Savaştepe ve kepsut (Balıkesir) yörelerinde etnobotanik araştırmalar

Etnobotanik terimi, bitki-insan ilişkisi olarak tanımlanabilir. Türkiye'de etnobotanik çalışmalar açısından çok önemli veriler farklı yörelerde yapılan çalışmalar ile ortaya konmuştur. Savaştepe ve Kepsut (Balıkesir) ilçelerine ait etnobotanik çalışmaya rastlanmamış olması nedeniyle araştırma yöresi olarak bu ilçeler seçilmiştir. Savaştepe ilçesinde 44, Kepsut ilçesinde 63 köy bulunmaktadır. Çalışmanın materyalini toplamak amacıyla Mayıs 2012- Ekim 2015 tarihleri arasında bölgeye farklı dönemlerde 12 adet arazi gezisi düzenlenmiştir ve toplamda 59 gün sürmüştür. Araştırma süresince 107 adet köye gidilerek, her köyde bitkiler konusunda bilgili olan 510 kişi ile görüşmeler yapılarak bitkileri günlük yaşamda nasıl kullandıkları hakkında bilgiler kaydedilmiştir. Yöre halkı eşliğinde bitki materyalleri toplanmıştır. Bitki örnekleri bilimsel olarak tayin edilip, ISTE Herbaryumunda (İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Herbaryumu) saklanmaktadır. Bölgede toplanan 761 bitki örneğinden kullanılışı olan 72 familyaya ait 304 doğal bitki taksonu saptanmıştır. Bunlardan 13 takson endemiktir. Araştırma bölgesinde halk arasında kullanılan 245 takson tıbbi amaçla, 120 takson gıda olarak, 25 takson hayvan yemi olarak, 28 takson boyamada, 7 takson kozmetik amaçla, 57 takson farklı amaçlarla kullanılmaktadır. 16 takson ticari amaçla doğadan toplanarak satılmaktadır. Kullanımı olan 304 bitki taksonuna ait 691 yöresel isim saptanmıştır, bunlardan 423 tanesi ilk defa bu bögede tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bu araştırma ile çalışma bölgesinden elde edilen değerli bilgilerin kaybolmadan kayıt altına alınması sağlanmıştır. Özellikle tıbbi amaçla kullanılan bitkiler ile ilgili veriler, bu bitkiler ile yapılacak biyolojik aktivite, kimyasal çalışmalara ışık tutacaktır. Aynı zamanda elde edilen veriler sağlıklı gıda ürünlerinin geliştirilmesi, doğal tekstil ürünlerin üretimi, doğal kozmetik ürünlerinin geliştirilmesi, doğal boya üretimi gibi birçok alanda sanayi üretimine daha sağlıklı doğal alternatifler oluşturulması için fikir verecektir. Ethnobotany means that the relationship between human and plants. Ethnobotany gives information about relationships between public and plants which has important role in humans daily life. There is a rich ethnobotanical research collection in Turkey. This ethnobotanical study was planned to carried out in villages of Savaştepe and Kepsut districts (Balıkesir). Savaştepe district has 44 villages, Kepsut district has 63 villages. During the field work, 107 villages were visited during 59 days from May 2012 to October 2015 and 510 people were interviewed. The plant samples were collected in company with local people. The collected specimens were identified and were deposited as herbarium samples at ISTE (The Herbarium of the Faculty of Pharmacy of Istanbul University). Among these collected plants, 304 plants were determined to be used by the local people, 13 of them are endemic, 245 of them to be used as medicine, 120 taxa edible plants, 25 taxa as fodder and animal diseases, 28 taxa dye plants, 7 taxa cosmetic plants. Additionally 57 taxa were established for different usages. According to other ethnobotanical studies in Turkey, 423 new local names recorded. As a result, this study helps to preserve valuable information that may otherwise be lost to future generations. Especially, the obtained results from study area will support biological activities and also chemical studies. At the same time the development of the data obtained will give idea to produce healthy food products, natural textile products, development of natural cosmetic products, natural dyes. 524