Bazı bitkisel kökenli ekstrakt ve insektisitlerin Chelonus oculator Panzer (Hymenoptera:Braconidae), Bracon hebetor Say (Hymenoptera:Braconidae), Venturia canescens Grav. (Hymenoptera:Ichneumonidae) gelişimi ve parazitleme davranışları üzerine etkileri

Bu çalışmada kullanılan koinobiont larva parazitoti Venturia canescens Grav. (Hymenoptera: Ichneumonidae), Ungüvesi Ephestia kuehniella Zeller (Lepidoptera : Pyralidae) üzerinde; idiobiont larva parazitoiti Bracon hebetor Say (Hymenoptera : Braconidae), Kurumeyve güvesi Plodia interpunctella Hubner (Lepidoptera: Pyralidae) üzerinde ve koinobiont yumurta-larva parazitoiti Chelonus oculator Panzer (Hymenoptera : Braconidae), Pamuk yaprakkurdu Spodoptera littoralis Boisd. (Lepidoptera: Noctuidae) üzerinde yetiştirilmiştir. Bu üç parazitoite, bitkisel kökenli insektisit Neem Azal®-T/S ve Spruzit® Neu'nun gelişime ve davranışa olan yanetkileri; bitkisel kökenli ekstrakt Hotpepper wax ve Orange guard'ın ise davranışa olan yanetkileri laboratuar koşullarında belirlenmiştir.Parazitoitlerin konukçuları olan Ephestia kuehniella Zeller, Plodia interpunctella Hubner ve Spodoptera littoralis Boisd. üzerinde Neem Azal®-T/S ve Spruzit® Neu'nun LC50 ve LC25 değerleri belirlenmiştir. Yanetki çalışmalarında Neem Azal® T/S ve Spruzit® Neu'nun iki subletal dozu (LC50 ve LC25), parazitlenmiş konukçulara uygulanmış ve uygulamaların parazitoitlerin gelişmine etkileri belirlenmiştir. Spruzit® Neu'nun yüksek letal dozunda (LC50) parazitoit gelişimi olmamıştır. Bitkisel insektisitlerin diğer uygulamalarında ise parazitoitlerin gelişme süresi, çıkış oranı, yaşam süresi ve ergin büyüklüğü önemli ölçüde olumsuz etkilenmiştir. Sonuçlar bitkisel kökenli insektisit uygulamalarında, parazitoit gelişiminin Neem Azal® T/S'da Spruzit® Neu'ya göre daha az etkilenebileceği yönündedir.Bitkisel kökenli insektisit ve ekstraktların parazitoitlerin davranışlarına etkisi üç farklı yöntemle belirlenmiştir. Bunlar; parazitoitin konukçuyu elde etme davranışı, hava akışlı Y tüp olfaktometrede seçim testi ve ilaç uygulaması yapılmış konukçularda süreye bağlı olarak parazitlenen konukçu sayısının belirlenmesidir. Uygulamalarda bitkisel kökenli insektisit Neem Azal® T/S ve Spruzit® Neu'nun LC50 ve LC25 dozları ve bitkisel kökenli ekstrakt Hotpepper wax ve Orange guard'ın ise uygulama dozları kullanılmıştır. Davranış denemelerinin sonucunda, uygulanan bitkisel insektisit ve ekstraktların parazitoitlere uzaklaştırıcı etkisinin olduğu bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Venturia canescens, Bracon hebetor, Chelonus oculator, yanetki, gelişme, davranış In this study, koinobiont larval parasitoid Venturia canescens Grav. (Hymenoptera: Ichneumonidae), idiobiont larval parasitoid Bracon hebetor Say (Hymenoptera: Braconidae) and koinobiont egg-larval parasitoid Chelonus oculator Panzer (Hymenoptera: Braconidae) were reared on Ephestia kuehniella Zeller (Mediterranean flour moth) (Lepidoptera: Pyralidae), Plodia interpunctella Hubner (Indian Meal Moth) (Lepidoptera: Pyralidae), Spodoptera littoralis Boisd. (Cotton leafworm) (Lepidoptera : Noctuidae), respectively. Development and behavioral side effect of Neem Azal® T/S ve Spruzit® Neu and behavioral side effect of Hotpepper wax and Orange guard were examinated for three parasitoid in the laboratory conditions.LC50 and LC25 values for the Neem Azal® ?T/S and Spruzit® Neu were determined in the host of parasitoids such as Ephestia kuehniella Zeller, Plodia interpunctella Hubner and Spodoptera littoralis Boisd. In the study of side effect, two sublethal dose of Neem Azal® ?T/S and Spruzit® Neu were applied on parasitized host. The effect of this application was examinated on the development of parasitoid. There were no development at LC50 dose of Sprizut Neu. The other applications of botanical insecticides have a negatif effect on the development, emergence ratio, longevity and adult size of parasitoids. The results show that, the development of parasitoids is effected less than Neem Azal® ?T/S, Spruzit® Neu used in botanical insecticide applications.The effect of botanical insecticides and extracts on behaviour were determined with three methods. These are foraging behavior, choice test Y-tube olfactometer and number of parasitized host depending on time in which insecticide are applied. The results of these experiments show that these botanical insecticides and extracts have repellent effect on parasitoids.Key Words: Venturia canescens, Bracon hebetor, Chelonus oculator, side effect, development, behaviour 123