NWICO’dan WSIS’e: Uluslararası İletişimde Dönüşüm ve Mücadele

ÖzBu makale, uluslararası iletişimin 1970’lerden günümüze değişen doğası ve buna paralel olarak iletişim hakkı kavramının dönüşümünü ele almaktadır. Hareket noktası, uluslararası iletişimin 1970’lerden 2000’lere radikal bir dönüşüm yaşadığı ve bu dönüşümün incelenmesinin sosyal gerçekliğin hem yerel hem de küresel boyutlarının anlaşılabilmesi için elzem olduğudur. Bu çerçevede çalışmanın temel iddiası, söz konusu dönüşümün üç eksende gözlemlenebileceğidir. Bunlardan ilki, uluslararası iletişimin gündeminin değişmesidir. 1970’lerde bağlantısızlar hareketinin öncülüğünde gerçekleşen ve uluslararası iletişimde dengeli akışı savunan NWICO süreci temel gündem iken, 2000’lerde çokuluslu şirket yetkililerinin öncülüğünde gerçekleşen ve küresel iletişim ortamının paylaşımını esas alan WSIS toplantıları başat gündem halini almıştır. İkinci eksen, uluslararası iletişimin temel tartışmalarının gerçekleştirildiği ve aktörlerinin karşı karşıya geldiği uluslararası kuruluşun değişmesidir. Buna göre 1970’lerde UNICEF çerçevesinde gerçekleştirilen uluslararası iletişim tartışmaları 2000’li yıllarda ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) bünyesinde gerçekleşmeye başlamıştır. Tüm bunları da kapsayan üçüncü eksen ise, uluslararası iletişimin niteliğindeki dönüşümdür. İletişim sosyo-politik içeriğe sahip toplumsal bir olgu olarak kavranmak yerine, kar odaklı küresel bir ekonomik-stratejik pazar haline getirilmektedir.Bu tespitler ışığında makalede, uluslararası iletişimde yaşanan dönüşümün küresel sermayenin ihtiyaç ve yönlendirmeleri ışığında gerçekleştiği ancak bu sürecin tek yönlü ve pürüzsüz değil, pek çok çelişki ve çatışmayla malul olduğu savunulmaktadır. Bu çerçevede söz konusu dönüşümün niteliği tartışılarak buna karşı gelişen mücadele pratiklerinin neler olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır. Bunun için 1970’lerden günümüze uluslararası iletişimin temel aksları olarak öncelikle NWICO süreci, ardından enformasyon toplumu tartışmaları ve nihayet WSIS toplantıları incelenecek, son bölümdeyse temel mücadele çabaları olarak iletişim hakkı tartışmaları ele alınacaktır.Anahtar Kelimeler: Uluslararası İletişim, NWICO, WSIS, Enformasyon Toplumu, İletişim Hakkı.