Şeyhzâde Abdürrahîm el-Amâsî el-Hanefî'nin Şerh'uAkâidi't-Tahâvî isimli eserinin tahkîk ve tahlîli

Bu çalışma Şeyhzâde Abdürrahîm Amâsî'nin, ilmî kişiliği ve onun Şerhu AkâidiEhli's-Sünne ve'l-Cemâa olarak meşhur `Metâliu Nihâyeti'l-İdrâk` adlı eserinin tahkîkiile Kelâma katkıları hakkındadır. İlgili eser, Ebû Cafer et-Tahâvî'nin Akâidi Ehli's-Sünne adlı kitabının şerhidir. Çalışmamız üç bölümden oluşmuştur. Birinci Bölüm'deeserin tanıtımı aidiyeti ve müellifin ilmî kişiliği hakkında bilgi verilmiştir. Bu minvaldeedisyonda kullanılan nüshalar, eserin özellikleri ve mezkûr müelliflerin yaşadığı ortam,ilmî, siyasî ve kültürel açıdan incelenmiştir. Ayrıca müelliflerin şahsî ve ilmî hayatlarınıincelemek için onların ders aldığı hocalar ve yetiştirdiği öğrencileri tespit edilmiştir.Çalışmamızın ikinci kısmında eserin üslûbu ve muhtevası anlatım biçimi, klasikKelâm ve Mâtürîdî kaynaklarla istidlâli, yazmada yer alan edebî gramer ve semantiktahlillerin Kelâmî bir delil olarak müellif tarafından nasıl kullanıldığı üzerindedurulmuştur. Ayrıca yazarın dilsel istişhâdı, âyet ve hadislerle istişhâd metotları, te'vîlyöntemleri ve diğer kaynakları kullanma metodu hakkında bilgi verilmiştir.Üçüncü kısımda ise kitabının tahkîkine yer verilmiş, Türkiye ve Mısır'dabulunan yazmalar karşılaştırılmış, ilgili nüsha tamamlanarak Arap dili kurallarına göreedisyon kritiği yapılmıştır. Yine eserdeki âyet ve hadislerin tahrîcinin yanı sırakendisinden nakilde bulunulan düşünürler ve eserleri hakkında malumat sunulmuş,bahsedilen fırka ve şahıslar hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca eserde geçen terminolojikifadelerden önemli olanlar tanımlanmış, kapalı cümleler izah edilmiştir. Son olarakaraştırma neticesinde ulaşılan neticeler takdim edilmiştir. In this thesis, the book of Shaykhzadeh Abdürrahîm Amâsî Sharhu Aqaidu Ahlas-Sunnah wa'l-Jamaa'h is analysed and investigated. This book is a commentary ofAqidatu Ahl as-Sunnah that belongs to Abu Jafar at-Tahawi. This study consist of threeparts. In the first chapter, some information is given about the lives of ShaykhzadehAbdürrahîm Amâsî and Abu Jafar at-Tahawi. The circumstances, during which theaforementioned writers lived, are examined from political, economic and culturalaspects there. Moreover, in order to understand the writer's personal and scientific lives,their academic aspects are explored by indicating and giving information about thepeople from whom they take education and the student that they educate.In the second chapter of the study, it is examined that the commentary ofShaykhzadeh from the aspect of its methodology. In this context it is clarified and putforward their methods and types of proofing with Qur'an and Hadith. Also, it is touchedupon the sources Shaykhzadeh used, his sect in creed and faith and his choices betweendifferent sects judgments that he pick.In the third chapter, there is the investigation of the book. For this, two copies ofit are used comparatively, the one in Egypt and in Turkey. Thus, it becomes possiblefirst to detect the missing parts and complete the book and to write it according to rulesof modern Arabic. Later, the Quran verses and Hadiths used in the book analyzed andmade clear in terms of their places and sources. Additionally some information aboutconfidentiality of the people from whom the writer quoted in the book are provided. It isalso tried to identify both the sects and people mentioned in the book. We put an effortto describe terminological statements and to explain ambiguous sentences. Lastly, theconsequences reached are presented with sources. 341