Hadis kaynaklarında Hz. İsa hakkındaki rivayetlerin incelenmesi

`Hadislerde Hz. İsa` şeklinde genel bir çalışma şu ana kadar yapılmış değildir. Hz. İsa'nın sadece nüzûlüne (kıyamete yakın yeryüzüne dönüşüne) dair hadisleri konu alan az sayıda eser mevcut ise de, bunların sadece ilgili hadisleri toplamayı hedefledikleri, rivayetler üzerinde yapılmış analitik bir çalışma olmadıkları görülmektedir. Hz. İsa hakkındaki hadisler üzerinde kapsamlı bir inceleme yapılması önemli bir ihtiyaç olarak karşımızda durmaktadır. İşte bu ihtiyacı karşılamaya yönelik hazırlanan bu tezdeki amaç, ilgili hadisler üzerinde objektif bir `tespit çalışması` ortaya koymaktır. Konuyla ilgili bütün rivayetlerin bir doktora tezi çerçevesinde ele alınamayacak yoğunlukta olmasından ötürü tezin çerçevesi `ilk üç asra ait temel hadis kaynaklarındaki lafzen merfû rivayetler`le sınırlı tutulmuştur.Üç bölümden oluşan çalışmanın Giriş Bölümü'nde; konunun önemi, araştırmanın amacı, çalışmada kullanılan kaynaklar ve yönteme dair bilgi verilmiş, özellikle Hz. İsa'nın nüzûlüne dair daha önce yapılmış çalışmalar tanıtılmış, tezimizin onlardan farkı ve getirdiği yenilikler üzerinde durulmuştur. Birinci Bölüm'de Hz. İsa'nın isim ve sıfatları, ailesine ait bilinenler, öncesi ve sonrasıyla doğum süreci, şemâili, hakkındaki inanç kaymaları, risaleti, fazileti ve zühdü, ayrıca kendisinden sonra ümmetinin durumuna dair rivayetler sistemli bir şekilde incelenmiştir. İkinci Bölüm, Hz. İsa ile ilgili hadisler denilince daha ziyade akla gelen `Hz. İsa'nın nüzûlü` konusundaki hadislere ayrılmış ve her biri ilk bölümdeki tarzda ele alınmıştır. İlave olarak rivayetlerin sıhhat ve şöhret durumları ile muhteva hakkında genel değerlendirmeler yapılmıştır. İlk iki bölümde üzerinde teferruatlıca durulan rivayetlerde problem sayılan / olan hususlar Üçüncü Bölüm'de ortak başlıklar altında ortaya konmuştur. Sonuç itibariyle, hicrî ikinci asırdan itibaren kaynaklarda yer alan Hz. İsa ile ilgili rivayetlerin sonraki kaynaklara intikal sürecinde bazen aslı etkileyecek türden değişim ve dönüşümlerin sözkonusu olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca sadece hasen ve zayıf hükmü verilen rivayetlerde değil, sahih sayılanlarda dahi ravinin adalet ve zabtını, isnadın ittisalini zedeleyen pek çok kusurun ve illetin mevcut olduğu görülmüştür.ANAHTAR KELİMELER: Hz. İsa, Nüzûl-i İsa, İsa bilim (Kristoloji), Mesih, Hz. Meryem, Mehdi, Deccâl, Kıyamet alametleri, İsrâiliyat. My research has not revealed any study that covers Jesus in the Hadith in a comprehensive fashion. There are only a handful of works that deal with hadiths concerning the return of Jesus near the end of times; however, these works are no more than compilations, and they are far from being an analytical study on the narrations. Thus, there is a great need for a comprehensive study of the hadiths on Jesus. This dissertation is an effort to respond to this need by laying down an objective evaluation based on a broad analysis of the narrations. Since it is not possible to cover all narrations within a doctoral dissertation, this work is limited to the marfu' hadiths, or the narrations that can be traced back to the Prophet, that are found in the essential hadith sources of the first three centuries.This dissertation consists of three chapters. The introduction lays down the purpose of this work, the sources benefited during the study, the methodology applied, information on the previous works available within the literature and how this dissertation differs from them and how it contributes to the field. The first chapter systematically explores the names and attributes of Jesus, his family, his birth with pre- and post-natal context, his physical outlook, deviations of belief about him, his prophethood, his virtues and asceticism, and narrations about his followers after him. The second chapter is reserved for narrations about his return; these narrations are what first come to mind when one thinks of hadiths concerning Jesus and they have been studied in this dissertation using the same methodology from the first chapter. Additionally, a general evaluation is provided for the reliability and recognition of narrations and their content. The third chapter covers problematic aspects of the narrations which were analyzed in the first two chapters in detail under classified topics. In conclusion, it has been understood that there have been some changes and transformations as extensive as to have an effect on the original versions as hadiths were being passed on to subsequent sources. It has also been found that there are multiple deficiencies and factors that harm connections in the sources of narration and the narrator's justice and determining not only in weak (da'if) and good (hasan) narrations, but also in hadiths that are considered sound (sahih).KEY WORDS: Jesus, Return of Jesus, Christology, Messiah, Mary, Mahdi, Anti-Christ, Signs of Doomsday, Israiliyat 461