frakcyjna 2 Gy). Stosowano 2.5 Gy/ puls powtarzany co godzine. Wyniki Tolerancja leczenia byla bardzo dobra. W okresie obserwacji trwającej od 3 do 45 miesiecy (mediana 28 miesiecy), u zadnej chorej nie doszlo do poźnych odczynow popromiennych ze strony pecherza moczowego lub odbytnicy. 5 chorych, w tym chora operowana, po leczeniu BT PDR, czuje sie dobrze i nie stwierdza sie u nich nawrotu choroby. U 2 chorych doszlo do wznowy miejscowej, odpowiednio po 2.5 i po prawie 4 latach po zakonczeniu leczenia. Jedna chora zmarla z powodu. wspolistniejącego raka piersi. Jedna chora zmarla wkrotce po ukonczeniu leczenia. Wniosek Wstepne wyniki wskazują na dobrą tolerancje wewnątrzmacicznej brachyterapii PDR z zastosowaniem aplikatorow Normana Simona u chorych na raka trzonu macicy nie kwalifikujących sie do leczenia operacyjnego. U cześci chorych metoda ta pozwala uzyskac dlugotrwale przezycie bez cech nawrotu.

Wstep Brachyterapia pulsacyjna (BT PDR) lączy zalety radiobiologiczne metody LDR oraz techniczne metody HDR. Z tych powodow jest szczegolnie przydatna w przypadkach powtornej radioterapii, obarczonej wysokim ryzykiem powiklan. Obok popularnych technik środjamowych i środtkankowych BT stosuje sie takze BT kontaktową, ktora wymaga sporządzenia indywidualnych utrzymywaczy prowadnic. Material i metody Przedstawiono 3 przypadki chorych poddanych kontaktowej BT PDR z uzyciem indywidualnie wykonanych aplikatorow. W2 przypadkach bylo to powtorne napromienianie po radykalnej radioterapii (RT) raka okolicy oczodolu oraz raka zatoki szczekowej, a w 1 stanowila element pierwotnej radykalnej RT. W powtornym napromienianiu stosowano dawke 50 Gy, a w skojarzonej RT 15 Gy (w obu zastosowaniach 0.6 Gy/puls/1godzine). Rozklad dawki obliczano komputerowo przy uzyciu systemu PLATO na podstawie zdjec TK lub rtg. Akrylowe aplikatory wykonywano na podstawie wycisku pobranego przy uzyciu masyelastomerowej. Wyniki Uzyskano dokladne dopasowanie aplikatorow do jam ciala i/lub lozy po usunietych guzach, co pozwolilo uzyskac zadowalający rozklad dawki i zapobiegalo przemieszczeniom aplikatorow w trakcie leczenia. Chorzy tolerowali leczenie bardzo dobrze. Ostry odczyn popromienny o niewielkim nasileniu obserwowano po uplywie 2–3 tygodni od zakonczenia leczenia. Wnioski Wykonanie indywidualnych aplikatorow umozliwia przeprowadzenie BT w trudno dostepnych obszarach anatomicznych. Dzieki precyzyjnie odwzorowującym podloze nowoczesnym elastomerowym masom stomatologicznym udaje sie wykonac dokladnie dopasowane aplikatory do BT kontaktowej. Uzycie techniki PDR pozwala na precyzyjne napromienienie zaplanowanej objetości przy rownoczesnej ochronie zdrowych tkanek.

Cel pracy Wstepna ocena okolooperacyjnej BT PDR ze środoperacyjnym umieszczeniem prowadnic w obszarze lozy po usunietym guzie u chorych na raka piersi leczonych z zachowaniem narządu (ang. breast-conserving therapy, BCT). Material i metody Przedstawiono material 53 chorych na raka piersi (T1-3N0-1M0, w wieku 38–64 lat) poddanych BCT, u ktorych jako boost na loze po usunietym guzie zastosowano BT ze środoperacyjnym wprowadzeniem miekkich prowadnic. U 7 chorych z guzem T2-3 przed BCT zastosowano chemioterapie. Zabieg operacyjny stanowil pierwotne leczenie (30 chorych) lub poszerzenie marginesu po uprzedniej biopsji ekscyzyjnej (23 chorych). Za wyjątkiem 9 chorych, u ktorych nie stwierdzono w czasie zabiegu zmian przerzutowych w weźle wartowniczym, rownocześnie dokonano usuniecia pachowych wezlow chlonnych. Podczas zabiegu dokonywano rekonstrukcji gruczolu. BT w dawce 15 Gy (1 Gy/puls/godz.) rozpoczynano nastepnego dnia, a napromienianie piersi wiązką zewnetrzną (RT) - po 1–4 tygodniach. Stosowano aparat microSelectron PDR zawierający źrodlo 192 Ir. Rozklad dawki w obszarze implantu wyznaczano komputerowo przy uzyciu systemu planowania PLATO, stosując optymalizacje geometryczną objetościową. Plany leczenia oceniano na podstawie naturalnego histogramu. Wyniki Umieszczenie prowadnic do BT przedluzalo zabieg o ok. 20 minut. U 51 chorych (96%) zastosowano implant 2-plaszczyznowyz uzyciem 5–13 prowadnic (mediana 9). Średnia objetośc leczona (V100) wynosila 34.4 cm 3 . Zabiegowi nie towarzyszylo zwiekszone krwawienie. BT PDR byla bardzo dobrze tolerowana. Martwica tluszczowa z koniecznością powtornego wyciecia tkanek wystąpila u 1 chorej, co spowodowalo opoźnienie RT wiązką zewnetrzną o miesiąc. W okresie obserwacji od 3 do 25 miesiecy nie ujawniono nawrotu miejscowego raka, u 2 chorych wystąpily przerzuty odlegle i u 1 chorej - rak w drugiej piersi. Wnioski Okolooperacyjna BT PDR jest prostą, dobrze tolerowaną metodą podania dodatkowej dawki w BCT. Środoperacyjne umieszczenie prowadnic umozliwia dokladne wyznaczenie obszaru wysokiej dawki, co zmniejsza ryzyko bledu lokalizacyjnego.

Zalozenia i cel pracy Chore na raka piersi, pomimo zachowania narządu, przezywają wiele trudności dotyczących roznych obszarow zycia, np. lek i niepewnośc co do przyszlości, zaburzone postrzeganie siebie jako kobiety. Celem niniejszej pracy jest ocena jakości zycia, ze szczegolnym uwzglednieniem leku, u chorych na raka piersi, u ktorych zastosowano metode BCT (ang. breast conserving therapy). Osoby badane i metody. Ocene jakości zycia przeprowadzono wśrod 30 chorych na raka piersi (T1-2N0-2M0) poddanych BCT z zastosowaniem okolooperacyjnej BT PDR, a nastepnie napromienianych wiązką zewnetrzną. Jakośc zycia i lek oceniano trzykrotnie – bezpośrednio przed rozpoczeciem leczenia chirurgicznego, po zakonczonej radioterapii i po uplywie sześciu miesiecy po przebytym leczeniu. Stosowano kwestionariusze EORTC QLQ-C30 i QLQ-BR23 i Inwentarza Stanu i Cechy Leku (ISCL). Wyniki Niniejsza analiza obejmuje ocene jakości zycia i leku jedynie bezpośrednio przed rozpoczeciem leczenia i po zakonczeniu napromieniania wiązką zewnetrzną, bowiem u wiekszości chorych czas obserwacji nie pozwalal na pelną ocene. Ogolem chore ocenialy jakośc zycia jako dobrą w obu wymienionych momentach leczenie. Funkcjonowanie w rolach zawodowych i kontaktach spolecznych nie bylo zaburzone. Sprawnośc procesow poznawczych byla rowniez wysoka. Choroba i leczenie nie zaklocily postrzegania siebie jako kobiety, jednak chore cześciej rezygnowaly z kontaktow seksualnych i doznawaly z nich mniejszej satysfakcji. Nasilenie poszczegolnych objawow nie roznilo sie w dwoch ocenianych etapach leczenia (stwierdzono jedynie wystepowanie trudności ze snem i wieksze zmeczenie chorych). W momencie zakonczenia napromieniania chore doznawaly silniejszych dolegliwości ze strony piersi. Badane przezywaly znaczne nasilenie leku o przyszlośc, a takze dystresu emocjonalnego, ktory byl znacząco wyzszy przed rozpoczeciem leczenia niz po zakonczeniu radioterapii. Wnioski Chore na raka piersi poddawane BCT oceniają swoją jakośc zycia jako dobrą. Leczenie, w wiekszości obszarow, nie pogarsza istotnie funkcjonowania badanych. Jednak choroba i leczenie wiązą sie z wysokim poziomem dystresu emocjonalnego przed rozpoczeciem leczenia, a takze znaczącym nasileniem dolegliwości ze strony piersi w nastepstwie radioterapii.

Summary Purpose One-year clinical experience with pulse dose rate (PDR) brachytherapy is presented. Material and methods Between March 1999 and June 2000 intracavitary, intraluminal, and interstitial PDR brachytherapy was performed in 119 patients with a variety of malignancies. The dose per pulse of 0.5–4 Gy, repeated each hour, or 6 Gy per application was administered, up to the total dose of 6–70 Gy, using a microSelectron-PDR remote afterloading system with a 192Ir source of 1 Ci nominal activity. The planning system PLATO BPS (version 13) was used for dose calculations. Depending on individual applications, the algorithms of the dose point, the geometrical volume, or the geometrical point dose distribution optimization in PDR treatment planning were performed. In 40 patients therapy was given with a curative intent, and 74 cases were treated palliatively. In the remaining five patients PDR was applied as salvage therapy in the previously irradiated area. Results With a median follow-up of 11 months (range 1–18 months) local control was maintained until the last follow-up or death in 39 out of 40 patients treated with radical intent. The subjective improvement was achieved in more than a half of patients with advanced esophageal and lung carcinomas presenting dysphagia and dyspnoe. Significant acute toxicity (severe esophagitis precluding subsequent POR application) occurred in only one patient. Delayed vaginal cuff necrosis was observed in one woman who received prior pelvic irradiation for gynaecological cancer. Conclusion The PDR brachytherapy is a safe and clinically effective method in a variety of malignancies. The possibility of programme optimization combined with the use of relatively wide range of pulse doses makes it possible to deliver an optimal brachytherapy scheme.

Wstep Brachyterapia jest jedną z metod radykalnego leczenia niektorych wczesnych zmian nowotworowych w rejonie glowy i szyi. Dotychczas najcześciej stosowano w tym celu urządzenia emitujące promieniowanie o niskiej lub średniej mocy dawki. Doświadczenie w stosowaniu techniki PDR jest dotychczas niewielkie. Material i metody W okresie od czerwca 1999 do lipca 2000 w Klinice Chirurgii Szczekowo-Twarzowej i w Klinice Onkologii i Radioterapii Akademii Medycznej w Gdansku zastosowano brachyterapie PDR u 9 chorych na raka plaskonablonkowego o nastepującej lokalizacji: warga dolna (5 chorych) oraz policzek (4 chorych). Zastosowano dawke 60–70 Gy, 1 Gy/puis powtarzany co 1 godzine. Stosowano indywidualne plany leczenia opracowane za pomocą komputerowego systemu planowania leczenia (PLATO, Nucletron, Holandia). W 8 przypadkach brachyterapia PDR stanowila wyączną metode leczenia a w 1 przypadku byla elementem skojarzonego napromieniania. Stosowano aparat PDR zawierający zrodlo Ir 192 o aktywności nominalnej 1 Ci. Wyniki Tolerancja leczenia byla bardzo dobra. Odczyny popromienne blony śluzowej jamy ustnej i czerwieni wargowej o średnim nasileniu, pojawialy sie po okolo 3–5 dniach od zakonczenia brachyterapii i ustepowaly po 2–3 tygodniach. We wszystkich przypadkach uzyskano calkowitą remisje zmian nowotworowych. W okresie średnio 6 miesiecy obserwacji (zakres 2–12 miesiecy) nie stwierdzono nawrotu miejscowego. Wnioski W wybranych przypadkach nowotworow jamy ustnej oraz u chorych na raka wargi dolnej brachyterapia PDR stanowi skuteczną metode leczenia radykalnego. Ostateczna ocena wartości metody wymaga zebrania wiekszego materialu klinicznego.

Cel pracy Przedstawiono roczne doświadczenia wlasne w stosowaniu brachyterapii (BT) pulsacyjnej (PDR) u chorych na nowotwory zlośliwe. Material i metody W okresie od 03.1999 do 06.2000 brachyterapie pulsacyjną zastosowano u 112 chorych z nastepującymi lokalizacjami zmian nowotworowych: drzewo oskrzelowe (21 chorych), przelyk (34 chorych), pierś (20 chorych), narząd rodny (16 chorych), przewod pokarmowy (6 chorych), rejon glowy i szyi (8 chorych), mozg (5 chorych) oraz cewka moczowa (2 chorych). W 36 przypadkach brachyterapia PDR stanowila element leczenia radykalnego, u 76 chorych byla stosowana jako leczenie paliatywne. U 5 chorych PDR stosowano w obszarze uprzednio napromienianym środjamowo i/lub wiązką zewnetrzną. Stosowano aparat PDR firmy Nucletron, zawierający zrodlo Ir192 o aktywności nominalnej 1 Ci. Podczas leczenia stosowano dawki od 6 Gy do 70 Gy, podawane w pulsach powtarzanych co 1 godzine, jednorazowo lub podczas kolejnych, cotygodniowych aplikacji. Moc dawki wynosia 0.5–1 Gy/ puls/godzine w przypadkach leczonych radykalnie i napromienianych powtornie, oraz 1–4 Gy/puls/godzine lub 6 Gy w jednej aplikacji, u chorych leczonych paliatywnie. Stosowano indywidualne plany leczenia opracowane za pomocą komputerowego systemu planowania leczenia (PLATO). W przypadkach chorych na raka oskrzela i przelyku, leczonych paliatywnie, wykorzystywano wlasne standardy rozkladu dawki. Wyniki Tolerancja leczenia BT PDR byla bardzo dobra, rowniez u chorych leczonych przez okres kilku dni. U 1 chorego na raka przefyku nie zastosowano kolejnej aplikacji z uwagi na wystąpienie objawow sugerujących popromienne zapalenie przelyku. U wiekszości chorych z objawami choroby nowotworowej leczonych paliatywnie uzyskano poprawe subiektywną. Nie stwierdzono nawrotu nowotworu u chorych napromienianych radykalnie, jakkolwiek wzglednie krotki okres obserwacji wiekszości chorych nie pozwala na wyciągniecie ostatecznych wnioskow. Wnioski BT PDR pozwala na zastosowanie leczenia środjamowego i srodtkankowego niemal we wszystkich lokalizacjach zmian nowotwotowych Poprzez zastosowanie roznych metod optymalizacji dawki oraz wzglednie szerokiego zakresu mocy dawki w pulsie, metoda ta pozwala na optymalny dobor sposobu leczenia u poszczego1nych chorych.

Radioterapia nowotworow ginekologicznych wiąze sie z wysokim ryzykiem uszkodzen popromiennych pecherza i odbytnicy. W skojarzonym leczeniu napromienianiem dawka, jaką otrzymuje pkt referencyjny w odbytnicy stanowi sume dawek fizycznych z BT środjamowej oraz napromieniania wiązką zewnetrzną. W Klinice Onkologii i Radioterapii AMG, rozklad dawki w miednicy malej podczas BT obliczany jest komputerowo dla kazdej chorej. Punktową dawke maksymalną w odbytnicy wyznacza sie na podstawie wprowadzonego doodbytniczo olowianego drucika w oslonie plastikowej (R1). Od 1995 roku dodatkowo dawke te wyznacza sie w punkcie referencyjnym, zgodnie z zaleceniami ICRU (raport Nr 38) lokalizując tylną ściane pochwy gazikami zawierającymi cieniującą na radiogramach nitke (R2). Ponadto u wszystkich chorych obliczane są rownowazne dawki biologiczne wyliczane z zastosowaniem modelu liniowo-kwadratowego (α/β=4). Celem pracy bylo porownanie dawek fizycznych i odpowiadających im dawek biologicznych (r1 i r2) obliczonych przy uzyciu obu wymienionych metod. Analiza dotyczyla 124 aplikacji cezu u 102 chorych na raka szyjki lub trzonu macicy, leczonych środjamowo podczas skojarzonego lub pooperacyjnego napromieniania. W 83% przypadkow wartośc bezwzgledna dawek R1 byla nizsza od R2. Wartości średnie dawek R1 i R2 nosily odpowiednio: 13,2±4,3 Gy i 16,4±4,4 Gy. Roznica miedzy średnimi wynosząca 3,7 Gy jest zamienna statystycznie (test t-Studenta dla danych sparowanych, p=0,000), zarowno w przypadkach stosowania wylącznie owoidow jak i pelnego ukladu (owoidow i sondy domacicznej). Roznica średnich pozostawala znamienna (p=0,016) przy uwzglednieniu 10% bledu metody. Wartości średnie dawek biologicznych r1 i r2 wynosily odpowiednio: 16,8±8,0 Gy i 24,0±9,6 Gy, a średnia roznica dawek wynosila 7,2 Gy (p=0,000). Wnioski Wykazano istotną roznice miedzy dawkami wyznaczonymi dwiema metodami. W wiekszości przypadkow dawki w odbytnicy wyznaczone przy uzyciu doodbytniczego drucika byly nizsze od dawek obliczonych w punkcie referencyjnym wg ICRU. Wprowadzenie oslon obszaru brachyterapii podczas leczenia wiązką zewnetrzną na podstawie obliczen dawek R1 oznacza mozliwośc podania zbyt wysokiej dawki calkowitej na odbytnice, co zwieksza ryzyko wystąpienia powiklan popromiennych. Z tego powodu metoda obliczenia dawki w odbytnicy przy uzyciu doodbytniczego drucika nie powinna byc zalecana.