Comparative Content Analysis of Picture Books by Iran and Syria, with Emphasis on the Role of Gender Inequality

دانش‌آموزان هر کشوری، نسل آینده­ آن کشور را رقم می­زنند. از این­رو، هر کشوری می­تواند از راه‌های گوناگون، برنامه­ها و تصمیم­گیری­های خود را برای دانش‌آموزان منتشر کند (رمزگذاری)؛ یعنی پیام­هایی که از طریق متون درسی، مصوّبه­های آموزشی و تصاویر کتاب­های درسی به دانش‌آموزان منتقل می­شود، می­تواند از سوی دانش­آموزان به روش­های مختلفی قرائت شود (رمزگشایی). در پژوهش حاضر، هدف، بررسی نابرابری نقش­های جنسیتی در میان تصاویر کتب درسی است. در هر کشوری، گفتمانی خاص وجود دارد که همه اصول، قوانین، ارزش­ها و هنجارها از آن منبعث می­شود. کتب درسی یکی از ابزارهای لازم برای انتقال این گفتمان به مخاطبان است. به همین منظور، تصاویر کتاب­های درسی مقطع دبستان و راهنمایی ایران و سوریه با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، مقایسه شده است. داده­ها بیانگر آن است که حدود 60 درصد تصاویر مربوط به جنس مذکر و حدود 40 درصد آنها مربوط به جنس مؤنث است. جنس مؤنث بیشتر در سنین کودکی به تصویر کشیده ­شده­است و در سنین بالاتر در نقش مادری، معلمی و پرستاری قرار گرفته­اند؛ ولی جنس مذکر بیشتر در سنین جوانی نمایش داده شده‌اند که عهده­دار مشاغل تخصصی، سخت، حرفه­ای، تولیدی و خدماتی هستند. با این وصف، زنان با به دست‌ آوردن قدرت تولید مادی می­توانند با دنیای مردان رقابت کنند. هرچند در سال­های اخیر حرکت­هایی در جهت برابری جنسیتی صورت گرفته است؛ اما هنوز چرخه تحلیل به طرف مردان سنگینی می­کند.