68 numaralı Kütahya şer'iyye sicil defterinin transkripsiyonu

ÖZET Altı asırlık Osmanlı Devlet` nin siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel yapısının yanısıra hukuk sisteminde yerli yabancı pek çok araştırmacı tarafından merak konuşu olmuş ve pek çok eser yazılmıştır. Biz bu çalışmamızda, Osmanlı Devleti'den önceki dönemlerde de mesela Anadolu Beylikleri döneminde de çok yüksek bir medeniyetin yaşandığı ve Osmanlı Devleti'ninde önemli bir sancağı olmuş Kütahya'da geçen davaların kaydedildiği Şer'iyye Sicilleri üzerinde durduk. 1900-1902 tarihleri arasını kapsayan 68 Numaralı Kütahya Şer`iyye Sicil Defterinde ; boşanma, miras, nafaka, arazi, vasi tayini ve ticaret konulan gibi da'va metinleri bulunmaktadır. Boşanma davalarında taraflar dinlenir, kanunlara titizlikle uyularak karar verilirdi. Burada dikkat edilen en önemli hususlardan biri de gerek kadının ve gerekse çocukların mağdur edilmemesine çalışılırdı. Bunun özellikle nafaka davalarında daha net görmekteyiz. Miras davalarında ölen kişinin mallan bütün ayrıntılarıyla tereke defterlerine yazılır. Eğer satılacaksa gelirleri varislerine verilir. Bu sicillerde görülen arazi davaları da çeşitli şekillerde ihtilaf konuşu olmaktadır. Bunlardan birisi ölen bir kişiden varislerine kalan arazilerle ilgili davalar diğeri de birisinin başka birisine ait arazi üzerinde hak iddia etmesi gibi olabilmektedir. Vasi tayinlerinde kendisine miras kalan ancak yaşı küçük olan çocuklara belli bir yasa gelinceye kadar onun işlerine bakacak birisinin, mahkeme tarafından atanmasını görüyoruz. Ticaret ile ilgili davalardan gerek ortaklıkların kurulması ve gerekse alacak- verecek gibi problemli konuların çözümüne çalışılmaktadır. Bu Şer'iyye Sicil defterinde ayrıca Kütahya'nın çeşitli beldelerindeki camilere hitabet görevin! yapacak imamların atanmasını da görüyoruz. Burada dikkat edilen husus o kişinin liyakat sahibi olmasıdır. Ayrıca da'va metinlerinin bazılarının altında Şuhudlil-hal başlığı altında şahitlerinin isimlerinin de yazıldığı görülmektedir. u ABSTRACT Legal system of the Ottoman Empire who lived for six centuries, is of great concern in the eyes of many native and foreing researchers, it's political, economic, military and culturel structures are also inves tigated with adeep curiasity and many studies emerged. İn this study, law court records or legal files of Kütahya, which was also an importent district for previous civiliations like Anadolu Selçuklu State and Principalities as wall as for Ottoman Empire, are analyzed. There are süit texts of divorce, inheritance, alimany, estate, trustee assign and commercial matters in the 68 th document of legal files of Kütahya which includes years 1900 - 1902 (H. 1316- 1318). İn divorce cases, parties were carefuiiy, listened and decisions were meticulausiy taken accarding toexisting laws. Here, one of the mast important matters was the prevention of unjust treatment against women and chüdren. This can especially be seen in alimany cases. İn inheritance cases propert of dead people were written in detail to tereke dokumants. if these property were to be sold, the revenve would be given to legal claimants. Estate cases were sometimes matter of dispute between paties. For instance, the land of the dead people could easily be a problem between legal claimants and another example was a cleim of right by somebody for the land another man. Trustee assigns were a matter if there was a legal claimant whase age was under the legal limits. Caurts would appoint an aduit for a certain period for legal issues of these kind of children. Cases of commerce were releted to creation of carporations and also problematic lend and barrow issues. Furt her more, assign of imams who would perform the mission of speech in various mosques of Kütahya can also be seen in these legal files. İn these cases the crucial point was the merit or capability of candideates who would be the imam, in addition, it can be seen that on some suit texts under the title of ( Suhud'ul Hal) names ofwitnesses were also written. 557