Filistin'e Musevi göçü (1880-1914)

Filistin olarak tanımlanan coğrafi bölge insanlık tarihi boyunca dünyanın en stratejik noktalarından biri olmuştur. Ayrıca üç büyük din için kutsal kabul edilen Kudüs şehrini barındırmasından dolayı milletler tarafından paylaşılamayan bir özelliğe sahiptir. 19. Yüzyılın başlarında şekillenmeye başlayan Musevilerin tekrar Filistin'e dönerek kendi ulus devletlerini kurma fikri 1880 yılından sonra fiili bir projeye dönüştü. Başta Rusya olmak üzere Doğu Avrupa ülkelerinden Museviler Filistin'in özellikle verimli arazilerinin bulunduğu kısımlarında temin edilen arazilere koloniler kurularak planlı bir şekilde iskân edilmeye başlandı. Bu faaliyetler başlangıçta Moses Montefiore, Baron Murcie de Hirch ve Baron de Edmond Rothschild gibi zengin Musevilerin ferdi gayretleri ile yürütülürken, 1897 yılında toplanan Birinci Siyonist Kongresi'nden sonra planlı ve örgütlü bir hüviyet kazandı ve açıkça Filistin torakları üzerinde bir Musevi devletinin kurulmasının hedeflendiği deklare edildi. Bu süreçte değişik Musevi gruplar tarafından arazi alımı ve göçü organize etmek için çok sayıda iktisadi ve siyasi örgüt kuruldu. Buna karşılık Osmanlı Devleti göçün yasaklanması, arazi satışlarının engellenmesi gibi tedbirler alma yoluna gitti. Ancak bütün tedbirlere rağmen hile, rüşvet ve baskı yoluyla Musevilere arazi intikallerinin önüne geçilemedi ve 1914 yılına kadar bütün engelleme gayretlerine rağmen kurulan kolonilere binlerce Musevi göçmen iskân edildi. Bu şekilde 1948 yılında ilan edilecek olan İsrail Devleti'nin kuruluşunun altyapısı oluşturulmuş oldu. Bu göçe ve arazi intikallerine karşı Filistin kamuoyunun tepkisi sonucu araştırmamıza konu olan dönemde yaygın ihtilaf ve çatışmalara şahit olundu. Arazileri ve köyleri ellerinden alınan çiftçiler ve Siyonistlerin faaliyetlerinin bölgeye yönelik tehlikelerinin farkında olan şehirli elit kesim, başlangıcından itibaren hükümet nezdinde haklarını korumak için teşebbüslerde bulundu. Ayrıca konu, Osmanlı Devleti'nin sadece bir iç meselesi olarak kalmayıp başlangıcından itibaren başta büyük Avrupa devletleri olmak üzere Rusya ve Amerika'nın da dâhil olduğu iktisadi ve siyasi boyutları olan uluslararası diplomatik bir çatışma alanına dönüştü.Anahtar Kelimeler: Filistin, Siyonizm, KolonileĢme, Yahudi Göçü, Arazi SatıĢı. The geographical area called as Palestine has been one of the most strategic locations of the world throughout history. Hosting the city of Jerusalem, considered sacred by three major religions, this region has further become indispensable for nations. The idea of Jews returning back to Palestine and founding their own nation state, which dates back to early 19th century, was transformed into an actual project after 1880. Jews from Eastern Europe, particularly Russia, started a planned colonization of, and eventually settled in, the fertile areas of Palestine. Starting with personal efforts of such wealthy Jews as Moses Montefiore, Baron Maurice de Hirsch and Baron Edmond de Rothschild, the colonization assumed a planned and organized character following the First Zionist Congress in 1897, openly declaring the intent that a Jewish State was going to be set up in Palestinian territory. In this process, several economic and political organizations were established by various Jewish groups to organize purchase of lands and migration. Faced with the challenge, the Ottoman Empire attempted to stop migration and prevent sale of lands. All those measures, however, failed to stop the transfer of lands to Jews by fraud, bribery, and pressure; and thousands of Jews had settled in these colonies by 1914. Thus was laid the basis for setting up the State of Israel, to be officially declared in 1948. In the period which this study addresses, Palestinian reaction to the migration and land transfer led to widespread disputes and concomitant conflicts. Right from the beginning, Palestinian farmers who lost their lands and villages as well as urban elites who were aware of danger Zionist activities posed for the region attempted to officially protect their rights by law and with the government. Further, the issue ceased to be a problem internal to the Ottoman government and turned into an international diplomatic conflict area with economic and political extensions involving Russia, the USA, and above all the great European powers.Keywords: Palestine, Zionism, Colonization, Jewish Migration, Land Purchase 292