MUKADDİMESİ BAĞLAMINDA ŞEMSEDDİN el-İSFAHÂNÎ’NİN (Ö. 749/1349) TEFSİR USÛLÜ KONULARINA YAKLAŞIMI

The tafsîr method Tafsir Methodology is an independent science. The earliest writings related to tafsir methods, have not been totally reached however few of them could shape the methods and the contents of tafsîr. For instance many scholars like Taberi, prefered to give significant methodological information in the introduction part of their books so that the readers get the basics of the work that help to comprehend the whole of the study. Abū Sanā al-Iṣfahānī was the one of the scholar who penned the significant information regarding the methodological information in the introduction part of his works. Iṣfahānī, in the introduction part of his work named as Envâru’l-ḥaḳāʾiḳi’r-rabbâniyye penned about 23 muqaddime and this mukaddime explains many tasks and clues for tafsir methods. This work of Iṣfahānī is available as a manuscript at the collections of many libraries and so firstly in this study, I have comparatively examined the all of these copies. The examination of this work, which is well-known in the literature attached to subject of the methodology of tafsîr, will contribute the methodological knowledge related to this field and will save the new perspectives into tafsîr Methods.
Kur’an’ın tefsir edilme faaliyeti esnasında müfessirin ihtiyaç duyduğu ilim ve yöntemleri ortaya koyan Tefsir Usûlü ilmi, müstakil bir ilimdir. Usûl alanındaki müstakil eserler yanında bazı müfessirlerin, tefsir eserlerinin girişinde yazdıkları bilgiler de Tefsir Usûlü ilmi açısından önemli referanslar arasındadır. Başta Taberî olmak üzere pek çok müfessir, eserinin giriş kısmında bazı usûl konularını zikretmeyi uygun görmüş ve bu şekilde eserinin daha iyi anlaşılması için okuyucunun belirli bir altyapıya sahip olmalarını sağlamışlardır. Eserinin mukaddimesine tefsir usûlü hüviyeti kazandıran ve oldukça detaylı izahlara yer veren önemli müfessirlerden biri de Ebussenâ Şemseddin el-İsfahânî’dir. İsfahânî, halen yazma halde bulunan Envâru’l-ḥaḳāʾiḳi’r-rabbâniyye adlı eserinin girişinde 23 mukaddime kaleme alarak bu gün elimizde mevcut olan usûl eserlerinin içerdiği birçok konuyu izah etmiştir. Farklı kütüphanelerde pek çok nüshası olan bu eser tarafımızdan incelenerek; öncelikle ulaşılabilen nüshaların karşılaştırması yapılmıştır. Daha sonra ilgili başlıklar ile içerikleri incelenerek mukaddimenin tanıtımı yapılmış, müellifin hangi usûl konularını hangi yöntemlerle ele aldığı ve ilgili konulara nasıl yaklaştığı tespit edilmeye çalışılmış, zaman zaman kaynaklar arasında tespit edilen etkileşimlere de dikkat çekilmiştir. Tefsir usûlünün mukaddime tarzındaki önemli kaynakları arasında yer alan bu eserin içerik ve sonuçları açısından ortaya çıkarılmasının, usûl ilmine katkı sağlayacağını ve yeni bakış açıları sunacağını ümit ediyoruz.