SÖYLENCE İLE GERÇEKLİK ARASINDA: 19. YÜZYIL OSMANLI MİZAH BASININDA KARAFERYE CADILARI

Osmanlı Devleti’nde ölümden sonra hayata dönen varlıklara ilişkin temel tanımlama “cadı” kavramıdır. Ancak konu hakkında yapılan çalışmalar genellikle “cadı” kavramını “vampir” kavramı ile açıklama eğilimindedir. Bu eğilimin temel sebebi ise 19. yüzyılın son çeyreğinde “cadı” kavramının anlamında yaşanan genişlemedir. Temel özellikleri benzer olan bu iki kavram toplumsal hayatta aynı olguyu tanımlamak için birbirlerinin yerine kullanılmıştır. 19. yüzyılda Osmanlı topraklarında kayıt altına alınmış son “cadı” olayı Tırnova cadılarıdır. Fakat 1872 ve 1874 yıllarında Selanik’e bağlı Karaferye’de iki cadı vakasının yaşandığına dair gazete haberleri bulunmaktadır. Bu çalışma bahsi geçen haberlere ilişkin dönemin gazete ve dergilerinin yaklaşımını ele almaktadır. Çalışmanın odağı mizah dergileridir. 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı toplumunda “cadı” kavramının hangi kavramlar ile tanımlandığı mizah dergileri üzerinden analiz edilmiştir.