Alışveriş merkezi yapılarının iklimsel tasarım ve yeşil bina kriterleri kapsamında karşılaştırmalı analizi

Günümüzde kent yaşamının önemli bir parçası haline gelen alışveriş merkezleri, kullanıcı boyutundaki önemi kadar kentte mimari ve planlama anlamında da ön plana çıkmaktadır. Hızlı kentleşme ve artan nüfus kentlerde çevresel sorunlara yol açsa da alışveriş merkezleri artmaya devam etmektedir. Alışveriş merkezi yatırımları büyük ölçekli ve maliyetli projelerdir; bu sebeple kentle fiziksel, çevresel ve iklimsel uyum içinde olması, kentlerin ve alışveriş merkezlerinin sürekliliği açısından önem taşımaktadır. Dünya çapında kentleşme ve yapılaşmanın hızla artıyor olması doğal kaynakların tüketilmesine ve çevre sorunlarına yol açmıştır. Ortaya çıkan çevre sorunlarına karşı mimari ve planlamada bilinçli adımlar atılması için uluslararası düzeyde çalışmalar yapılmıştır. Sanayi devrimiyle gündeme gelen çevre bilinci ve enerji korunumu gibi konular 1970'li yıllardan sonra sürdürülebilirlik kavramının ortaya atılması ile yeni akımları beraberinde getirmiştir. Amerika ve AB'nin öncülük ettiği çevre koruma politikalarının başında yeşil bina kavramı gelmektedir. Belirlenen kriterler kapsamında değerlendirilen yapılar yeşil bina standardına uyum sağlıyorsa sınıflandırılarak sertifika almaktadır. LEED ve BREEAM yeşil bina sertifikaları dünyada ve Türkiye'de yaygın olarak kullanılan sertifika sistemleridir. Türkiye'de bulunan yerel değerlendirme sisteminin yalnızca konutlarda kullanılıyor olması ve yaygınlaşmaması sebebiyle farklı tipolojideki yapılarda uygulanan uluslararası LEED ve BREEAM sistemleri kullanılmaktadır. Yeşil bina sertifika sistemlerinin bina ölçeğinde uygulanıyor olması kentsel etkisini değerlendirmekte yetersiz kalmaktadır. Bu doğrultuda, bina ölçeğinde enerji verimli uygulamaların yerleşmelere ve kentlere entegrasyonu sağlanmalıdır. Bina ölçeğiyle sınırlı kalan sertifika sistemlerinin kentle mekânsal ve sosyo ekonomik açılardan değerlendirilmesini sağlayacak bir yaklaşım gerekmektedir. Bu açıdan yeşil bina sertifika sistemleri bir planlama problemi olarak ele alınmaktadır. Tez kapsamında, alışveriş merkezi yapıları değerlendirmesinde de kullanılan LEED ve BREEAM yeşil bina sertifika sistemlerinin, alışveriş merkezlerinin çevreye ve iklime uyumunu değerlendirmede yetersiz kaldığı ve yeni bir değerlendirme yönteminin gerekliliği incelenmiştir. Yeşil bina sertifika sistemlerinde farklı coğrafyalarda ve farklı iklim özelliklerinde bulunan yapıların yalnızca bina bazında değerlendiriliyor olması yetersiz görülmektedir. Önerilen yöntemde AVM yapıları yeşil bina ve iklimsel tasarım kriterleri baz alınarak oluşturulan parametreler üzerinden değerlendirilmektedir. Tez kapsamında önerilen bu yöntemde kentsel dokuya uyumda etkin olan parametreler belirlenerek konum, erişilebilirlik, kentsel doku, açık alan tasarımı ve mimari tasarım olmak üzere beş ana kriter altında toplanmıştır. Puanlamada ana kriterlere eşit ağırlık verilerek toplamda 100 puan olması sağlanmıştır. Her bir ana kriter altındaki parametrelerde önceliğe göre puan dağılımı yapılmıştır. Nowadays, shopping centers has become an important part of urban life not only in terms of customer-dimension but also in terms of architecture and planning. Although rapid urbanization and growing population have caused environmental problems, construction of shopping centers has also increased significantly. Shopping center investments are large-scale and costly projects; by the reason of the fact that the shopping centers' physical, environmental and climatic harmony with the city is important for the sustainability of the cities. As a consequence of the rapid increase in construction within shopping centers, awareness of environmental protection has begun at an international level. However, the awareness of environmental protection in the field of architecture, the buildings were evaluated according to certain criteria and green building certifications were established. LEED and BREEAM green building certification systems widely used in the world and Turkey are also used in the grading of shopping center structures. When the criteria of green building certification system are examined, it is seen that the structure is evaluated on the building scale and especially the energy performance is taken into consideration.Within the scope of this thesis, four hypotheses have analyzed. First, shopping centers, which have spread to Anatolian cities from major cities, are constructed similar to each other which do not fit into urban pattern in different geographical and climatic regions. Second, shopping center designs in cities with different climatic, social, cultural and spatial characteristics affect urban pattern. Third, green building certifications aiming to environmentally sensitive design appear to be inadequate to maintain local climate and pattern compatibility. And last, there are no significant differences in terms of compliance with urban pattern when compared to shopping centers with green building certificates and non-certifies ones. Consequently, the necessity of a new evaluation system has been examined by explaining that the green building certification systems are inadequate in terms of environmental and climatic compatibility of shopping centers covering mass areas in cities. In the proposed system, shopping center buildings were rated on a new evaluation system based on green building and climatic design criteria. 125