Azerbaycan ekonomisinde petrol fiyatlarının döviz kuru ve makroekonomik değişkenlere etkileri

1991 senesinde bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ekonomisi günümüzde çok kısa bir zamanda hızla gelişmiştir. Bağımsızlığının ilk yıllarında çok büyük ekonomik krizlere maruz kalan ve dünyanın yoksul ülkeleri sırasında yer alan Azerbaycan yürüttüğü ekonomik reformlar sayesinde 25 yıllık bir süreçte pazar ekonomisine geçişi elde etmiştir. Bu çalışmanın amacı, gerçek anlamda döviz kuru ile Azerbaycan ekonomisinin makroekonomik göstergeleri arasındaki ilişkileri sunmaktır. 2014 yılından itibaren Azerbaycan ekonomisi dünya pazarındaki petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle küçülmeye başlamış, bankacılık sektöründeki krizler ülke genel ekonomisini etkilemiş, milli gelirdeki düşüş ve devalüasyonlar bu krizi daha da tetiklemiştir. Son yıllarda ekonomi, döviz kurlarındaki yükselme yüzünden zarar görmüştür. Bu çalışmanın amacı çeşitli makroekonomik göstergelerle reel döviz kuru arasındaki ilişkileri ekonometrik olarak belirlemektir. Çalışmada 2006M1:2017M12 dönemine ait veriler kullanılarak eşbütünleşme analizi yardımıyla değişkenler arasındaki olası uzun vadeli ilişkileri belirlenmeye çalışılmış, nedensellik ve etki-tepki analizleri uygulanmıştır. Büyüme ve reel döviz kuru arasında uzun dönem ilişki tespit edilmiştir. Enflasyon ve reel efektif döviz kuru arasında uzun dönem ilişki tespit edilmese de, enflasyonun reel efektif döviz kurundaki şoklara tepki gösterdiği belirlenmiştir. Petrol fiyatları ve reel efektif döviz kuru arasında nedensellik ilişkisi tespit edilmiş ve petrol fiyatlarındaki şokların reel efektif döviz kuruna etki gösterdiği ortaya çıkmıştır. Economy of the Republic of Azerbaijan has quickly developed in a very short time right after declaring its independence in 1991. While in the first years of its independence it was considered as one of poor countries in the world, it has made a transition to the market economy soon, thanks to the economic reforms undertaken by Azerbaijan government. The aim of this study is to present the relationships between real effective exchange rate and macroeconomic indicators of Azerbaijan economy. Starting from 2014, Azerbaijani economy started to shrink due to falling oil prices in the world market, crises in the banking sector affected the general economy of the country, decreases in national income and devaluations further triggered this crisis. In recent years, economy has suffered from increase in exchange rates. Therefore our aim is to econometrically determine the relationships between various macroeconomic indicators and real effective exchange rate. We are trying to econometrically achieve this impact. Using data from 2006M1:2017M12 period, we try to determine the possible long-term relationships between variables by applying cointegration, Granger causality and the impulse response analyses. According to results, the long-run relationship between economic growth and real effective exchange rate was determined. While no long-run relationship was determined between inflation and real effective exchange rate, it has been shown that the inflation respones the shocks on the exchange rate. Also, a causality realtionship was identified between petrol prices and real effective exchange rate. 111