Afganistan'da döviz kuru, dış ticaret ve yoksulluk ilişkisi

Bir ülke ekonomisinde tüm faaliyetlerin başında yer alan ve en önemli makroekonomik göstergelerden olan döviz kuru, dış ticaret ve yoksulluk kavramları bu çalışmada ele alınmıştır. Bu çalışmanın temel amacı gelişme sürecinde olan Afganistan'da döviz kuru, dış ticaret ve yoksulluk değişkenleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada belirtilen hedefe yönelik teorik açıklamalar ve gereken literatür incelemeleri yapıldıktan sonra değişkenlere ait veriler üzerinde ampirik çalışma yapılmıştır.Çalışmanın ampirik kısmında Afganistan'a ait 2006-2016 yılları arası çeyrek dönem; döviz kuru, ihracat, ithalat, reel GDP büyüme oranı ve insani gelişme endeksi verileri kullanılarak ARDL sınır testi yöntemi ile uzun ve kısa dönem analizi yapılmıştır. Uzun dönem analizi sonucu ihracat ve döviz kuru arasında negatif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu, insani gelişme endeksi ve büyüme göstergesinin döviz kuru ile pozitif ve anlamlı bir ilişki sergilediği ve ithalat değişkeni ile döviz kuru arasında uzun dönemde herhangi bir ilişkinin olmadığı görülmüştür. Kısa dönemde sadece insani gelişme endeksi ile döviz kuru arasında olumsuz bir ilişkinin olduğu ve diğer üç açıklayıcı değişken ile döviz kuru arasında herhangi bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru, Dış Ticaret, Yoksulluk, Afganistan, ARDL sınır testi. The concepts of the exchange rate, foreign trade, and poverty, which are among the most important macroeconomic indicators in a country economy, are discussed in this study. The main objective of this study is to examine the relationship between the exchange rate, foreign trade and poverty variables in Afghanistan. After the theoretical explanations and the literature reviews, the empirical study was implemented on the variables.In the empirical part of the study, the long and short-term analysis was performed between the period of 2006-2016 for Afghanistan by ARDL boundary test method using quarter period data of exchange rate, export, import, real GDP growth rate, and human development index data. There is negative and meaningful relationship between export and exchange rate, positive and significant relationship of human development index and growth indicator with the exchange rate and there is no long-term relationship between the imported variable and the exchange rate as a result of the long-term analysis. In the short term analysis, there is just a negative relationship between the human development index and the exchange rate and there is no relationship between the other three explanatory variables with the exchange rate.Key Words: Exchange Rate, Foreign Trade, Poverty, Afghanistan, ARDL bounds test. 141