Aşk mesnevileri ile şövalye romanslarının yapısal ve içeriksel bağlamda karşılaştırılması: Hüsrev ü Şîrîn – Tristan ile Isolde

Bu tezin amacı, mesnevi olarak Hüsrev ü Şirin ve romans olarak da Tristan ile Isolde eserlerinin yapı ve içerik bağlamının dayandığı felsefi, sosyolojik ve politik alt yapı açısından karşılaştırmaktır. Bu amaçla, öncelikle bu eserlerin, şekilsel yapıya dair kafiye, form ve ölçü unsurları ele alınmıştır. Sonrasında, kurguya dair giriş bölümleri, metnin yazılış sebebi, ithaf bölümü, aynı eseri kaleme alan başka yazarlardan bahsetme hatta her bir yazarın kendi kaleme aldığı metinlerin daha yetkin olduğu iddiasında bulunması, başlık koyma ve eseri bölümlendirme gibi unsurları incelenmiştir. İçeriksel bağlamda ise kahraman tipolojisindeki aristokratik tavır ve olay örgüsündeki giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine dair inceleme yapılmıştır. Bugün roman olarak adlandırılan yazı türünün bir anlatı geleneğine dayandığı bilinmektedir. Bu anlatılar bir vakanın tahkiyesi yani hikâye edilmesi şeklinde Batı edebiyatında romans, Doğu edebiyatı ve dolayısıyla Türk edebiyatı geleneğinde de mesnevi nazım şekli karşımıza olarak çıkmaktadır. Yapılan karşılaştırmalı inceleme, şövalye romansları ve aşk mesnevilerinin çok farklı konuları ihtiva etmesine rağmen bu eserlerin temel konusu olan aşkın müşterek bağlamlarla ve sembollerle ele alınmış olduğunu ortaya çıkarmıştır. Aşk bahsi, her iki türde de idealize ve rafine edilmiş bir modelde görülmektedir. Ayrıca her iki anlatı türünde de temel öznenin yani aşığın tipolojik özellikleri de bu eserlerin ortak noktasıdır The aim of this thesis is to compare Khosrow and Shirin as masnavi and Tristan and Isolde as chevalier romance in terms of philosophical, sociological and political baseline of their form and content. To this end, first these narration types are examined in terms of rhyme, form, and meter. Second, their prologues, the reason why the texts were written, dedication parts, references to the authors having written the same text and parts where the two authors of these texts praise their own work and their outlining forms are analyzed. Furthermore, in terms of their content, the aristocratic stance of typology of the antagonist and the introduction, development, and conclusion parts of the plots are examined. It is known that text type currently called novel is based on tradition of narrating. These narrations are termed as romance in Western literature, and masnavi in Eastern, therefore, Turkish literature. The comparative analyses of this study reveal that chevalier romances and love masnavies comprise very different topics. However, in chevalier romances and love masnavies, as the main topic, love is examined with common contexts and symbols. Love is observed as an idealized and purified model in both types. Moreover, another similarity between these two narration types is the typological features of the antagonist 87