Karamanlıca (Grek harfli Türkçe) kitâbeli kiliseler

20. yüzyılın başları Osmanlı'nın en çalkantılı dönemlerindendir. Varlık yokluk mücadelesi içindeki Osmanlı'nın yaşadığı sorunları devralan Türkiye Cumhuriyeti yeni çıktığı Kurtuluş Savaşı bitiminde önemli kararlar vermek zorunda kalmıştır. Bu kararlarda batıda uğradığı işgalin bertaraf edilmesi sonucunda yaşadığı çatışma psikolojisini atamamış, Lozan'da Ortodoks ve Müslüman mübadelesine imza atmak durumunda kalmıştır. İşte tam bu noktada Bizans'ta ''Türkopol'', Osmanlı'da `Zımmiyân-ı Karaman` adı verilen, ''Türkçe konuşan, Türkçe ibadet eden, Grek harfleri ile Türkçe yazan'' ve uzun bir süredir ''Karamanlılar'' olarak anılan bu topluluk da mübadele kapsamında hiç bilmedikleri yabancı bir ülkeye, Yunanistan'a gönderildiler. Arkalarında hatırı sayılır külliyat ve Türkiye Kültür Tarihine ilişkin çok değerli kültür varlıkları bıraktılar. Başta kiliseler olmak üzere yüzlerce mezar taşı, çeşme, hamam ve konut kitâbesinde Karamanlı izi kaldı. Adına ''Karamanlıca'' dediğimiz bu izlerin bir süredir başta basın yayım olmak üzere bilim dünyasının da ilgisini çektiği artan yayımlardan bellidir. Bu tez kapsamında Karamanlılara ait kiliselerin tümel bir çalışmaya konu edinilmesi amacıyla çıkılan bu yolda karşılaşılan zorluklar bir yana, çalışmamızın oluşan bu ilgi ortamında bitirilmiş olması önemini daha da artırmış, en azından başlangıç aşamasında yaşanılan meramımızı anlatmadaki zorlukları hafifletmiş ve konuyu bilinir kılmıştır. Bu tez kapsamına Karamanlıların taştaki izlerinden kitâbeleriyle günümüze ulaşan 20 Karamanlı kilisesi dahil edilmiştir. Kayseri, Nevşehir, Niğde, Konya, Isparta, Antalya ve İstanbul'da tespit edilen bu yapılara ait 26 kitâbe günümüz Türkçesine aktarılmış, yapıların mimari tanıtımları yapılmış ve geçmişte ortak duyarlılıkla Türkçenin farklı inanç kesimlerinin sanat dili olarak Türkiye kültür tarihine ilişkin değerleri ortaya konmuş ve belgelenmiştir. Anahtar kelimeler: Karamanlılar, Karamanlıca, Karamanlı Kiliseleri, kitabe, kültürel miras. The beginnings of the 20th Century were one of the most tumultuous periods for the Ottoman Empire. The Republic of Turkey, who sustained the difficulties previously faced by the Ottoman Empire as it was struggling not to be demolished, had to make important decisions after the end of the War of Independence. In the makings of said decisions, Turkey was unable to disregard the psychology of conflict caused by the repelling of the invasion in the West, as a result Turkey signed the exchange contract of Othodoxians and Muslims in Lausanne. It was at that point that those who ''talked Turkish, prayed in Turkish and wrote Turkish in Grek letters'', had long been named the ''Karamanians'' and were also sent to a foreign country that they had never been to; Greece. They did not, however, leave without a trace. In fact, they left a significant oeuvre and important cultural assets related to the hisorty of Turkish culture. Starting from churches and following with hundreds of monuments, fountains, Turkish baths and residential inscriptions were the traces left by the Karamanians. It is apparent by the increasing amount of publications that these traces that we have named ''Karamanlidika'' have taken the interest of the scientific community, starting with the (current) media. Despite the hardships that came across during the journey aimed at making a research about all the churches belonging to the Karamanians, the significance of our research has been raised by the aforementioned popularity. Thus, the difficulties that had when it came to explaining ourselves in the beginnings of our research were lessened, and the topic was made known. In scope of this thesis, 20 Karamanian churches that were comprivised of the traces left on rock by Karamanians that has survived to this day were included. 26 inscriptions that belonged to these structures that were detected in Kayseri, Nevşehir, Niğde, Konya, Isparta, Antalya and Istanbul, were translated to modern Turkish, architecturally identified and documented according to the values of their relations to the history of Turkish culture with common delicacy as the common artistic language of differentiating religious segments of the Turkish language. Key words: Karamanians, Karamanlidika, Karamanians Churchs, inscription, cultural heritage. 440