İşitme Engelli Bireyler için Grafik Sembollerle Oluşturulmuş Öğrenme Materyalleri

Grafik semboller konuşmayı iletişim aracı olarak kullanamayan ve özel eğitime ihtiyaç duyan birçok birey için alternatif iletişim aracı olarak düşünülmektedir. Grafik sembollerin okuma-yazma öğretimine yönelik sıkça kullanıldığı alan yazında ifade edilmektedir. Birçok çalışmada, özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin grafik sembolleri yazılı kelimelerden daha büyük bir kolaylıkla tanımlama eğilimleri olduğunun altı çizilmektedir. Yapılan araştırmalar, işitme engelli bireyler için fotoğraf, çizgi çizim, resim sembol gibi grafikleri temel alan alternatif iletişim materyallerinin başarılı bir şekilde kullanılabildiğini ancak bu tür çalışmaların alan yazında yaygın olmadığını göstermiştir. Bu doğrultuda yürütülen çalışmada, grafik sembollerin öğrenme materyali olarak kullanılmasının ilköğretim 3. Sınıf düzeyinde 8 işitme engelli öğrencinin akademik performanslarına etkisi incelenmiştir. Soyağacı konu öğreniminde; Türkçe için grafik sembol sistemi olarak geliştirilen ALİS (Alternatif İletişim Sistemi)’in grafik sözlüğünden seçilen grafiklerle etkinlikler gerçekleştirilmiş ve çalışma öncesi ve sonrası öğrenciler yazma, çizme, eşleştirme çalışmaları ile değerlendirilmiştir. Etkinlikler, işitme engelliler sınıf öğretmeninin (öğrencilerin sınıf öğretmeni) rehberliğinde planlanmış ve uygulanmıştır. Çalışma, 4 hafta süre ile haftanın 4 günü 20 dakikalık etkinlikler şeklinde sürdürülmüştür. Elde edilen veriler, grafik sembollerin işitme engelli bireylerin sınıf ortamlarına öğrenme materyali olarak dâhil edilebileceğini, ALİS grafiklerinin işitme engelli bireyler tarafından öğrenilebildiğini ve ilgi çekici olduklarını ortaya koymuştur. Öğrencilerin akademik performanslarının gelişimine yönelik olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Uygulama öğretmeni ile çalışma süreci öncesi ve sonrasını değerlendirmek amacıyla yürütülen anket ve mülakat çalışmalarından elde edilen veriler bunu doğrulamıştır. İşitme engelli öğrencilerin kavram öğrenme ve yazma becerilerini geliştirmeye yönelik etkinliklerde grafik sembollerin kullanılabileceği ortaya koyulmuştur.Anahtar Kelimeler: İşitme Engeli, Grafik Sembol, Öğrenme, Yazma
Grafik semboller konuşmayı iletişim aracı olarak kullanamayan ve özel eğitime ihtiyaç duyan birçok birey için alternatif iletişim aracı olarak düşünülmektedir. Grafik sembollerin okuma-yazma öğretimine yönelik sıkça kullanıldığı alan yazında ifade edilmektedir. Birçok çalışmada, özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin grafik sembolleri yazılı kelimelerden daha büyük bir kolaylıkla tanımlama eğilimleri olduğunun altı çizilmektedir. Yapılan araştırmalar, işitme engelli bireyler için fotoğraf, çizgi çizim, resim sembol gibi grafikleri temel alan alternatif iletişim materyallerinin başarılı bir şekilde kullanılabildiğini ancak bu tür çalışmaların alan yazında yaygın olmadığını göstermiştir. Bu doğrultuda yürütülen çalışmada, grafik sembollerin öğrenme materyali olarak kullanılmasının ilköğretim 3. Sınıf düzeyinde 8 işitme engelli öğrencinin akademik performanslarına etkisi incelenmiştir. Soyağacı konu öğreniminde; Türkçe için grafik sembol sistemi olarak geliştirilen ALİS (Alternatif İletişim Sistemi)’in grafik sözlüğünden seçilen grafiklerle etkinlikler gerçekleştirilmiş ve çalışma öncesi ve sonrası öğrenciler yazma, çizme, eşleştirme çalışmaları ile değerlendirilmiştir. Etkinlikler, işitme engelliler sınıf öğretmeninin (öğrencilerin sınıf öğretmeni) rehberliğinde planlanmış ve uygulanmıştır. Çalışma, 4 hafta süre ile haftanın 4 günü 20 dakikalık etkinlikler şeklinde sürdürülmüştür. Elde edilen veriler, grafik sembollerin işitme engelli bireylerin sınıf ortamlarına öğrenme materyali olarak dâhil edilebileceğini, ALİS grafiklerinin işitme engelli bireyler tarafından öğrenilebildiğini ve ilgi çekici olduklarını ortaya koymuştur. Öğrencilerin akademik performanslarının gelişimine yönelik olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Uygulama öğretmeni ile çalışma süreci öncesi ve sonrasını değerlendirmek amacıyla yürütülen anket ve mülakat çalışmalarından elde edilen veriler bunu doğrulamıştır. İşitme engelli öğrencilerin kavram öğrenme ve yazma becerilerini geliştirmeye yönelik etkinliklerde grafik sembollerin kullanılabileceği ortaya koyulmuştur