Türkiye'de şeker sanayi ve özelleştirme

ÖZET Ülkemizde, tarım, gerek artan nüfusun beslenmesi gerekse milli ekonomiye olan katkısı nedeniyle büyük önem taşımaktadır. Ancak tarımın milli hasıla içindeki payı son yıllarda sanayi sektörüne göre bir azalma göstermektedir. Çoğunun kuruluşu Cumhuriyet yıllarına dayanan Tarımsal KİT'lerin verimsiz olmaları, her yıl işletme faaliyetlerini zararla kapatmaları bu sektördeki başlıca sorunları oluşturmaktadır. KİT'ler yoluyla uygulanan tarımsal destekleme politikası da ekonomi üzerinde önemli bir yük oluşturmaktadır. Kırsal kesimde yarattığı yüksek katma değer ve istihdam yönünden tarım ürünleri içinde önde gelen şeker pancarının ve şeker sanayinin Türkiye ekonomisi içinde önemli bir yeri vardır. Gelişmiş ülkelerde bu sanayi kooperatiflerin elinde iken, ülkemizde bu sektör KİT'ler tarafından yönlendirilmektedir. Bu sektörde KİT'lerle ilgili sorunların çözülmesi yanında şeker pancarları üreticisini küçük bir toprak parçası üzerinde geri bir teknolojiyle dünyadaki gelişmelerden habersiz hammadde üreten bir konumdan çıkarıp birlikte çalışan, üreten, modern teknolojiyi kullanabilen, ekonomik, sosyal ve siyasi olarak etkin olabilen bir üretici konumuna getirmek gerekmektedir. Bugüne kadar bu sektörde tek yönlendirici olan, yıllardır Türk çiftçisiyle entegre hale gelen bu kuruluşların ilgisiz kişilere satılması, özelleştirme yönteminin yanlış seçilmesi büyük problemlere neden olacaktır. Özelleştirme sonucunda, özelleşen kuruluşların ne şekilde kullanılacağı, yeni tekeller oluşturup oluşturmayacağı, geniş halk kitlelerinin istihdam sorunu ile karşı karşıya kalıp kalmayacağı konuları büyük önem taşıyan bir konudur. Türkiye'de 3 özel şeker fabrikasındaki yönetim politikasıyla Pankobirlik, bu sektörde özelleştirmenin başarılı bir örneğini vermektedir. Bu11 fabrikalarda, özelleştirme sonucu hiçbir problem yaşanmamıştır. Çünkü fabrikaların tabanını oluşturan geniş üretici kitlesinin üst kuruluşu olan Pankobirlik'in bu sektörde büyük bir birikimi ve deneyimi vardır. in SUMMARY Agriculture is of a great importance for the increasing population and the national economy in Turkey. The share of agriculture in the national product however shows a decreasing trend compared to the industrial sector in recent years. The main problem in this sector is that the agricultural public economic enterprises, a majority of which was founded in the early years of the Republic, suffer losses in their operating activities every year due to their unproductiveness. Agricultural subsidy policies which are mainly implemented through the public economic enterprises constitute a remarkable burden on the economy. Having a priority amongst the agricultural products with its high added value and employment in the rural areas, the sugar beets and sugar factories plays an important role in the national economy of Turkey. While the cooperatives rules this industry in the developed countries, it is directed by the public economic enterprises in Turkey. There is a need to solve the industrial problems induced by the public economic enterprises, and make the sugar beet producers effective in economic, social and political fields and capable of using the contemporary technology in a cooperative environment of production rather than being only a raw material producer using outmoded technology on a small piece of land by ignoring the worldwide developments. Selection of a wrong method of privatization and sales to the wrong buyers of these enterprises, being the sole authority in this sector which has been integrated with the Turkish farmers for many years, would create considerable problems. It is of high importance how the privatized enterprises would be used, and if some new monopolies would emerge and any possible problem of mass employment would appear.IV With its management policies with the three private sugar factories in Turkey, Pankobirlik is a successful example of privatization in this sector. The privatization in these factories has created no problems, since Pankobirlik has a significant knowledge and experience in this industry as a top level union of a large mass of producers who is the basic foundation of the said factories. 78