YÜZYILLIK ÇINARLAR: ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK GİRİŞİMLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

ÖZ: Cumhuriyetin ilk yıllarında girişimcilik hareketleri genç hükümet tarafından desteklenmiş olup, finansal yetersizlikler, istikrarsızlıklar ve girişim eksiklikleri gibi çeşitli nedenlerle dönemde kurulan işletmelerin çoğunluğunun varlığını uzun vadede sürdüremediği bilinmektedir. Ancak buna karşın bazı işletmeler ise izledikleri politikalarla varlıklarını o tarihten bugünlere kadar sürdürebilmeyi başarmışlardır. Bu çalışmada cumhuriyet rejiminin ilk beş yılında Türkiye’de kurularak günümüze kadar varlığını korumayı başaran beş Türk işletmesi seçilmiş, kuruluş, faaliyet alanı, finansal yapı, uyguladıkları stratejiler ve sosyal sorumluluk hamlelerinin incelenmesi yoluyla girişimleri uzun ömürlü kılan özelliklerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çoklu örnek olay araştırma yöntemi kullanılarak ve günümüze kadar ulaşabilen girişimlere odaklanması bağlamında özgün olan bu çalışmayla işletmecilik tarihi literatürüne farklı bir açıdan bakılmakta ve dönemin girişimcilik bakımından ortak problemleri vurgulanarak, işletmelerin uzun ömürlülük hedefleri konusuna yönelik çeşitli çıkarımlar yapılmaktadır. Buna göre erken cumhuriyet döneminde kurularak günümüze kadar gelebilen girişimlerin ortak özellikleri arasında özel girişimlerin aile işletmesi olması, ihtiyaç olan sektörlerde faaliyet göstermeleri, finansal altyapılarının dönem şartlarına göre güçlü olması, zaman içerisinde değişime ayak uydurmaları, faaliyetlerini ve ürünlerini çeşitlendirmeleri, büyüme stratejisi uygulamaları, sosyal sorumluluk konularında hassas olmaları sayılabilir. ABSTRACT: Entrepreneurship movements were supported by the young government in the first years of the Republic, and it is known that the majority of the enterprises established in the period could not survive in the long term due to various reasons such as financial insufficiencies, instability and lack of entrepreneurship. However, some businesses, on the other hand, have managed to maintain their existence from that date to today with the policies they follow. In this study, five Turkish enterprises that were established in Turkey in the first five years of the republican regime and managed to maintain their existence until today were selected, and it was aimed to determine the the reasons of their longevity (establishment and organization, field of activity, financial structure, strategies and social responsibility moves) through multi-case study. This study, which is unique in the context of focusing on the businesses that have survived to the present day by using the multiple case study method, looks at the business history literature from a different perspective and emphasizes the common problems of the period in terms of entrepreneurship, and various inferences are made about the longevity goals of the businesses. According to findings one of the common features of the enterprises that were established in the early republican period and survived until today are that private enterprises are family businesses. They operate in sectors that are needed and have a strong financial infrastructure according to the conditions of the period. They also keep up with the changes over time by diversifying their activities and products. They implement growth strategies. And finally they are all very sensitive to social responsibility issues.