بررسی ارتباط عناصر آب و هوایی با بیماری ناخنک چشم (مطالعه‌ی مقایسه‌ای شهرهای مشهد و زاهدان)

مقدمه: ناخنك یکی از بیماری‌های شایع چشمی است که از عناصر اقلیمی تأثیر می‌پذیرد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان تأثیر عناصر آب ‌و‌هوایی بر بیماری ناخنک چشم در شهرهای مشهد و زاهدان در نیمه‌ی شرقی ایران است. روش‌ها: از آمار مراجعین به کلینیک‌های چشم‌پزشکی الزهرا (س) زاهدان با تعداد 130464 بیمار و تعداد 28776 بیمار مبتلا به ناخنک چشم و خاتم‌الانبیا (ص) مشهد با تعداد 974542 بیمار و تعداد 20222 بیمار مبتلا به ناخنک چشم از طریق نمونه‌گیری مبتنی بر هدف در بازه‌ی زمانی (1390-1385) استفاده شد. با توجه به هدف مطالعه، بیماران به طور تصادفی از تمام شغل‌ها انتخاب شدند. داده‌های مربوط به عناصر اقلیمی شامل ساعات آفتابی، روزهای گرد ‌و ‌غباری، سرعت باد، تابش ‌کل، حداکثر و حداقل دما و رطوبت برای دو ایستگاه هواشناسی زاهدان و مشهد از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. جهت بررسی و مقایسه‌ی ارتباطات از مدل‌ همبستگی، برای تأخیرهای زمانی از توابع خودهمبستگی، بررسی تفاوت‌های فصلی شیوع بیماری ناخنک از آزمون ANOVA و برای مقایسه‌ی شیوع بیماری در بین مراجعین چشمی در دو شهر از آزمون Student-t استفاده شد. یافته‌ها: در شهر زاهدان روزهای گرد‌ و ‌غباری، ساعات آفتابی، سرعت باد، شاخص ماورای بنفش و تابش به ترتیب بیشترین تأثیر را بر بیماری ناخنک نشان می‌دهند. در شهر مشهد سرعت باد، روزهای گرد‌ و ‌غباری و شاخص ماورای ‌بنفش در اولویت تأثیرگذاری قرار دارند. مدل ANOVA تفاوت معنی‌داری از حیث شیوع بیماری در فصول مختلف نشان نمی‌دهد. همچنین نتایج آزمون Student-t نشان داد که شیوع بیماری در بین مراجعین بیماران چشمی در شهر زاهدان بیشتر از مشهد می‌باشد. اعمال تأخیرهای زمانی نیز حاکی از وجود یک تأخیر زمانی فصلی در تأثیرپذیری بیماری ناخنک از عناصر آب و هوایی است. نتیجه‌گیری: به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که بروز بیماری ناخنک در زاهدان بیشتر از مشهد می‌باشد و عناصر آب و هوایی در زاهدان نقش پر رنگ‌تری در بروز و تشدید این بیماری دارند.