Oυτοπική παιδαγωγική και αναρχισμός

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια προσπάθεια διερεύνησης των παιδαγωγικών όψεων της ουτοπίας και της σχέσης ουτοπικής παιδαγωγικής και αναρχισμού. Κεντρικές διαστάσεις της ουτοπικής παιδαγωγικής συνιστούν αφενός, η ανάπτυξη κριτικής συνείδησης μέσω της φαντασιακής ανασυγκρότησης του μέλλοντος και αφετέρου, το άνοιγμα ουτοπικών δυνατοτήτων υποκειμενοποίησης που εμφορούνται από ελπίδα και επιθυμία. Αναδεικνύεται η αναγκαιότητα πρόταξης οραμάτων, τα οποία προκύπτουν μέσα από συγκεκριμένες συλλογικές εμπειρίες, διατηρώντας μια οργανική σχέση με το παρόν, ώστε να κινητοποιούν σε δράση. Ο εμπρόθετος χαρακτήρας της πράξης συνδέεται με την έννοια της «κριτικής ελπίδας». Η σύζευξη κριτικής συνείδησης και δράσης συγκροτεί τον πυρήνα της «praxis» ως διεργασίας μάθησης, που απορρέει από την αναζήτηση και την πραγματοποίηση συναφών πρακτικών μέσα στην κοινότητα. Ο ουτοπικός χαρακτήρας του αναρχισμού ενσωματώνει τις παιδαγωγικές αποβλέψεις του ουτοπισμού ως «ανοιχτού τέλους», χωρίς να στερείται ανακατασκευαστικών οραμάτων και ανάλογου κανονιστικού περιεχομένου. Η «προεικόνιση» συνιστά μια κεντρική ουτοπική πτυχή του αναρχισμού που επιχειρεί να θέτει σε εφαρμογή και επαναξιολόγηση τα ιδανικά του, διατηρώντας μια ηθική σχέση μεταξύ μέσων και σκοπών. Η πραγματολογική πρόταση του αναρχισμού συμπυκνώνεται στην έννοια της «άμεσης δράσης», η οποία ενσωματώνει ένα παιδαγωγικό χαρακτήρα παρόμοιο με αυτόν που αποδίδεται στην «praxis». Η μελέτη των βασικών παραδοχών της αναρχικής ιδεολογίας σε συνάρτηση με τον μαρξισμό και τον φιλελευθερισμό, τονίζει την εσωτερική σχέση μεταξύ πολιτικής θεωρίας και φιλοσοφίας της εκπαίδευσης. Η συγκειμενική εννοιολόγηση της ανθρώπινης φύσης και η αντίληψη του κοινωνικού μετασχηματισμού ως διεργασία εμμενούς κριτικής και πρακτικής, σε συνδυασμό με την απόρριψη των εξαναγκαστικών θεσμών, αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα ενίσχυσης μιας ηθικής βάσης ικανής να φέρει και να διατηρεί μια ακρατική κοινωνία βασισμένη στην αλληλοβοήθεια. This work is an attempt to investigate the pedagogical aspects of utopia and the relationship between utopian pedagogy and anarchism. Τhe central dimensions of utopian pedagogy are consisted by, on the one hand, the development of critical consciousness through the imaginative reconstruction of the future and, on the other hand, the opening of utopian possibilities of subjectivization imbued with hope and desire. Τhis study highlights the necessity of proposing visions, which emerge through specific collective experiences, maintaining an organic relationship with the present, so as to mobilize action. The intentional character of act is linked to the concept of 'critical hope'. The conjunction of critical consciousness and action constitutes the core of "praxis" as a learning process, which results from the search for and the realization of relevant practices within the community. The utopian character of anarchism embodies the pedagogical aspirations of "open-ended" utopianism, without lacking of reconstructive visions and corresponding normative content. "Prefiguration" constitutes a pivotal utopian aspect of anarchism that attempts to enact and reevaluate its ideals, while maintaining an ethical relationship between means and ends. The pragmatic proposition of anarchism is condensed into the concept of "direct action", which embodies a pedagogical character similar to that attributed to "praxis". The study of the basic assumptions of anarchist ideology in relation to marxism and liberalism emphasizes the internal relationship between political theory and philosophy of education. The contextual conceptualization of human nature and the perception of social transformation as a process of immanent critique and practice, combined with the rejection of coercive institutions, recognize the necessity of strengthening a moral base capable of bringing about and sustaining a stateless society based on mutual aid. 128 σ.