De regenboogkleuren van de Langstraat: een onderzoek naar de vele vormen van het dialect van Drunen, Waalwijk en Kaatsheuvel

Door veranderingen in de maatschappij en het opkomen van het Standaardnederlands hebben de dialecten in Noord-Brabant kenmerken van deze standaardtaal overgenomen, zijn ze steeds meer karakteristieke eigenschappen verloren en zijn ze hierdoor op naburige dialecten gaan lijken. Het resultaat hiervan is het regiolect: een spectrum van taalvariëteiten die zich tussen het Standaardnederlands en het authentieke dialect bevinden qua lexicon, grammatica en klanken. Afhankelijk van onder andere leeftijd spreken taalgebruikers een taalvariëteit uit dit continuüm met meer of minder authentieke dialectkenmerken, waarbij ze ook in bepaalde mate kunnen variëren in hun taalgebruik, al naar gelang de situatie en de gesprekspartner. In dit proces van dialectnivellering ontstaan bovendien taalvormen die als hyperdialect te karakteriseren zijn: dialectkenmerken die worden overgegeneraliseerd en op plaatsen verschijnen waar ze in het authentieke dialect ongrammaticaal zouden zijn. In deze scriptie heb ik het regiolectspectrum onderzocht in de plaatsen Drunen, Waalwijk en Kaatsheuvel, gelegen in de Midden-Noord-Brabantse streek de Langstraat. Hierbij ben ik uitgegaan van de volgende onderzoeksvraag: Hoe ziet het gebruik van de morfologische, morfofonologische, morfosyntactische en syntactische structuren van het dialect eruit in de verschillende leeftijdsgroepen? Ik verwachtte een verloop te zien: hoe jonger de leeftijd van een dialectgebruiker, hoe minder een bepaalde structuur gebruikt wordt, hoe meer de grammatica standaardtalige kenmerken overneemt en op andere regels berust dan die van het authentieke dialect. Om deze hypotheses te testen heb ik het gebruik van negen grammaticale structuren geanalyseerd bij 38 participanten in vijf leeftijdsgroepen. Hiervoor zijn twee experimenten uitgevoerd: experiment 1 was gericht op het ontlokken van semispontane spraak, waarbij de participanten in hun dialectvariëteit beschreven wat ze in korte filmfragmenten zagen gebeuren. In experiment 2 w