CNC takım tezgahlarının gelişimi ve ülkemiz talaşlı imalat sektöründeki yeri

CNC TAKIM TEZGAHLARININ GELİŞİMİ ve ÜLKEMİZ TALAŞLI İMALAT SEKTÖRÜNDEKİ YERİ ÖZET Türk imalat sektöründe CNC takım tezgahları artık büyük bir ilgi ve kabul gördüğü halde, bu ülkedeki CNC kullanıcıları üzerine yapılmış spesifik bir çalışma yoktur. Diğer bir deyişle, bu teknolojinin kullanımının imalat sektörümüz üzerindeki sosyal ve ekonomik etkileri ortaya konamamıştır. Bu tür çalışmalarla gelişmiş teknolojilerin kullanımının getirdiği avantajlar ortaya çıktığında, Türk imalat sektörünün dünya seviyesindeki rekabet ortamında yerini belirlemesi kolaylaşacaktır. Bununla birlikte, CNC teknolojisinin kullanıcılara ne gibi avantajlar sağladığı, ne gibi dezavantajlarla karşı karşıya oldukları ve bu teknolojiden beklentileri açığa çıkacaktır. Bu çalışmayla, Türkiye'de CNC tezgah kullanan imalatçı firmaların bir profili çizilmiştir. CNC takım tezgahları, bir işçinin parça resmine göre, gerekli işleme parametrelerini kendi kabiliyet ve tecrübesine dayanarak belirlediği konvansiyonel tezgahlardan oldukça farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden konvansiyonel tezgahların işleme kalitesi ve prodüktivitesi büyük oranda operatörün becerisine bağlı olmaktadır, aynı parçanın farklı tezgahlarda farklı işçiler tarafından üretilmesi üretim kalitesinde de farklılık gösterecektir. CNC takım tezgahlarında makine fonksiyonlarının kontrolü parça programı ve işleme verileri tarafından belirlendiği ve operatörün inisiyatifinde olmadığı için, CNC takım tezgahları konvansiyonel tezgahlarda karşılaşan ürün kalitesi farklılıklarını ortadan kaldırmaktadır. Nümerik kontrollü takım tezgahları, oldukça yüksek programlanabilme esnekliğine sahip; küçük, orta ve büyük miktardaki parçaların üretimi için ideal olarak kullanılabilen üretim sistemleridir. CNC takım tezgahlarının en başta gelen avantajları; üretim esnekliği ve üretim hızlarının çok yüksek oluşu, parça programlarının minimum manuel veri girişi ile değiştirilebilmesi ve başlangıç ayar zamanlarının çok kısa olmasıdır. Bu çalışma ile Türk imalat sanayiindeki işletmelerde CNC takım tezgahlarının kullanımı, hazırlanan anket formu vasıtasıyla ve daha önce bu alanda yapılmış araştırmalar da göz önünde bulundurularak ortaya konmuştur. Firmalar bulundukları 'dÖİIÂİUSYON MERffiZİşehir ve faaliyet gösterdikleri sektörlere göre belirlendikten sonra, firmalardaki farklı tip bilgisayarların proje çalışmaları, mühendislik ve araştırma-geliştirme gibi çeşitli işletme faaliyetlerinde ne oranda kullanıldığı ortaya konmuştur. Firmalar, OECD' nin yaptığı sınıflandırma baz alınarak sahip oldukları personel sayısına göre sınıflandırılmış, küçük ve orta ölçekli işletmelerin ülke sanayiindeki önemi vurgulanmıştır. Grafikler ışığında imalatçı firmalar için potansiyel pazarlar ifade edilmiştir. Yine tablo yöntemiyle firmaların büyüklüklerine göre hangi pazarlara iş yaptıkları açıklanmıştır. Araştırmaya dahil olan firmalarda CNC tezgahların göz ardı edilmiş veya öne çıkmış yönlerini ortay koymak için, firmaların CNC teknolojisine geçmelerinin sebepleri, amaçları, bu teknolojinin kendilerine sağladığı avantajlar ve yaşadıkları sıkıntılar grafik ve tablolar yoluyla açıklanmıştır. Bunun yanında firmaların CNC teknolojisi hakkındaki bilgi seviyeleri ve bu teknolojiye geçerken tam otomatik esnek bir üretim sistemine sahip olmak gibi ileri bir amaçları olup olmadığı belirlenmiştir. Firmaların kullandığı CNC takım tezgahı türleri ve sayısı belirledikten sonra, dünyada ve Türkiye' de takım tezgahları üretimi ve tüketimi analiz edilmiş, bu konuda Türkiye ve bazı ülkeler arasında kıyaslamalar yapılmıştır. CNC torna tezgahları, CNC freze tezgahları, CNC taşlama tezgahları, CNC tel erozyon tezgahları ve işleme merkezlerinin Türkiye' de imalatçı firmaların en çok kullandığı CNC takım tezgahı tipleri olduğu karşımıza çıkmaktadır. CNC boru bükme, CNC punch pres, CNC sac şekillendirme tezgahları ve CNC lazer tezgahları ise işletmelerde kullanılan diğer tip CNC tezgahlarıdır. CNC tezgahların programlanması ve kullanılması ile ilgili kişilerin işletmelerde prodüktiviteyi etkileyen en önemli faktörlerden biri olduğu saptanmıştır. CNC tezgahların ortalama çalışma saatleri, programlama yöntemleri, herhangi bir sebepten dolayı çalışmamaları sonucu ortaya çıkan günü kayıpları ve firmalarda bu tezgahların bakım ve onarımından sorumlu personelin durumu grafiklerle ortaya konmuştur. XI THE DEVELOPMENT AND THE PLACE OF CNC MACHINE TOOLS IN TURKISH METAL CUTTING SECTOR SUMMARY Although there is such a wide acceptance of CNC machine tools employed in Turkish manufacturing industry, there is not any spesific study on the use of CNC technology in this country. In other words, there is a lack of comprehensive study on the social and technical impacts of the use of this technology. Such a study would, if planned properly and carried out successfully, enlighten the way towards more advanced manufacturing technology to be used and developed in order to push Turkish industry to the world' s competitive edge. This kind of studies might reveal the real problems and advantages which the CNC technology users faced with and their expactations from using CNC machine tools. The present study recognizes this fact and hence aims to draw the profile of the manufacturers employing CNC machine tools in their plants. CNC machine tool differs considerably from conventional machine, which is operated manually by a skilled worker who reads the part drawing and then applies the required machinig parameters based on experience. Thus with conventional machine tools, machining quality and productivity depend to a great extend on the operator' s skill, which explains why quality of production varies from one worker to another and from day to day. CNC machine tools overcome this inconsistency because the control of the machine' s function is determined by a part program and is thus largely indepent of the operator. CNC machine tools are freely programmable manufacturing devices and are exceptionally well suited to the automatic production of small-to-medium-lot sizes. Their main advantages are their flexibility and speed with which the machining programs can be changed with a minimum of manual interference, that is, with minimized set-up time. Within the scop of the present study, it was aimed to investigate the use of CNC machine tools in Turkish manufacturing industry by means of questionnary form and the previously published studies based on this subject. After the firms investigated XIIwith respect to cities and sectors, the use of computers in the companies was analyzed regarding the possible application fields such as project works, engineering and R-D, accounting etc. The number of employees in the firms was interpreted with respect to OECD classification and the importance of small and medium sized enterprises was emphasized. The potential foreign markets of the enterprises were illustrated and interpreted in the light of graphical presentation. In addition, the size of enterprises compared with the potential markets in the tabular form. To analyze the backround and foreground of CNC machine tools employment in respondent companies participated in the survey, the puposes, reasons, advantages and burdens of CNC employment were presented by means of both graphs. Besides, the level of CNC knowledge in the enterprises and ultimate aim the firms for reaching a fully automated flexible manufacturing system inquired. After the types of CNC machine tools purchased by the enterprises were introduced, machine tool production, consumption and trade in the world and some of the selected countries were analyzed by comparing the same aspects in Turkey. CNC lathes, CNC milling machines, CNC grinding machines, machining centers are the mainly employed CNC types on which the comments were intensified. CNC tube bending and CNC lazer cutting machines were the other types of CNC machines employed in the firms. Operators and programmers of CNC machine tools are important factor influencing the productivity of the production in the firms. During analyzing the operators and programmers in the firms, the collected data were interpreted by the help of graphical illustration. However, the best methods, if employs, that should be benefical for the CNC users, were explained also. Operating hours, program input media, workdays lose due to breakdowns and people in charge of maintance of CNC machines also interpreted by means of graphs. XIII 164