Tuzluluk koşulunda domateste suya dayanıma, su kullanımına ve vejetatif gelişmeye etkisi

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TUZLULUK KOŞULUNDA POTASYUMUN DOMATESTE TUZA DAYANIMA, SU KULLANIMINA VE VEJETATİF GELİŞMEYE ETKİSİ Gülüzar Duygu Kesmez Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Engin Yurtseven Bu çalışmada, 4 sulama suyu tuzluluğu (0.25, 2.5, 5 ve 10 dS/m) ve üç potasyum dozu (0, 5 ve 10 mM) konularının domates (Lycopersicon esculentum) bitkisinin verim ve kalitesi üzerine etkileri 2002 yılında sera koşullarında, tesadüf parsellerinde faktöriyel düzende 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Deneme sonucunda elde edilen yeşil aksam ve meyve üzerinde, verim, bitki su tüketimi, kimyasal ve fiziksel kalite unsurları değerlendirilmiştir. Yaş meyve verimleri deneme konularından hem tuzluluk hem de K düzeylerinden etkilenmiştir. Verim parametresi olarak değerlendirilen toplam kuru bitki ağırlığı tuzluluk ile azalmış ve bu azalma 5 dS/m tuzluluk düzeyinde başlamıştır. Fiziksel kalite parametrelerinden meyve çapı ve meyve boyu da tuzluluktan olumsuz yönde etkilenirken K dozlarının meyve çapı ve boyuna her hangi bir etkisi gözlenmemiştir. Kimyasal kalite parametresi olan meyvede toplam çözülebilir kum madde miktarında tuzluluk konularının artışına paralel olarak artış gözlenmiş ancak K dozlarının bu parametre üzerine her hangi bir etkisi bulunmamıştır. Sulama suyu tuzluluk düzeyleri meyve suyunun pH değerini de etkilemiş bu değer sulama suyu tuzlulukları arttıkça azalma kaydetmiştir. Deneme konularından sulama suyu tuzluluk düzeyleri bitki su tüketimini olumsuz yönde etkilemiş ve bitki su tüketimindeki düşüş 2.5 dS/m tuzluluk düzeyine sahip sulama suyu konusundan itibaren başlamıştır. Deneme boyunca bitkinin tükettiği toplam sulama suyunun, ürettiği kuru maddeye oranı olarak hesaplanan su kullanım etkinliği değeri tuzluluk konularından etkilenmiş ve bu etki 10 dS/m tuzluluk düzeyinde en yüksek bulunmuştur. Deneme boyunca toprağa %20 yıkama suyu uygulanmış ve sızan drenaj sularının EC değerleri ölçülmüştür, ölçülen EC değerleri önce bir artış kaydetmiş ve daha sonra azalma göstermiştir. 2003, 49 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Sulama suyu tuzluluğu, potasyum, domates, lycopersicon esculentum, verim, kalite, bitki su tüketimi, drenaj suyu. ABSTRACT MASTER THESIS THE EFFECTS of POTASSIUM on SALINITY TOLERANCE, VEGETATIVE GROWTH and WATER CONSUMPTION for TOMATO UNDER SALINE CONDITIONS Gülüzar Duygu KESMEZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structure and Irrigation Supervisor: Prof. Dr. Engin Yurtseven In this study, the effects of 4 irrigation salinity (0.25, 2.5, 5 ve 10 dS/m) and 3-potassium fertilizer levels (0, 5 ve 10 mM) on the yield and some quality parameters of tomato (Lycopersicon esculentum) plant were investigated under greenhouse condition. In 2003 summer, factorial experiment in fully randomize design was conducted at Ankara University, Agricultural Faculty Research Area. The data obtained from the experiment were evaluated as yield, quality and evapotranspration. Both salinity and K fertilizer levels affected the fresh fruit yield of tomato plant Fresh fruit yield decreased with increasing salinity levels. This decrease started at the 2.5 dS/m salinity level. Dry matter of the shoot was also affected by the salinity levels of the irrigation water with decreasing course. This decrease started at the 5 dS/m salinity level. As physical quality parameters, salinity levels affected both the diameter and length of the tomato fruits negatively. These parameters decreased with increasing salinity levels. As chemical parameters, both the total soluble dry matter and pH of the fruit juice of the tomato were affected by salinity levels. The total soluble dry matter increased with increasing salinity levels; in contrast, pH values decreased with increasing salinity levels. The evapotranspiration rates were also examined in this experiment. The results showed that the evapotranspration rates decreased sharply with increasing salinity levels. Salinity levels affected water use efficiency. These effects appeared at 10 dS/m salinity level. The results showed that increasing salinity levels led to increase in water use efficiency values. EC values of drainage water were showed as a sign of soil salinity. 2003, 49 pages Key Words : Irrigation water salinity, potassium, tomato, Lycopersicon esculentum, yield response, evapotranspration, water use efficiency, drainage water. 49