Orta düzey yöneticilerin beş faktör kişilik özelliklerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından belirlenmesi

İş kazalarının kök neden analizleri incelendiğinde yaklaşık olarak % 88 oranında kazanın, tehlikeli (güvensiz veya standart altı) davranışlardan meydana geldiği görülmektedir. Risk yönetim hiyerarşisine göre öncelik sıralaması; bertaraf etme, yer değiştirme (ikame etme), mühendislik kontrolleri, idari kontroller ve kişisel koruyucu donanım kullanımı şeklindedir. Mevcut risk yönetim önceliği ve risklerle mücadele ilkeleri düşünüldüğünde toplu koruma ve mühendislik kontrollerinin birçok işyerinde dikkate alındığını ve ciddi yatırımların yapıldığını söylemek mümkündür. Ancak diğer bir taraftan saha çalışmalarına yönelik uygulamaları incelediğimiz de çalışan davranışlarını iyileştirmeye yönelik eğitim faaliyetleri ve talimatlar dışında özellikle de psikoloji bilimiyle geliştirilmiş herhangi bir örnek uygulama görememekteyiz. Üstelik mevzuatla desteklenmesine rağmen iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılım oranlarının düşük olduğu maalesef herkes tarafından bilinen bir gerçekliktir. Çalışma veya ekipman kullanma talimatlarını incelediğimizde de karşımıza risk analizi temelinde hazırlanmış yol gösterici kaynaklar yerine sadece iş yapılış şekli veya ekipmanı çalıştırma şeklini anlatan dokümanlar çıkmaktadır. Bir olayın veya sorunun nedenlerini anlamadan mantıklı ve işe yarayan çözümler geliştirebilir miyiz? Basit bir örnek olarak lokal havalandırmada kullandığımız fanın, kayış kasnak düzeneğinde döner kısımlar için koruyucu muhafazası bulunmadan çalışır durumda olması (tehlikeli durum) nedeniyle muhtemel bir temasla birlikte uzuv/kaybı veya ölümle sonuçlanabilecek bir iş kazası yaşanması önceden kestirebilir. Ancak nedenlere ilişkin olayların oluş sırasına göre geriye doğru yeteri kadar sorgulama yapılmadığında aslında tehlikeli durumların birçoğunun da kaynağının güvensiz (tehlikeli) davranışlar olduğu gözden kaçar. Söz konusu örnekte herhangi bir bakım çalışanının makinenin arızasını giderdikten sonra muhafazasını takmayı unutmuş olması, kişinin yapısı itibariyle dalgınlığı veya dikkatsizliği nedeniyle işini yaparken konsantrasyon sorunları yaşaması, yeterli sorumluluk bilincinde olmaması, stres altında sıkça hata yapması, duygusal denge sorunları nedeniyle ailevi sorunlarıyla ilgili yaşadığı psikolojik sorunlarını yeteri kadar kontrol altında tutamaması, yeni işe başlayan birisi olması ve içe dönük yapısı gereği fan motoru bakımıyla ilgili yeterli bilgiyi edinememiş olması, uyumsuz olduğu bir çalışma arkadaşını yaralama isteği nedeniyle kasıtlı olarak koruyucu muhafazayı takmamış olması gibi, temelde kişi ve kişilikle ile ilgili olan bir takım güvensiz davranışların da bulunması kuvvetle muhtemeldir. Tehlikeli durumları, çoğu zaman farkında dahi olmadan çalışanlar kendi davranışlarıyla oluşturmaktadırlar. Davranış, duygu ve düşünce kişiliğin alt boyutlarıdır ve kişilik, oluşumu ve değişimi sürecinde birçok faktörden etkilenir. Bu etkileşim nedeniyle oluşan farklılıklar ister istemez davranışlarımıza, duygularımıza ve düşüncelerimize yansır. Sevdiğimiz ve değer verdiğimiz bir insan günün birinde karşımıza çıkıp anlam veremediğimiz veya olumsuz bir şekilde davranışlar sergilemeye başladığında, `neyin var? iyi misin? canını sıkan bir şey mi oldu` gibi sorgulamalar yapmaya başlarız. Merak ettiğimiz şey onda ki bu davranış değişikliğinin nedenini öğrenmek ve anlamaktır. Merak etmemize neden olan şeyse o kişiye duyduğumuz sevgi ve verdiğimiz değerle birlikte o kişiden uzaklaşma korkumuzdur. Bu nokta da iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına yönelik gerçekleştirilen saha kontrollerinde çalışanların davranışlarını anlamaya yönelik yeteri kadar sorgulama yapılmadığını ve güvensiz davranışlara neden olan etkenlerin yeteri kadar ortaya çıkarılmadığını söylemek mümkündür. Güvensiz davranışlara sahip bireylerin sadece sözlü ve yazılı olarak uyarılması veya güvenli davranış gösteren örnek kişilerin ödüllendirilmesi gibi uygulamalar, sonuçların nedenleri anlaşılmadığı sürece sadece günü kurtarmak üzere geliştirilmiş kısmen faydalı uygulamalardır. İşyerlerinde çalışanların kişilik özelliklerinin bilinmesi ve belirli sınıflandırmalar altında oluşturulan ayrı gruplar için farklı yaklaşımların ve yöntemlerin belirlenmesi işyerinde güvenlik kültürü ve güvenlik ikliminin gelişmesine önemli katkılar sunar. Söz konusu kişilik özelliklerine yönelik yaklaşım ve yöntemlerle, eğitim etkinliklerinin ve güvenlik toplantılarının daha verimli geçmesi, prosedür ve talimatlara uyumun artması, güvenli davranışa özenme, pozitif iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarının artması, ezberci ve ` her şeyi ben bilirim` yaklaşımından uzaklaşma, iş kazası sayısında ve kayıp iş gücünde azalma, ramakkala bildirim sayısında artma, İSG konusunda beklentileri daha rahat ifade edebilme ve anlaşılma, teknik önlemlerde yeni alternatif çözümler geliştirme gibi bir çok konuda önemli seviyede iyileşmeler sağlanabilir. Davranış odaklı güvenlik yönetimi son yıllarda oldukça popüler bir hale gelmiştir. Dolayısıyla davranış değişikliğini oluşturma amacıyla ortaya konulacak faaliyetlerde mevcut durumda kişilik özellikleri ve güvenlik iklimi algısı arasında ki ilişkinin ortaya konması gerekmektedir. Güvenlik iklimi algısına olumlu etkileri olan kişilik özellikleri ön plana çıkarılırken olumsuz etkisi olabilecek özelliklerinde iyileştirilmesi gerekir. Bu çalışmada yukarıda belirtilen amaçlar ve bu amaçlar doğrultusunda edinilecek faydalar nedeniyle katılımcıların demografik özellikleri tanımlanmış ve kişilik özellikleri ile iş güvenliği iklimi algıları ölçülmüştür. Araştırmanın evreni Sakarya 2. Organize Sanayi Bölgesinde çalışan orta düzey yöneticilerden oluşmaktadır. Söz konusu evrenden rasgele (random) seçilen 263 çalışan örneklemi oluşturmaktadır. Elde edilen veriler SPSS programıyla analiz edilmiş, bulgular tablolaştırılmış, sonuçlar yorumlanarak geliştirilen öneriler sunulmuştur. When the root cause analysis of occupational accidents is examined, it is seen that about 88% of the victims are victims of dangerous (insecure or substandard) behaviors. Priority order according to risk management hierarchy; disposal, replacement (substitution), engineering controls, administrative controls and the use of personal protective equipment. Considering current risk management priorities and risk mitigation principles, it is possible to say that collective protection and engineering controls are taken into consideration in many workplaces and serious investments are made. However, we do not see any example application developed by psychology, apart from training activities and instructions for improving employee behavior, as we have examined applications for fieldwork from the other side. Moreover, although supported by legislation, participation rates in occupational health and safety trainings are unfortunately well known by all. When we look at the instructions for using the work or equipment, there are also documents describing only the way of doing work or how to operate the equipment, rather than the guiding resources prepared on the basis of antitrust risk analysis.Can we develop solutions that make sense and work for an event or cause of the problem? As a simple example, the fan we use in local ventilation can predict that there will be a work accident that could result in limb / loss or death with possible contact because of the dangerous condition that the fan is in operation without protective guard for rotating parts in the pulley mechanism. However, when inquiries are not made backwards according to the order of occurrence of events related to the causes, many of the dangerous situations escape from the point of view that the source is unsafe (dangerous). In the example mentioned above, any care worker has forgotten to put on his or her guard after he / she has gone out of the machine and he / she has problems in concentration due to his / her structure or lack of care due to lack of awareness of responsibility, frequent mistakes under stress, psychological problems related to family problems due to emotional balance problems the fact that he has not been able to keep up with his / her ability to control, has started a new job and has not got enough information about fan motor maintenance due to its introverted structure, and has not intentionally installed a protective housing because of his desire to hurt a colleague who is incompatible. it is highly probable that unsafe behavior is also found. Dangerous situations are often created by their own behavior, even when they are not aware of it.Behavior, emotion and thought are the sub-dimensions of personality and are influenced by many factors in the process of personality, formation and change. The differences caused by this interaction are undesirable, reflected in our feelings, feelings and thoughts. A person we love and care for is a day when one can not come to our senses or start to behave in a negative way, `What is it? are you okay? we have begun to question them as if something was bothering you. ` What we are wondering is that this behavior in him is to learn and understand the cause of the change. The thing that causes me to worry is the love we feel for that person and the fear that we are going away from that person with the value we give. It is possible to say that in the field controls for occupational health and safety applications, the behavior of employees is not questioned as much as the ability to understand them and that the factors causing insecure behavior are not revealed as well. Practices, such as alerting individuals with insecure behavior only verbally and in writing, or rewarding example persons with safe behavior, are partially beneficial applications developed only to save the day, unless the causes of the results are understood.Knowing the personality traits of employees in the workplace and setting different approaches and methods for different groups formed under specific classifications provide significant contributions to the development of safety culture and safety climate in the workplace. It has been argued that these approaches and methods of personality traits can lead to a more efficient passage of training events and security conventions, increased compliance with procedures and instructions, increased attention to safe behavior, increased positive occupational health and safety (OHS) practices, reduction in the number of work accidents and lost work force, increase in the number of nearmiss reports, easier expression and understanding of the expectations about OHS and development of new alternative solutions in technical measures.Behavioral security management has become very popular in recent years. Therefore, it is necessary to reveal the relationship between the personality traits and the sense of security climate in the current situation in the activities to be put forward in order to create behavior change. Personality traits that have a positive effect on the perception of security climate should be improved in features that may be adversely affected when they are introduced to the foreground.In this study, the demographic characteristics of the participants were defined and the personality traits and occupational safety climate perceptions were measured because of the aims stated above and the benefits to be achieved in line with these objectives. The universe of the research is composed of middle level managers working in Sakarya 2nd Organize Industry Zone. The sample consists of 263 randomly selected samples from the population. The obtained data were analyzed with SPSS program, the findings were tabled, the results were interpreted and the suggestions developed were presented. 157