Messages from the Black Hole:post-Soviet literature in search of a Russian identity

Dit proefschrift onderzoekt in een aantal case studies hoe Russische literatuur uit de periode 1990-2010 zich verhoudt tot het debat over een “Russische identiteit”. Het analyseert hoe speelse en ironische benaderingen van dit klemmende vraagstuk in de literatuur rond de eeuwwisseling langzaam plaatsmaken voor meer zelfverzekerde visies op Ruslands unieke “karakter”, “idee” of “missie”. Ik laat zien hoe terugkerende verwijzingen in de literatuur naar “het imperium” als Ruslands natuurlijke bestaansvorm hierbij verbonden zijn met een nieuwe culturele zelfverzekerdheid. In recente literatuur staat “het imperium” telkens voor een verlangde sociale en geografische eenheid en voor een veronderstelde historische continuïteit van de Russische cultuur. Mijn analyses suggereren dat de verschuivingen in de literaire representatie van identiteit deels voortvloeien uit een breed gevoelde vermoeidheid met de toon van populair postmodern proza uit de jaren ’90, waarin “het Russische vraagstuk” vaak op een ironische of relativerende manier werd benaderd. Deze observatie bepaalt de structuur van de dissertatie: in Deel I van deze studie onderzoek ik de preoccupatie van postmoderne schrijvers als Viktor Pelevin en Vladimir Sorokin met een Russische identiteitscrisis; in Deel II analyseer ik werken van Pavel Krusanov, Dmitrij Bykov, Eduard Limonov en Aleksandr Prochanov waarin de benadering van een “Russische identiteit” zich voorbij post-sovjet en postmoderne twijfels beweegt.