Karakurum dağlarının batısında iklim değişiminin tetiklediği buzul erimelerine bağlı tehlikelerin değerlendirilmesi: Gulmit, Ghulkin, Passu, Batura, Mulunguti, Yazghel, Khurdopin ve Verjirave buzul alanları (Pakistan)

Batı Karakurum buzulları, iklim değişikliğine küresel ölçekte dünyanın diğer buzullarına göre anormal bir davranışla yanıt vermektedir. Ancak bu konuda münferit buzul dinamiklerine çok az dikkat çekilmiştir. Bu tez, Batı Karakurum Dağ silsilesindeki Üst İndus nehri havzası olarak Kuzey Pakistan'ın Hunza vadisindeki Gojal bölgesinde, 1990-2016 yılları arasında değişen iklim koşullarına karşı verilen farklı buzul tepkisine odaklanmıştır. İklim değişikliğini ve buzul dinamiklerini araştırmak için bu bölgedeki sekiz buzul (Gulmit, Ghulkin, Passu, Batura, Mulunghuti, Yazghel, Khurdopin ve Virjerave) vaka incelemesi olarak seçilmiştir. Buzullar, coğrafi referans noktası olan Hunza Nehri ile yön değerlerine dayalı olarak doğu ve batı olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Batura buzulu (56 km) da dahil daha küçük ebatlı (12-26 km) batı buzullarının, istikrarlı buzul kütle dengesine negatif etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Çin ile Pakistan arasında KKH (Karakurum Yolu) olarak bilinen tek güvenilir bağlantı yolu, Ghulkin buzulundan buzul-akarsu akışı nedeniyle düzenli olarak hasar görmektedir. Şimşal vadisinin doğu buzulu, buzul kütlesinin güney-kuzey yönelimiyle boyut olarak (15-40 km) daha büyüktür ve kaydedilen zaman aralığında istikrarlı pozitif kütle dengesi göstermiştir. Bu buzullardaki buzul dalgalanması, birçok araştırmacı tarafından Khurdopin (32 km) buzulundaki olaylarla gözlemlenmiştir. Bu, düzenli olarak GLOF (Buzul Gölü Büyük Sel Felaketi) oluşturarak Şimşal Nehrinin tıkanmasına neden olmaktadır ve oluşan settin yıkılması durumunda büyük bir sel riskine sahiptir. Değişen yağış, bölgede ve özellikle buzullarda büyük bir etkiye sahiptir. Uzun vadede afet riskini azaltma planlaması ve kısa vadeli afetlere müdahale ilkeleri, topluluklar için buzul tehlikesine eğilimli bölgede güvenli yaşama imkânı sağlayan kilit unsurlardır.Anahtar kelimeler: Batı Karakurum buzulları, iklim değişiklik, buzul dinamiklerine, buzul tehlikeleri, GLOF (Buzul Gölü Büyük Sel Felaketi), Gojal vadisi (Pakistan). Western Karakurum glaciers are responding to climate change with an anomalous behavior than other glaciers of the world on a global scale but very less attention has been given to the individual glaciers dynamics. The thesis research focused on the different glacier response to the changing climate during 1990-2016 in Gojal region located in Hunza valley of northern Pakistan. Eight glaciers (Gulmit, Ghulkin, Passu, Batura, Mulungutti, Yazghel, Khurdopin and Verjirave) were taken as case study in this region for investigation of climate change and glacier dynamics. The glaciers were grouped into two sections as eastern and western based on their aspect values with Hunza River as the geographical reference point. Western glaciers with smaller sizes (12-26 km) including Batura glacier (56 km) were observed to have negative to stable glacial mass balance. The only reliable connection route between China and Pakistan known as Karakurum Highway (KKH) is regularly damaged by the glacio-fluvial runoff from Ghulkin glacier. Eastern glacier of Shimshal valley are larger in size (15-40 km) with south to north orientation of their glacier mass have shown stable to positive mass balance in the recorded time frame. Glacier surging is observed by many researchers in theses glaciers with most events in Khurdopin glacier (32 km). The changing precipitation has an overall effect on the glaciers in particular and on the region in general. Long term disaster risk reduction planning and short term disaster response policies are key elements for the communities to have safe lives in the glacial hazard prone region. Keywords: Western karakurum glaciers, climate change, glacier dynamics, glacier hazards, GLOF, Gojal valley (Pakistan). 116