The Role of ideology in revolutionary İran's foreign policy: 1979-1989

öz DEVRİMCİ İRANIN DIŞ POLİTİKASINDA İDEOLOJİNİN ROLÜ: 1979-1989 Gündoğan, Ünal Yüksek Lisans, Uluslararası İlişkiler Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd.Doç.Dr. Meliha Benli Altunışık Eylül 1996, 161 sayfa. Bu çalışma, devrimci İran'ın ilk on yılı içerisinde ideolojinin dış politika üzerindeki rolünü incelemeyi amaçlamaktadır (1979-1989). Bu amaca ulaşmak için, ilk olarak devrim, ideoloji ve dış politika kavramları arasındaki ilişkiyi inceleyen kısa bir teorik açıklama verilmektedir. İdeolojinin her devrim için önemli bir faktör olduğu ve bu ideolojinin dış politikayı derinden etkilediği tartışılmaktadır. İkinci olarak, devrimci liderlerin dış politika ile ilgili görüşleri açıklanmaktadır. Burada, İran dış politikasının teorik çerçevesinin anlaşılabilmesi amacıyla, Ayetullah Humeyni ve diğer bazı önemli liderlerin konuşmaları, beyanları ve yazılan incelenmektedir. Üçüncü olarak, bu görüşlerin pratikteki yansımalarım görebilmek için, İran'ın Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan ve Türkiye ile ilişkileri incelenmektedir. Bu üç ülkenin seçilmesinin gerisinde yatan temel neden, devrimci İran'ın ilişkilerinin ideolojiden en fazla etkilenmesinin beklendiği ülkeler olmalarıdır. Aynı zamanda, üç ülke, jeostratejik, ekonomik ve askeri faktörler ile rejim içi güç mücadeleleri ve uluslararası sistem vb. gibi diğer faktörlerin incelenen dönemde İran'ın dış politikası üzerine etkilerinin analiz edilebilmesi açısından da uygun görünmektedir. Bu çalışmanın ortaya çıkardığı sonuç şu şekilde özetlenebilir; incelenen dönemde ideoloji İran'ın dış politikasında önemli bir belirleyicidir, ancak tek belirleyici değildir. Diğer faktörler de on yıl boyunca İran'ın dış politikası üzerine etkide bulunmuşlardır. Anahtar kelimeler: İran, Devrim, İdeoloji, Dış Politika, Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan, Türkiye. iv ABSTRACT THE ROLE OF IDEOLOGY IN REVOLUTIONARY IRANS FOREIGN POLICY: 1979-1989 Gündoğan, Ünal M. S., Department of International Relations Supervisor: Assist.Prof.Dr. Meliha Benli Altunışık September 1996, 161 pages. This study aims at examining the role of ideology in revolutionary Iran's foreign policy during the first decade of the revolution (1979-1989). To this end, first, a brief theoretical explanation has been provided by examining the relations among the concepts of revolution, ideology, and foreign policy. It is discussed that ideology is one of the important aspects of every revolution and it deeply affects new state's foreign policy. Second, ideology of revolutionary leaders is explained as it relates to the conduct of Iran's foreign policy. Here, speeches, declarations, and writings of Ayatollah Khomeini and the other prominent leaders are examined to see the theoretical bases of the foreign policy. Third, revolutionary Iran's relations with three countries, the United States, Saudi Arabia, and Turkey are discussed to allow comparison between ideology and practical cases. The basic reason behind choosing these three countries lies in that the relations with them are expected to be more ideologically affected by most analysts on Iranian affairs. The three countries are also seemed suitable for analyzing the effects of other factors such as geostrategic, economic, military considerations, intra-regime power struggle, and systemic factors etc. on foreign policy of Iran during the first decade of the revolution. It is the basic conclusion of this study that ideology is an important factor in Iran's foreign policy during the first decade of the revolution. However, it is not sole determinant. Other factors also influence Iran's foreign policy. Key words: Iran, Revolution, Ideology, Foreign Policy, the United States, Saudi Arabia, Turkey. XXX 161