O pripremi radnih standarda u gama spektrometriji

Laboratorija za nuklearnu i plazma fiziku Instituta „Vinča“, Laboratoriji za metrologiju radionuklida (LMR), ovlašćena je i akreditovana za gamaspektrometrijska ispitivanja sadržaja radionuklida u uzorcima različitog porekla. Da bi se obezbedila tačnost i pouzdanost rezultata merenja, a po zahtevima standarda ISO 17025, vrše se periodična interna etaloniranja HPGe poluprovodničkih spektrometara. Zbog raznovrsnosti uzoraka koji se mere kalibracija se mora izvršiti za više različitih geometrija i matriksa. U većini Laboratorija za ispitivanje radioaktivnosti, zbog specifičnosti ispitivanih uzoraka i geometrija merenja, nedostatka materijalnih sredstava i sl., uglavnom postoji problem adekvatnosti i mogućnosti nabavke komercijalno dostupnih radioaktivnih standarda i referentnih materijala. Program internog etaloniranja se u LMR sprovodi pomoću radnih standarda napravljenih u skladu sa potrebama i iskustvima proizišlim iz dugogodišnje prakse, a pouzdanost merenja proverena je uspešnim učešćem na više međunarodnih interkomparacija i PT šema. Zbog konačnog veka trajanja radioaktivnih standarda, određenog vremenima poluraspada radionuklida prisutnih u standardu, u LMR su u više navrata pripremani setovi radnih standarda pomoću standardnog rastvora miksa radionuklida gama emitera [1], a po proceduri detaljno opisanoj u literaturi [2,3]. U radu će sumarno biti prezentovana iskustva stečena tokom primene procedura pripreme radnih standarda.
In the Laboratory for Radionuclide Metrology at Vinča Institute, activity concentration measurements are routinely performed and numerous calibration standards are required. Thus, a variety of calibration standards whose measurement geometry and chemical composition and density are similar to those of the measured samples were prepared. The standardized solutions of a common mixture of gamma-emitting radionuclides (241Am, 109Cd, 139Ce, 57Co, 60Co,137Cs, 203Hg, 113Sn, 85Sr, 88Y and 210Pb) purchased at the Czech Metrological Institute were used to prepare working standards for efficiency and energy calibration of gamma-ray semiconductor HPGe spectrometer in accordance with the IAEA recommendations. Calibration standards were prepared in different geometries (PVC cylindrical boxes, Marinelly beakers and PVC cylindrical bottles) and with various matrices (mineralized grass, activated carbon, surface soil, water, sand and ached filter paper). The matrix materials were spiked by using the activated carbon as the activity carrier, and homogenized mechanically. A comprehensive review of the procedures and techniques used for working standard preparation is presented in this paper.