Search

De afgelopen decennia is er in toenemende mate aandacht gekomen voor natuurontwikkeling in rivieruiterwaarden. Een belangrijk onderdeel hiervan vormt het graven van hoogwatergeulen: korte nevenlopen die (bij hoogwater) parallel aan de hoofdstroom met de rivier meestromen en die gedurende de rest van het jaar ook water houden. Zulke geulen worden vaak gekenmerkt door een lagere stroomsnelheid dan de rivier zelf, gevarieerde oevers met ondiepe zandbanken en een rijke oever- en onderwatervegetatie. In dit artikel wordt de visfauna beschreven in een recent aangelegde hoogwatergeul in natuurgebied de Raaijweide bij Venlo.

This paper reviews the possible functions as well as strengths, weaknesses, opportunities, and threats for robust flood defenses in the rural riverine areas of the Netherlands on the basis of the recent literature and case studies at five locations in the Netherlands where dike reinforcement is planned. For each of the case studies semi-structured interviews with experts and stakeholders were conducted. At each of the five locations, suitable robust flood defenses could be identified that would contribute to the envisaged functions and ambitions for the respective areas. Primary strengths of a robust, multifunctional dike in comparison to a traditional dike appeared to be the more efficient space use due to the combination of different functions, a longer-term focus and greater safety.

Op woensdag 20 juni 2012 belegde het Netwerk Land en Water een studiemiddag over het thema ‘Nieuwe wegen in de hydrologie’. Dit thema is ingegeven vanuit de verwachting dat door klimaatverandering extreme neerslaggebeurtenissen frequenter zullen optreden, wat kan leiden tot grote wateroverlast. Om voor deze gebeurtenissen adequate oplossingen te vinden zijn nieuwe wegen in de hydrologie noodzakelijk, zowel in de wetenschap als in de aan het beleid gekoppelde praktijk. Op deze middag werden in drie lezingen enkele wetenschappelijke ontwikkelingen in de hydrologie voor het voetlicht gebracht: - Stedelijke neerslagmetingen, door Marie-Claire ten Veldhuis (TuD); - Extreme neerslag en afvoerprocessen in het stroomgebied van de Hupselse Beek, door Claudia Brauer (WUR); - Operationele monitoring van hydrologische processen op verschillende schalen, door Henk Pelgrum van eLEAF

Water management and particularly flood defence have a long history of collective action in low-lying countries like the Netherlands. The uncertain but potentially severe impacts of the recent climate change issue (e.g. sea level rise, extreme river discharges, salinisation) amplify the wicked and controversial character of flood safety policy issues. Policy proposals in this area generally involve drastic infrastructural works and long-term investments. They face the difficult challenge of framing problems and solutions in a publicly acceptable manner in ever changing circumstances. In this paper, we analyse and compare (1) how three key policy proposals publicly frame the flood safety issue, (2) the knowledge referred to in the framing and (3) how these frames are rhetorically connected or disconnected as statements in a long-term conversation. We find that (1) framings of policy proposals differ in the way they depict the importance of climate change, the relevant timeframe and the appropriate governance mode; (2) knowledge is selectively mobilised to underpin the different frames and (3) the frames about these proposals position themselves against the background of the previous proposals through rhetorical connections and disconnections. Finally, we discuss how this analysis hints at the importance of processes of powering and puzzling that lead to particular framings towards the public at different historical junctures.

In this paper we show how applying an analytical framing of hegemony to policy making can draw out strategic positioning and negotiation of the actors involved that would remain hidden with a more rationalistic analysis. We show how long established flood protection management from the Dutch lowlands was imported into Limburg after two major flood events (1993/1995) and we argue this case highlights how existing hegemony is easily replicated in new situations. With the shock caused by these floods came a securitising discourse that transformed the portrayal of flood risks in Limburg as ‘safety’ rather than ‘costly nuisance’. After an intense lobby by Limburg, the Meuse and its floodplains were included into the Dutch Flood Defence Law in 2005, becoming a national responsibility. While most Limburg inhabitants see increased protection against flooding as beneficial, the new law also meant strict design procedures and planning restrictions. Water expertise plays an important role in setting the new rules that determine which local ambitions are compatible with the national laws and policies. While securitisation helped to actively reproduce the existing (perception of) hegemonic relations in this case, the relationship between securitisation and hegemony is context-dependent, and both hegemon and non-hegemon can use a securitisation strategy to their advantage. Exactly how this will happen cannot be predicted, but ‘securitization’ and ‘hegemony’ are important sensitising concepts that can alert the observer to mechanisms of power re-distribution in other situations and settings.

Hoe kan de dijk weer volwaardig onderdeel worden van de maatschappij, zonder daarbij de veiligheid aan te tasten? Kunnen we onze democratie –die een oorsprong heeft in de waterschappen- herijken en waarde geven? Hoe maken van de dijk als technisch kunstwerk ook een democratisch kunstwerk dat past bij 21ste eeuw? Hoe transformeren we de verkrampte en functioneel eenzijdige dijk in een adaptieve en veelzijdige dijk?

“Wat is de legitimatie van de geprojecteerde nevengeul van de Waal bij Varik en Heesselt?” In het onderzoek dat heeft plaatsgevonden is specifiek gekeken naar de onderbouwing van de maatgevende afvoer van 18.000 m3/s bij Lobith eind 21e eeuw en naar de wijze waarop er in de planvorming met de onzekerheden rondom de maatgevende afvoer is omgegaan. Daarbij is in eerste instantie gekeken naar de onderbouwing die door de provincie en door het stafbureau van de Deltacommissaris is aangeleverd aan de bewoners. In tweede instantie moest er veel ruimer gezocht worden naar onderbouwende publicaties, want die onderbouwing had het karakter van “work in progress”.

Dit rapport beschrijft de inhoudelijke, bestuurlijke en organisatorische overeenkomsten en verschillen tussenhet Deltaprogramma (DP) en de Natuurambitie grote wateren (NAGW). Het doel van deze analyse wasdaarbij om kansrijke aanknopingspunten te identificeren die nuttig zijn voor het ministerie van EconomischeZaken om het gedachtegoed uit de NAGW in te bedden bij de uitvoering van het Deltaprogramma. Daarnaastis gekeken in welke beleids- en uitvoeringstrajecten het relevant is om vanuit EZ deel te nemen metmenskracht, kennisontwikkeling of cofinanciering. De analyse is gedaan voor het Rivierengebied, deZuidwestelijke Delta (inclusief Rijnmond-Drechtsteden) en het IJsselmeergebied. De inhoudelijke samenhangis het grootst tussen DP en NAGW binnen rivierverruimingsprojecten, projecten die gedeeltelijk herstel vanestuariene dynamiek beogen en projecten in het IJsselmeergebied die uitgaan van de ‘Building with Nature’-benadering. De MIRT en KRW Uitvoerings- en financieringsprogramma’s van het ministerie van IenM biedenmeer aanknopingspunten dan het Hoogwaterbeschermingsprogramma voor de NAGW. Ook programma’szoals LIFE en EFRO, die vaak worden gecoördineerd vanuit EZ, bieden kansen voor interdepartementalekennisontwikkeling samen met de regio’s.

In het kader van het Deltaprogramma, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) gaan de komende jaren veel projecten in uitvoering. Dat biedt veel kansen om wateropgaven en natuurdoelen te combineren. Voor EZ is het waardevol om beter inzicht te hebben in regionale projecten en initiatieven die in de periode 2015 – 2021 in uitvoering gaan en die kunnen bijdragen aan de NAGW. Daarvoor is behoefte aan een kansenkaart met projecten die relevant zijn voor NAGW en inzicht geven in hoe EZ bij die projecten kan bijdragen aan het concretiseren van het gedachtegoed van NAGW. Op basis daarvan kan EZ beoordelen hoe en bij welke projecten/processen EZ om strategische redenen betrokken wil zijn. Alterra, onderdeel van Wageningen UR, heeft in opdracht van EZ deze kansrijke projecten in beeld gebracht.

De afgelopen decennia is er in toenemende mate aandacht gekomen voor natuurontwikkeling in rivieruiterwaarden. Een belangrijk onderdeel hiervan vormt het graven van hoogwatergeulen: korte nevenlopen die (bij hoogwater) parallel aan de hoofdstroom met de rivier meestromen en die gedurende de rest van het jaar ook water houden. Zulke geulen worden vaak gekenmerkt door een lagere stroomsnelheid dan de rivier zelf, gevarieerde oevers met ondiepe zandbanken en een rijke oever- en onderwatervegetatie. In dit artikel wordt de visfauna beschreven in een recent aangelegde hoogwatergeul in natuurgebied de Raaijweide bij Venlo.

Dit rapport beschrijft de inhoudelijke, bestuurlijke en organisatorische overeenkomsten en verschillen tussenhet Deltaprogramma (DP) en de Natuurambitie grote wateren (NAGW). Het doel van deze analyse wasdaarbij om kansrijke aanknopingspunten te identificeren die nuttig zijn voor het ministerie van EconomischeZaken om het gedachtegoed uit de NAGW in te bedden bij de uitvoering van het Deltaprogramma. Daarnaastis gekeken in welke beleids- en uitvoeringstrajecten het relevant is om vanuit EZ deel te nemen metmenskracht, kennisontwikkeling of cofinanciering. De analyse is gedaan voor het Rivierengebied, deZuidwestelijke Delta (inclusief Rijnmond-Drechtsteden) en het IJsselmeergebied. De inhoudelijke samenhangis het grootst tussen DP en NAGW binnen rivierverruimingsprojecten, projecten die gedeeltelijk herstel vanestuariene dynamiek beogen en projecten in het IJsselmeergebied die uitgaan van de ‘Building with Nature’-benadering. De MIRT en KRW Uitvoerings- en financieringsprogramma’s van het ministerie van IenM biedenmeer aanknopingspunten dan het Hoogwaterbeschermingsprogramma voor de NAGW. Ook programma’szoals LIFE en EFRO, die vaak worden gecoördineerd vanuit EZ, bieden kansen voor interdepartementalekennisontwikkeling samen met de regio’s.

Local projects conducted within the framework of the Natural Capital Netherlands (NKN) programmeidentified various opportunities for mutual improvement of natural capital and the economy. In a follow-upstudy we investigated whether the insights gained also apply to other parts of the Netherlands. Which areasoffer the best opportunities? What measures are needed in these areas to actually capitalise on theseopportunities, and who are the relevant stakeholders? To address these questions, the local opportunitiesidentified in the NKN projects were explored at the national level, using ‘opportunity maps’. The three localprojects are: Greening the Common Agricultural Policy, Clean Water and Delta Programme Lokaal uitgevoerde praktijkprojecten die voor het programma Natuurlijk Kapitaal Nederland zijn uitgevoerd,laten zien dat er kansen zijn voor de wederzijdse versterking van natuur en economie. Dit leidt tot devolgende vragen: welke kansen zijn er om de opgedane kennis binnen de praktijkprojecten op te schalennaar de rest van Nederland? Waar liggen deze kansrijke gebieden? En ten slotte: wat zijn mogelijkemaatregelen en relevante stakeholders om deze kansen daadwerkelijk te verzilveren? Om antwoord tekrijgen op deze vragen zijn drie praktijkprojecten met behulp van ‘kansenkaarten’ in landelijk perspectiefgeplaatst. Deze drie praktijkprojecten zijn: Vergroening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, SchoonWater en Deltaprogramma

In het kader van het Deltaprogramma, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) gaan de komende jaren veel projecten in uitvoering. Dat biedt veel kansen om wateropgaven en natuurdoelen te combineren. Voor EZ is het waardevol om beter inzicht te hebben in regionale projecten en initiatieven die in de periode 2015 – 2021 in uitvoering gaan en die kunnen bijdragen aan de NAGW. Daarvoor is behoefte aan een kansenkaart met projecten die relevant zijn voor NAGW en inzicht geven in hoe EZ bij die projecten kan bijdragen aan het concretiseren van het gedachtegoed van NAGW. Op basis daarvan kan EZ beoordelen hoe en bij welke projecten/processen EZ om strategische redenen betrokken wil zijn. Alterra, onderdeel van Wageningen UR, heeft in opdracht van EZ deze kansrijke projecten in beeld gebracht.

Het PBL verkent de mogelijkheden om natuur een rol te laten spelen in de uitvoering van het Deltaprogramma om onze waterveiligheid te waarborgen. Dit gebeurt met oog voor de meerwaarde voor de biodiversiteit. Kennis wordt opgedaan in twee praktijkprojecten: de verbetering van de zeedijk tussen Eemshaven en Delfzijl en de aanleg van een hoogwatergeul bij Varik-Heesselt.

“Wat is de legitimatie van de geprojecteerde nevengeul van de Waal bij Varik en Heesselt?” In het onderzoek dat heeft plaatsgevonden is specifiek gekeken naar de onderbouwing van de maatgevende afvoer van 18.000 m3/s bij Lobith eind 21e eeuw en naar de wijze waarop er in de planvorming met de onzekerheden rondom de maatgevende afvoer is omgegaan. Daarbij is in eerste instantie gekeken naar de onderbouwing die door de provincie en door het stafbureau van de Deltacommissaris is aangeleverd aan de bewoners. In tweede instantie moest er veel ruimer gezocht worden naar onderbouwende publicaties, want die onderbouwing had het karakter van “work in progress”.

“Wat is de legitimatie van de geprojecteerde nevengeul van de Waal bij Varik en Heesselt?” In het onderzoek dat heeft plaatsgevonden is specifiek gekeken naar de onderbouwing van de maatgevende afvoer van 18.000 m3/s bij Lobith eind 21e eeuw en naar de wijze waarop er in de planvorming met de onzekerheden rondom de maatgevende afvoer is omgegaan. Daarbij is in eerste instantie gekeken naar de onderbouwing die door de provincie en door het stafbureau van de Deltacommissaris is aangeleverd aan de bewoners. In tweede instantie moest er veel ruimer gezocht worden naar onderbouwende publicaties, want die onderbouwing had het karakter van “work in progress”.

Adaptief deltamanagement is bij de start van het Deltaprogramma in 2010 al benoemd als dé manier om met onzekerheden in toekomstscenario's om te gaan. Een gedachte die in belangrijke mate zijn oorsprong vindt in wetenschappelijk werk, maar waarmee nog maar weinig praktijkervaring is in de beleidswereld. Dat is de laatste jaren veranderd. De theoretische gedachte wordt nu de praktische werkwijze.

Global sea level is rising at an increased rate since the late 19th century as a result of rising global mean temperatures. This rise is geographically non-uniform, with substantial spatial differences, and in the latest decade faster than expected. New evidence suggests that more rapid changes than indicated in the Fourth IPCC report take place in the two large continental ice sheets, Greenland and Antarctica. Consequently, the projected sea level rise threatens low-lying countries like the Netherlands. The process of ‘climate-proofing’ the flood protection system of the country offers, however, new opportunities for innovative solutions, providing not only higher flood protection, but also possibilities for multifunctional land-use.Global sea level is rising at an increased rate since the late 19th century as a result of rising global mean temperatures. This rise is geographically non-uniform, with substantial spatial differences, and in the latest decade faster than expected. New evidence suggests that more rapid changes than indicated in the Fourth IPCC report take place in the two large continental ice sheets, Greenland and Antarctica. Consequently, the projected sea level rise threatens low-lying countries like the Netherlands. The process of 'ctimate-proofing' the flood protection system of the country offers, however, new opportunities for innovative solutions, providing not only higher flood protection, but also possibilities for multifunctional land-use.

In het Ruimte voor de Rivier-programma is ruime ervaring opgedaan in het combineren van hoogwaterveiligheidsopgaven met andere doelen, waaronder natuur. Het is een succesvol programma, dat grotendeels op tijd en binnen budget is uitgevoerd, met veel belangstelling vanuit het buitenland. Dit uitvoeringsprogramma is gebruikt om acht sleutelfactoren te identificeren die van belang zijn bij het realiseren van natuur in uitvoeringsprojecten. De acht sleutelfactoren zijn verdeeld over de categorieën Ambitie, Voldoen aan de wet en Daadkracht. Deze sleutelfactoren bevatten diverse aanbevelingen om natuur in toekomstige water gerelateerde uitvoeringsprojecten mee te nemen. Voor toekomstige uitvoeringsprojecten is het van cruciaal belang om in een vroege fase van een project kansen voor win-winsituaties voor natuur en water in beeld te krijgen. Daarbij is het cruciaal dat in het project de ‘dubbeldoelstelling’ natuurrealisatie en waterveiligheid expliciet benoemd wordt. Gezien de tijdsgeest en de insteek van het Deltaprogramma, dat meer dan het Ruimte voor de Rivierprogramma een sectorale insteek kent, is dit een toekomstige uitdaging.

Vergroening van kustverdediging (VGK) is een nieuwe trend in waterveiligheidsbeleid. In plaats van harde constructies voor de bescherming tegen overstromingen, worden zachte en meer natuurvriendelijke oplossingen ontwikkeld om golven te dempen, erosie tegen te gaan en sedimentatie processen te ondersteunen. Toch is het realiseren van vergroening in nationale en internationale waterveiligheidsprojecten allesbehalve vanzelfsprekend. Kennis is een essentieel onderdeel van VGK besluitvorming, maar daar is tot nu toe weinig aandacht aan besteed. Het doel van deze studie is daarom zowel het vergroten van inzicht in kennis in VGK besluitvorming als het verbeteren van kennis om VGK in waterveiligheidsprojecten mogelijk te maken. Aan de hand van bestaande projecten is deze studie beschreven. Zijnde zandmotor, Afsluitdijk en Markermeerdijken.

Doel van dit project is om aan de hand van twee pilots te bepalen wat de mogelijke economische en ecologische meerwaarde is van natuurinclusieve oplossingen voor waterveiligheidsopgaven uit het Deltaprogramma. Daarnaast is het doel om te toetsen of en hoe die meerwaarde een rol speelt in de praktijk van het keuzeproces. Voor de pilot in het Rivierengebied is gekozen voor nadere uitwerking van ecosysteemdiensten en natuurwaarden bij enkele alternatieven voor een hoogwatergeul langs de Waal bij Varik – Heesselt. Voor het Waddengebied zijn verschillende invullingen van een innovatief dijkconcept voor het dijktracé tussen de Eemshaven en Delfzijl nader uitgewerkt op hun perspectieven voor ecosysteemdiensten en versterking van de biodiversiteit. De werkzaamheden zijn in nauwe afstemming met betrokkenen in de beide gebiedsprocessen uitgevoerd.

Om de veiligheid tegen overstromingen te kunnen blijven waarborgen versterkt Rijkswaterstaat de vooroevers van de dijken door vooroever bestortingen uit te voeren met staalslakken, breuksteen en zeegrind. De bestortingen hebben gevolgen voor het plaatselijke bodemleven. In de lopende monitoring wordt onderzoek gedaan naar mogelijke gevolgen van bestorten van vooroevers op hard en zacht substraat gemeenschappen. Echter, effecten op mobiele organismen zoals kreeften zijn onbekend. Rijkswaterstaat heeft IMARES gevraagd om een onderzoek uit te voeren waarmee meer inzicht verkregen kan worden in kreeft aantallen, schaallengte en verhouding tussen vangst en discard, op zowel verdedigde vooroevers (oevers met bestorting) en niet verstoorde vooroevers (oevers waar niet recentelijk een bestorting is uitgevoerd).

Doel van dit project is om aan de hand van twee pilots te bepalen wat de mogelijke economische en ecologische meerwaarde is van natuur-inclusieve oplossingen voor waterveiligheidsopgaven uit het Deltaprogramma en wat de meerwaarde van de TEEB-aanpak is in het planvormings- en besluitvormingsproces over deze maatregelen. Dit rapport handelt over de pilot “hoogwatergeul Varik-Heesselt”. De pilot was gericht op toepassing en evaluatie van de TEEB-methode. Het project is in nauw contact met de projectleider van de provincie Gelderland van het lopende planproces uitgevoerd.

Economic analysis of flood risk management strategies has become more complex due to climate change. This thesis investigates the impact of climate change on investment in flood risk reduction, and applies optimisation methods to support identification of optimal flood risk management strategies. Chapter 2 provides an overview of cost-benefit analysis (CBA) of flood risk management strategies under climate change uncertainty and new information. CBA is applied to determine optimal dike heights under climate change uncertainty and new information in Chapter 3. Chapter 4 studies impacts of rainfall variability and changing return periods of rainfall extremes on cost-effective adaptation of water systems to climate change given a flood protection standard. Chapter 5 departs from expected cost minimisation, and applies the minimax regret decision criterion to identify maximum regret minimising flood risk management strategies under the arrival of new climate impact information. The thesis concludes that the modelling of new climate-related information may improve an economic analysis of flood risk management strategies

Dessa GrassMaster® is a reinforced grass system which is applied successfully on sports fields and enables to use a sports field more intensively than a normal grass field. In this report the possibility of an application of Dessa GrassMaster®in hydraulic conditions, with a focus on grass dikes, is discussed.A description of several aspects of grass dikes is given as well as other known reinforcement grass systems. A comparison between grass on sports fields and grass of grass dikes is made. Based on state-of-the art literature, requirements for Dessa GrassMaster® as a revetment under hydraulic loading are provided. Potential applications are identified and knowledge gaps are given. From the point of view of hydraulic engineering and based on theoretical and existingknowledge, it is concluded that Dessa GrassMaster® may potentially be used as a dike revetment but more insight in the strength of this system is required/before it will be applied as a revetment. It is currently not clear what effect Dessa-Grasslvlaster'" will have on root volume and distribution in dike grasslands and how this influences overall strength of the grass cover. The strength of Dessa GrassMaster®can be determined by performing physical hydraulic experiments.Several knowledge gaps concerning ecological, toxicological and environmental issues have been identified that may hamper the implementation of Dessa Grasslvlaster". It is recommended to perform tests to quantify these potential impacts on the environment in order to find solutions to mitigate potential negative effects. This will lead to increased societal acceptability of application of the product on dikes. For comprehensive conclusions, langerterm full-scale tests (2-4 years) are recommended.

Om de veiligheid tegen overstromingen te kunnen blijven waarborgen versterkt Rijkswaterstaat de vooroevers van de dijken door vooroever bestortingen uit te voeren met staalslakken, breuksteen en zeegrind. De bestortingen hebben gevolgen voor het plaatselijke bodemleven. In de lopende monitoring wordt onderzoek gedaan naar mogelijke gevolgen van bestorten van vooroevers op hard en zacht substraat gemeenschappen. Echter, effecten op mobiele organismen zoals kreeften zijn onbekend. Rijkswaterstaat heeft IMARES gevraagd om een onderzoek uit te voeren waarmee meer inzicht verkregen kan worden in kreeft aantallen, schaallengte en verhouding tussen vangst en discard, op zowel verdedigde vooroevers (oevers met bestorting) en niet verstoorde vooroevers (oevers waar niet recentelijk een bestorting is uitgevoerd).

Dessa GrassMaster® is a reinforced grass system which is applied successfully on sports fields and enables to use a sports field more intensively than a normal grass field. In this report the possibility of an application of Dessa GrassMaster®in hydraulic conditions, with a focus on grass dikes, is discussed.A description of several aspects of grass dikes is given as well as other known reinforcement grass systems. A comparison between grass on sports fields and grass of grass dikes is made. Based on state-of-the art literature, requirements for Dessa GrassMaster® as a revetment under hydraulic loading are provided. Potential applications are identified and knowledge gaps are given. From the point of view of hydraulic engineering and based on theoretical and existingknowledge, it is concluded that Dessa GrassMaster® may potentially be used as a dike revetment but more insight in the strength of this system is required/before it will be applied as a revetment. It is currently not clear what effect Dessa-Grasslvlaster'" will have on root volume and distribution in dike grasslands and how this influences overall strength of the grass cover. The strength of Dessa GrassMaster®can be determined by performing physical hydraulic experiments.Several knowledge gaps concerning ecological, toxicological and environmental issues have been identified that may hamper the implementation of Dessa Grasslvlaster". It is recommended to perform tests to quantify these potential impacts on the environment in order to find solutions to mitigate potential negative effects. This will lead to increased societal acceptability of application of the product on dikes. For comprehensive conclusions, langerterm full-scale tests (2-4 years) are recommended.

Klimaatverandering gaat leiden tot meer kans op wateroverlast, meer perioden van droogte, waterkwaliteitsproblemen en hittestress in stedelijke gebieden. Het is daarom van groot belang om bij planvorming van ruimtelijke ontwikkelingen tijdig en proactief rekening te houden met de effecten van klimaatverandering. Het concept ‘Klimaatactieve Stad’ geeft de waterschappen een handvat om op een goede manier om te gaan met klimaatverandering in de stad. Deze studie is uitgevoerd in WaterNexT-verband en is gezamenlijk uitgewerkt door waterschap Rijn en IJssel, Alterra en de Radboud Universiteit. In deze studie zijn voor de drie stedelijke gebieden van Arnhem-Noord, Lochem en Zutphen de klimaatknelpunten voor de aspecten waterveiligheid, wateroverlast, hitte, waterkwaliteit en watertekort geïnventariseerd. Daarnaast zijn in de gemeenten inloopsessies gehouden om ruimtelijke ontwikkelingen binnen de stedelijke gebieden te inventariseren. Vanuit de combinatie van knelpunten en ruimtelijke ontwikkelingen komen elf hotspots naar voren waar kansen liggen om op korte termijn innovatieve en/of klimaatmaatregelen te nemen. Daarnaast geeft het rapport een aantal aanbevelingen voor het realiseren van een klimaatactieve regio Arnhem-Zutphen-Lochem.

There is increasing recognition of the need for society to adapt to the impacts of climate change, especially in the water sector. Adaptation to climatic impacts involves both infrastructural adjustments, such as reinforcing dykes or creating water storage capacity, and broader processes of societal change, such as adjusting land use planning, more efficient water use or agricultural transitions. Because of the many uncertainties surrounding climate change issues, actors are facing the challenge of developing and implementing adjustments and transitions, and of increasing the adaptive capacity of society to deal with unexpected future changes. Although climate ‘mitigation’ has traditionally received the bulk of European media and policy attention; since, a number of years, many European countries have been developing national adaptation strategies and concrete climate change adaptation policies to cope with the impacts of climate change (Biesbroek et al. 2010). More recently, the European Union has launched its strategy package on adaptation to climate change in April 2013. Different countries have taken different inroads into governing this relatively new policy issue over the past decade, so it seems timely and relevant to take stock and to assess what can be learned from comparing the different ways in which EU countries have approached the governance of adaptation to climate change. The aim of this special issue is not to ‘assess’ the current state of play for adaptation strategies and policies in Europe (e.g. by evaluating policies in terms of progress or outcomes). This has been addressed in other studies (Biesbroek et al. 2010; European Environment Agency 2014; Massey et al. 2014), and this special issue has a different ambition. Our interest is in the many facets of the governance of climate change adaptation, referring to the interactions and arrangements between public and/or private actors that are aimed at purposefully steering …

Het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt. Daarover bestaat geen twijfel, hoewel er nog wel onzekerheid bestaat over de snelheid van de veranderingen, en soms over de precieze richting daarvan. Ondanks deze onzekerheden is het verstandig te anticiperen op wat komen gaat. Daar zijn we in Nederland dan ook al volop mee bezig. In de afgelopen jaren is in diverse projecten en programma’s zoals Kennis voor Klimaat, het Deltaprogramma en STOWA/Deltaproof, veel kennis opgedaan over mogelijke strategieën om ons aan te passen aan de veranderende klimatologische omstandigheden. Maar hoe zien dergelijke adaptatiestrategieën er precies uit en hoe kom je tot een concrete invulling? Dit rapport geeft een overzicht van concrete maatregelen die kunnen worden ingezet bij adaptatie in verband met de toenemende overstromingsrisico’s. Het rapport richt zich vooral op wat gemeenten, provincies en waterschappen kunnen doen.

Doel van dit project is om aan de hand van twee pilots te bepalen wat de mogelijke economische en ecologische meerwaarde is van natuur-inclusieve oplossingen voor waterveiligheidsopgaven uit het Deltaprogramma en wat de meerwaarde van de TEEB-aanpak is in het planvormings- en besluitvormingsproces over deze maatregelen. Dit rapport handelt over de pilot “hoogwatergeul Varik-Heesselt”. De pilot was gericht op toepassing en evaluatie van de TEEB-methode. Het project is in nauw contact met de projectleider van de provincie Gelderland van het lopende planproces uitgevoerd.

Vergroening van kustverdediging (VGK) is een nieuwe trend in waterveiligheidsbeleid. In plaats van harde constructies voor de bescherming tegen overstromingen, worden zachte en meer natuurvriendelijke oplossingen ontwikkeld om golven te dempen, erosie tegen te gaan en sedimentatie processen te ondersteunen. Toch is het realiseren van vergroening in nationale en internationale waterveiligheidsprojecten allesbehalve vanzelfsprekend. Kennis is een essentieel onderdeel van VGK besluitvorming, maar daar is tot nu toe weinig aandacht aan besteed. Het doel van deze studie is daarom zowel het vergroten van inzicht in kennis in VGK besluitvorming als het verbeteren van kennis om VGK in waterveiligheidsprojecten mogelijk te maken. Aan de hand van bestaande projecten is deze studie beschreven. Zijnde zandmotor, Afsluitdijk en Markermeerdijken.

Doel van dit project is om aan de hand van twee pilots te bepalen wat de mogelijke economische en ecologische meerwaarde is van natuurinclusieve oplossingen voor waterveiligheidsopgaven uit het Deltaprogramma. Daarnaast is het doel om te toetsen of en hoe die meerwaarde een rol speelt in de praktijk van het keuzeproces. Voor de pilot in het Rivierengebied is gekozen voor nadere uitwerking van ecosysteemdiensten en natuurwaarden bij enkele alternatieven voor een hoogwatergeul langs de Waal bij Varik – Heesselt. Voor het Waddengebied zijn verschillende invullingen van een innovatief dijkconcept voor het dijktracé tussen de Eemshaven en Delfzijl nader uitgewerkt op hun perspectieven voor ecosysteemdiensten en versterking van de biodiversiteit. De werkzaamheden zijn in nauwe afstemming met betrokkenen in de beide gebiedsprocessen uitgevoerd.

In het Ruimte voor de Rivier-programma is ruime ervaring opgedaan in het combineren van hoogwaterveiligheidsopgaven met andere doelen, waaronder natuur. Het is een succesvol programma, dat grotendeels op tijd en binnen budget is uitgevoerd, met veel belangstelling vanuit het buitenland. Dit uitvoeringsprogramma is gebruikt om acht sleutelfactoren te identificeren die van belang zijn bij het realiseren van natuur in uitvoeringsprojecten. De acht sleutelfactoren zijn verdeeld over de categorieën Ambitie, Voldoen aan de wet en Daadkracht. Deze sleutelfactoren bevatten diverse aanbevelingen om natuur in toekomstige water gerelateerde uitvoeringsprojecten mee te nemen. Voor toekomstige uitvoeringsprojecten is het van cruciaal belang om in een vroege fase van een project kansen voor win-winsituaties voor natuur en water in beeld te krijgen. Daarbij is het cruciaal dat in het project de ‘dubbeldoelstelling’ natuurrealisatie en waterveiligheid expliciet benoemd wordt. Gezien de tijdsgeest en de insteek van het Deltaprogramma, dat meer dan het Ruimte voor de Rivierprogramma een sectorale insteek kent, is dit een toekomstige uitdaging.

Natural foreshores are shallow zones and beaches with a gradual slope and a (near-)natural vegetation that can be usedas an additional protection against flooding by reducing the wave attack on existing dikes, or can even completelyreplace an existing dike system. In order to test the applicability of this concept a 500 m long pilot section of a sandyforeshore was constructed along an already existing dike in the large shallow lake Markermeer, the Netherlands. Thepilot was equipped with permanent monitoring equipment for hydrodynamics and meteorological conditions and monthlysurveys of the morphology of the pilot section. These measurements will be carried out for the coming four years. Thispaper presents the first results after the construction and the first winter season with the pilot in place.

Natural foreshores are shallow zones and beaches with a gradual slope and a (near-)natural vegetation that can be usedas an additional protection against flooding by reducing the wave attack on existing dikes, or can even completelyreplace an existing dike system. In order to test the applicability of this concept a 500 m long pilot section of a sandyforeshore was constructed along an already existing dike in the large shallow lake Markermeer, the Netherlands. Thepilot was equipped with permanent monitoring equipment for hydrodynamics and meteorological conditions and monthlysurveys of the morphology of the pilot section. These measurements will be carried out for the coming four years. Thispaper presents the first results after the construction and the first winter season with the pilot in place.

Klimaatverandering gaat leiden tot meer kans op wateroverlast, meer perioden van droogte, waterkwaliteitsproblemen en hittestress in stedelijke gebieden. Het is daarom van groot belang om bij planvorming van ruimtelijke ontwikkelingen tijdig en proactief rekening te houden met de effecten van klimaatverandering. Het concept ‘Klimaatactieve Stad’ geeft de waterschappen een handvat om op een goede manier om te gaan met klimaatverandering in de stad. Deze studie is uitgevoerd in WaterNexT-verband en is gezamenlijk uitgewerkt door waterschap Rijn en IJssel, Alterra en de Radboud Universiteit. In deze studie zijn voor de drie stedelijke gebieden van Arnhem-Noord, Lochem en Zutphen de klimaatknelpunten voor de aspecten waterveiligheid, wateroverlast, hitte, waterkwaliteit en watertekort geïnventariseerd. Daarnaast zijn in de gemeenten inloopsessies gehouden om ruimtelijke ontwikkelingen binnen de stedelijke gebieden te inventariseren. Vanuit de combinatie van knelpunten en ruimtelijke ontwikkelingen komen elf hotspots naar voren waar kansen liggen om op korte termijn innovatieve en/of klimaatmaatregelen te nemen. Daarnaast geeft het rapport een aantal aanbevelingen voor het realiseren van een klimaatactieve regio Arnhem-Zutphen-Lochem.

Coastal dunes are prominent features along many of the world’s sandy shorelines. They are valued for their contributions to flood protection, biodiversity, fresh water supply and recreation. The most seaward dune ridge or foredune is the most dynamic part, showing fluctuations in size and morphology in response to erosion by the sea and subsequent recovery by interactions between wind-blown sand and vegetation. Given their dependency on multiple natural processes, coastal dunes may be particularly sensitive to the effects of climate change, including sea-level rise (SLR) and changes in temperature and precipitation. To mitigate anticipated coastal erosion in the next decades, the Dutch sand nourishment regime will be intensified to raise the beach profile proportionally to the SLR. However, it is not clear how the added sand is distributed within the foredune system and whether this enables foredunes to keep up with sea-level rise. In addition, possibilities for dune re-mobilisation are investigated to enhance landward transport and biodiversity. However, effects of this intervention on foredune dynamics and the dune landscape are not entirely clear. This thesis has examined yearly to decadal scale foredune dynamics and the impacts of climate change and management options on these dynamics. Which factors control year-to-year variations in dune growth on the Dutch coast? Dunes depend on aeolian transport for sand supply. While measurements of aeolian transport show complex spatio-temporal variations, we find that the yearly sand supply to dunes along the Dutch coast is relatively constant, between 10-20 m3/m irrespective of the beach width (Chapter 2). This means that a wider beach does not necessarily provide more sand to dunes and beach width is not a limiting factor in sand supply to the dunes. In contrast to the sand input, the amount of sand lost during a storm surge does depend on the beach width. Wider beaches are able to dissipate more of the incoming wave energy and thus protect the dune better than narrow beaches. On a term of decades, this gives rise to steady dune growth on wider beaches and irregular, frequently interrupted growth on narrow ones. How do biogeomorphic interactions control foredune shape? The distribution of sand over the foredune, and therefore the morphological evolution, is strongly tied to vegetation patterns (Chapter 3). It was found that deposition patterns across foredunes show a characteristic distribution, starting with a sharp increase upon crossing the seaward vegetation limit, reaching a maximum between 5-20 m further landward and then gradually decreasing inland of the crest. The deposition pattern is further modified by the general vegetation pattern. On a timescale of years, there is no correlation between density of vegetation cover and the amount of accretion. However, by accounting for the gradual depletion of the sand load over the foredune, an empirical relationship can be defined between vegetation cover and its sand trapping efficiency. For fully covered surfaces, sand trapping efficiency is around 50%, indicating that sediment can pass densely covered foredunes. Although literature suggests a relation between the level of plant burial and plant growth, we found no evidence for enhanced vegetation growth in high-deposition zones. A gain in vegetation cover was found to occur for burial between 0 m/year and 1 m/year, which indicates that lower and upper tolerance limits of burial have not been exceeded. Other growth limiting factors are likely to be of similar importance, masking any possible dependency of vegetation growth on sand accretion. What are the effects of climate change on meso-scale evolution of coastal dunes? The results on yearly erosion/accretion and sedimentation patterns were implemented in a computer for dune evolution called DUBEVEG, developed in Wageningen (Chapter 4). Algorithms for aeolian transport and vegetation growth were taken from existing models and combined with a new module for wave action and dune erosion. The model was calibrated and validated against field measurements. The good agreement between observations and predictions indicates that the model successfully incorporates the suite of biogeomorphic and marine processes involved in dune building. Model simulations show that the evolution of a dune strongly depends on the sequence of storms and quiet periods. During quiet periods, dunes are able to build seaward at several metres per year as vegetation colonises the area near the dune foot, leading to dune accretion. Following the dune-foot position through time, we find an irregular pattern of seaward advance and regression. However, the average of a large number of runs with varying storm sequences reveals a clear trend. For a given wave climate and beach profile, we find that the model predicts a certain seaward limit to which the foredunes may build, or equilibrium position at which erosion and accretion are balanced. If the momentary position of the dune foot is seaward of this limit, seaward movement can be rapid. If, in contrast, the momentary position is at or seaward of the limit, periods of minor seaward growth are followed by periods of landward retreat, resulting in an oscillation around the equilibrium. Climate scenarios, consisting of SLR and a gradual change in vegetation growth, were developed to examine climate-change effects on dune dynamics. Sea-level rise largely determines the direction of dune evolution by forcing the dune-foot landwards. The rate of rising controls whether dunes are able to preserve their height or sand volume while migrating landwards. The effect of changing vegetation growth rates, resulting from climate change, is most manifest in dune response to large disturbances. If vegetation is removed halfway into the simulation, vegetation growth rate determines whether a foredune will re-vegetate and re-stabilise: a value below the threshold will preclude complete recovery and the dune remains bare. What management options are available to mitigate climate-change effects on coastal dune evolution? Sand nourishments are effective to mitigate the effect of SLR on coastal dunes. Model results show that by raising the beach proportionally to SLR, dunes are able to preserve their dunefoot position, height and volume. sHowever, the associated landward retreat is often not feasible. A reduction in vegetation cover, related to either (1) artificial remobilisation, (2) dunefoot erosion or (3) climate change promotes landwards transport and therefore contributes to the long-term preservation of a wider dune zone. If vegetation growth is reduced as a consequence of increasing summer drought, re-mobilisation becomes more effective, with high rates of landwards transport persisting for several decades. On the long term, it is recommended to use a combination of sand nourishments and remobilisation efforts to preserve the coastline, promote landwards transport and make benefit of a dune’s natural self-regenerating capacity. Under the precondition that safety requirements are met, these natural processes enable long-term preservation of flood protection, biodiversity and dynamic landscapes.

Coastal dunes are prominent features along many of the world’s sandy shorelines. They are valued for their contributions to flood protection, biodiversity, fresh water supply and recreation. The most seaward dune ridge or foredune is the most dynamic part, showing fluctuations in size and morphology in response to erosion by the sea and subsequent recovery by interactions between wind-blown sand and vegetation. Given their dependency on multiple natural processes, coastal dunes may be particularly sensitive to the effects of climate change, including sea-level rise (SLR) and changes in temperature and precipitation. To mitigate anticipated coastal erosion in the next decades, the Dutch sand nourishment regime will be intensified to raise the beach profile proportionally to the SLR. However, it is not clear how the added sand is distributed within the foredune system and whether this enables foredunes to keep up with sea-level rise. In addition, possibilities for dune re-mobilisation are investigated to enhance landward transport and biodiversity. However, effects of this intervention on foredune dynamics and the dune landscape are not entirely clear. This thesis has examined yearly to decadal scale foredune dynamics and the impacts of climate change and management options on these dynamics. Which factors control year-to-year variations in dune growth on the Dutch coast? Dunes depend on aeolian transport for sand supply. While measurements of aeolian transport show complex spatio-temporal variations, we find that the yearly sand supply to dunes along the Dutch coast is relatively constant, between 10-20 m3/m irrespective of the beach width (Chapter 2). This means that a wider beach does not necessarily provide more sand to dunes and beach width is not a limiting factor in sand supply to the dunes. In contrast to the sand input, the amount of sand lost during a storm surge does depend on the beach width. Wider beaches are able to dissipate more of the incoming wave energy and thus protect the dune better than narrow beaches. On a term of decades, this gives rise to steady dune growth on wider beaches and irregular, frequently interrupted growth on narrow ones. How do biogeomorphic interactions control foredune shape? The distribution of sand over the foredune, and therefore the morphological evolution, is strongly tied to vegetation patterns (Chapter 3). It was found that deposition patterns across foredunes show a characteristic distribution, starting with a sharp increase upon crossing the seaward vegetation limit, reaching a maximum between 5-20 m further landward and then gradually decreasing inland of the crest. The deposition pattern is further modified by the general vegetation pattern. On a timescale of years, there is no correlation between density of vegetation cover and the amount of accretion. However, by accounting for the gradual depletion of the sand load over the foredune, an empirical relationship can be defined between vegetation cover and its sand trapping efficiency. For fully covered surfaces, sand trapping efficiency is around 50%, indicating that sediment can pass densely covered foredunes. Although literature suggests a relation between the level of plant burial and plant growth, we found no evidence for enhanced vegetation growth in high-deposition zones. A gain in vegetation cover was found to occur for burial between 0 m/year and 1 m/year, which indicates that lower and upper tolerance limits of burial have not been exceeded. Other growth limiting factors are likely to be of similar importance, masking any possible dependency of vegetation growth on sand accretion. What are the effects of climate change on meso-scale evolution of coastal dunes? The results on yearly erosion/accretion and sedimentation patterns were implemented in a computer for dune evolution called DUBEVEG, developed in Wageningen (Chapter 4). Algorithms for aeolian transport and vegetation growth were taken from existing models and combined with a new module for wave action and dune erosion. The model was calibrated and validated against field measurements. The good agreement between observations and predictions indicates that the model successfully incorporates the suite of biogeomorphic and marine processes involved in dune building. Model simulations show that the evolution of a dune strongly depends on the sequence of storms and quiet periods. During quiet periods, dunes are able to build seaward at several metres per year as vegetation colonises the area near the dune foot, leading to dune accretion. Following the dune-foot position through time, we find an irregular pattern of seaward advance and regression. However, the average of a large number of runs with varying storm sequences reveals a clear trend. For a given wave climate and beach profile, we find that the model predicts a certain seaward limit to which the foredunes may build, or equilibrium position at which erosion and accretion are balanced. If the momentary position of the dune foot is seaward of this limit, seaward movement can be rapid. If, in contrast, the momentary position is at or seaward of the limit, periods of minor seaward growth are followed by periods of landward retreat, resulting in an oscillation around the equilibrium. Climate scenarios, consisting of SLR and a gradual change in vegetation growth, were developed to examine climate-change effects on dune dynamics. Sea-level rise largely determines the direction of dune evolution by forcing the dune-foot landwards. The rate of rising controls whether dunes are able to preserve their height or sand volume while migrating landwards. The effect of changing vegetation growth rates, resulting from climate change, is most manifest in dune response to large disturbances. If vegetation is removed halfway into the simulation, vegetation growth rate determines whether a foredune will re-vegetate and re-stabilise: a value below the threshold will preclude complete recovery and the dune remains bare. What management options are available to mitigate climate-change effects on coastal dune evolution? Sand nourishments are effective to mitigate the effect of SLR on coastal dunes. Model results show that by raising the beach proportionally to SLR, dunes are able to preserve their dunefoot position, height and volume. sHowever, the associated landward retreat is often not feasible. A reduction in vegetation cover, related to either (1) artificial remobilisation, (2) dunefoot erosion or (3) climate change promotes landwards transport and therefore contributes to the long-term preservation of a wider dune zone. If vegetation growth is reduced as a consequence of increasing summer drought, re-mobilisation becomes more effective, with high rates of landwards transport persisting for several decades. On the long term, it is recommended to use a combination of sand nourishments and remobilisation efforts to preserve the coastline, promote landwards transport and make benefit of a dune’s natural self-regenerating capacity. Under the precondition that safety requirements are met, these natural processes enable long-term preservation of flood protection, biodiversity and dynamic landscapes.

Het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt. Daarover bestaat geen twijfel, hoewel er nog wel onzekerheid bestaat over de snelheid van de veranderingen, en soms over de precieze richting daarvan. Ondanks deze onzekerheden is het verstandig te anticiperen op wat komen gaat. Daar zijn we in Nederland dan ook al volop mee bezig. In de afgelopen jaren is in diverse projecten en programma’s zoals Kennis voor Klimaat, het Deltaprogramma en STOWA/Deltaproof, veel kennis opgedaan over mogelijke strategieën om ons aan te passen aan de veranderende klimatologische omstandigheden. Maar hoe zien dergelijke adaptatiestrategieën er precies uit en hoe kom je tot een concrete invulling? Dit rapport geeft een overzicht van concrete maatregelen die kunnen worden ingezet bij adaptatie in verband met de toenemende overstromingsrisico’s. Het rapport richt zich vooral op wat gemeenten, provincies en waterschappen kunnen doen.

Economic analysis of flood risk management strategies has become more complex due to climate change. This thesis investigates the impact of climate change on investment in flood risk reduction, and applies optimisation methods to support identification of optimal flood risk management strategies. Chapter 2 provides an overview of cost-benefit analysis (CBA) of flood risk management strategies under climate change uncertainty and new information. CBA is applied to determine optimal dike heights under climate change uncertainty and new information in Chapter 3. Chapter 4 studies impacts of rainfall variability and changing return periods of rainfall extremes on cost-effective adaptation of water systems to climate change given a flood protection standard. Chapter 5 departs from expected cost minimisation, and applies the minimax regret decision criterion to identify maximum regret minimising flood risk management strategies under the arrival of new climate impact information. The thesis concludes that the modelling of new climate-related information may improve an economic analysis of flood risk management strategies

Een onderdeel van de PKB Ruimte voor de Rivier betreft de Noordwaard (onderdeel van de Biesbosch); het gebied is een koploperproject: planvorming en uitvoering kunnen versneld plaatsvinden. Bij het ontpolderen van deze waard zijn door Alterra kanttekeningen geplaatst

Policy makers are confronted with the question of how to combine sustainable flood protection and floodplain rehabilitation in the best possible way. Both topics deal with spatial planning aspects in a range of scales. This question was the starting point for the development of an evaluation method within the IRMA/SPONGE project INTERMEUSE, illustrated on the basis of assumed flood protection strategies in the Meuse river basin (the sponge strategy, the retention strategy, and the floodplain lowering or winter bed strategy). The integration of flood protection and floodplain rehabilitation can be performed on two scale levels that are interrelated: on the regional level the focus is on (large parts of) an entire stream basin; on the local level specific site conditions are taken as starting point. Ecological aspects under study are spatial cohesion of habitats as identified by species population persistence modelling (regional, longitudinal level) and required habitat quality for carabid beetles and for meadow vegetation gradients as assessed by correspondence analysis (local, transversal level). The carabid beetles are taken as indicative for the ecological integrity of the river bed, the meadow vegetation for that of the floodplain. A unifying concept in the evaluation of ecological integrity is the ecological minimum: the critical boundary or minimum level of habitat conditions for a potentially good ecological functioning. It is the least acceptable state for a river ecosystem that is still functional to some extent, compared to a natural river ecosystem. The results of this study show clearly that there is a good chance to combine floodplain rehabilitation aims with flood protection activities, both on a local and on an international scale. Although ecological effect assessment and ecological optimizing (referring to a natural reference state) remain basic, additionally the assessment of the ecological minimum helps to define design strategies for integrated flood protection, especially in situations where there is an opportunity for river rehabilitation.

Of waterberging te combineren is met natuur is niet zo makkelijk te beantwoorden. Om meer inzicht te krijsen in de gevolgen zijn de huidige praktijksituaties, waarbij regelmatig overstroming plaatsvindt, zeer nuttig, Maar ook experimenten geven veel inzicht in de gevolgen. De centrale vraag bij waterberging is wat het effect is op de groeicondities voor de doelvegetatie bepaald door de terreinbeheerder en provincies, beleidsmatig vastgesteld in de Ecologische Hoofdstructuur. Dit artikel beschrijft de ervaringen van langdurige overstroming door bevloeiing en een laboratoriumexperiment waarin bevloeiing werd gesimuleerd om meer inzicht te krijsen in de bodemprocessen

De in dit artikel gepresenteerde lange-termijnvisie geeft een denkbare ontwikkelingsrichting aan, in de lijn van Plan Ooievaar, maar aangepast aan en andere geofysische context (klimaatverandering) en een andere maatschappelijke context (postmoderne)

Bij het bestrijden van wateroverlast wordt veel waarde gehecht aan het benutten van het grondwater om wateroverlast te beperken. In dit artikel wordt aan de hand van enkele berekeningen aangetoond dat het benutten van méér grondwaterberging een beperkte vermindering van piekafvoeren tot gevolg heeft. Met het model SIMFLOW zijn berekeningen uitgevoerd voor de hogere zandgronden, een kleigebied en een veengebied. Berekeningen gaan over de jaren 1951 tot 2000 en meer in detail voor het jaar 1998, een jaar met veel wateroverlast

Kansverdelingen van extreme neerslag zijn doorgaans afgeleid van puntmetingen van regenmeternetwerken en gelden voor een locatie. In het waterbeheer is echter vaak de extreme gebiedsneerslag van belang. Die is voor een bepaalde herhalingstijd lager dan de extreme neerslag op een locatie in dat gebied voor dezelfde herhalingstijd. Door deze gebiedsreductie leiden de gangbare neerslagstatistieken tot een onderschatting van de herhalingstijd voor extreme gebiedsneerslag. Daarom is het noodzakelijk om de kansverdeling van extreme gebiedsneerslag te bestuderen. Dit is maar beperkt mogelijk met de netwerken van regenmeters in Nederland. Recent hebben het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) en de leerstoelgroep Hydrologie en Kwantitatief Waterbeheer van Wageningen Universiteit een elfjarige radardataset van neerslaghoeveelheden geanalyseerd. Hierdoor zijn nu neerslagwaarnemingen met een hoge resolutie in tijd en ruimte beschikbaar voor heel Nederland. Met behulp van deze dataset zijn kansverdelingen van extreme gebiedsneerslag afgeleid.

Bij onderzoek naar toekomstige overstromingsrisico's worden vaak de resultaten op basis van klimaatsimulaties gepresenteerd en met elkaar vergeleken zonder dat iets gezegd wordt over de kans op veranderingen in het overstromingsrisico. Om zulke kansen te berekenen, is een probabilistische aanpak nodig. In 2010 en 2011 voerden de Vrije Universiteit Amsterdam, het KNMI, Wageningen Universiteit en Deltares het onderzoek 'Aandacht voor Veiligheid 2' uit, dat een demonstratie omvatte van een methode om probabilistische schattingen voor toekomstige overstromingsrisico's te maken. Die methode toont dat het mogelijk is de kans te schatten dat het toekomstige overstromingsrisico groter is dan het huidige overstromingsrisico.

Een kunstmatig schiereiland bij Ter Heijde moet de kust voeden met sediment. Wetenschappers kijken of zo'n 'zandmotor' het Nederlandse antwoord kan zijn op de zeespiegelstijging.

Hoogwatervoorspellingssystemen die betrouwbaar en nauwkeurig overstromingen kunnen voorspellen zijn erg belangrijk, omdat dit het aantal slachtoffers en de economische schade van overstromingen kan beperken. Het begrijpen van het gedrag van extreme hydrologische gebeurtenissen en het vermogen van de modelleur om betere en nauwkeurigere prognoses te krijgen, zijn uitdagingen binnen de toegepaste hydrologie. Omdat modellen slechts een versimpelde weergave van de complexe werkelijkheid geven, kleven er aan hydrologische voorspellingen veel onzekerheden. Dit proefschrift draagt bij aan een verbeterd begrip en kwantificatie van hydrologische modelonzekerheid, vooral gekoppeld aan de initi¨ele condities van het model, en in mindere mate aan de modelstructuur en de parameters.