19. yüzyılda Kafkaslardan Anadolu'ya göçler (Çorum ili örneği)

Osmanlı Devleti'nin azınlık isyanları ve toprak kayıplarıyla uğraştığı bir dönemde Rusya'nın sıcak denizlere inme politikasının uzantısı olarak Kafkasya topraklarını işgal girişimi sonucu Müslüman Kafkas halkları için çileli bir süreç başlatmıştır. Göç yollarında çoğu muhacir çeşitli sebeplerden hayatını kaybetmiştir. Osmanlı Devleti, tam anlamıyla bir insanlık dramı olan göçleri koordine etmek için muhacirin komisyonları kurmuş, muhacirlerin temel ihtiyaçlarını halkın da desteği ile karşılamaya çalışmıştır. Göçmenlerin iskân edildiği bölgelerden biriside Çorum olmuştur. Çorum konumu itibariyle muhacirler için hem geçici hem de kalıcı iskân bölgesi olmuştur. Çorum halkı muhacirlere kucak açmış imkânları ölçüsünde yardımlarda bulunmuştur. Muhacirlere konut yapmışlar, iaşelerini karşılamışlar arazi ve tohum vermişlerdir. Fakat kimi zaman muhacirlerden kimi zamanda yerli halktan kaynaklanan sorunlar da yaşanmıştır.Bu çalışmada 19. yüzyılda Kafkaslardan Anadolu'ya yapılan göçler Çorum ili örneğinde ele alınmıştır. Kafkas göçlerini anlamak için öncelikle göç, sürgün gibi kavramlar üzerinde durulmuş ve Kafkasya'nın tarihine, coğrafyasına ve Kafkas halklarına değinilmiştir. Osmanlı Devleti'nin göçler karşısındaki tutumu, muhacirlere yapılan yardımlar ve yaşanan olumsuzluklar belgelerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Muhacirlerin iskân edildikleri bölgelerden biri olan Çorum'a gelen göçmenlerin kökeni, yerleştikleri yerler, yaşanan sıkıntılar ve göçmenlere hükümet ve halk tarafından yapılan yardımlar arşiv belgeleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kafkasya, Göç, XIX. yy, Çorum, Anadolu, Sürgün When The Ottoman Empire was dealing with missing of territory and minority riots, Russia was trying to attempt invasion to Caucasus territory in connection with the Access to the warm waters. Therefore, muslim Caucasians faced to the hard period. Most of immigrants died for their disposition caused by various reasons. The Ottoman Empire founded immigration commissions to coordinate immigrations that became a humaniitarian plight and also they tried to supply basic needs for them with the help of community living there. Çorum was one of the provinces where immigrants were settled. As its geographical location, Çorum became both temporary and permanent housing for immigrants. Poeple in Çorum embraced to immigrants and gave them supports.They built houses, afforded their basic needs, gave them lands and seeds. But sometimes they experienced with some problems caused by both immigrants and people living in Çorum.This study includes immigrations from Caucasus to Anatolia in 19th century as an example of Çorum Province. Also, some terms like immigration, exile are emphasised in order to get information about immigrations of Caucasus and history of Caucasus, geography and community are stated. The Ottoman Empire's attitude against immigrations, contributions to immigrants, some problems are manifested with valid documents. Çorum is one of the regions that immigrants were located and their origins, settlements, problems also contributions that were made to immigrants by community and government are emphasised with archive documents.Keywords: Caucasus, İmmigration, XIX.century, Çorum, Anatolia, Exile. 120