İzmir Tahtalı barajı su toplama havzası koruma ve kullanma dengesi

IV Necati Gülbahar İnşaat Mühendisliği, Doktora Tezi, 1999 Tez Danışmanı : Prof.Dr. Mustafa Yılmaz KILINÇ ÖZET Canlıların yaşamaları için ihtiyaç duydukları suyun büyük bir bölümü akarsu havzalarında üretilir. Kullanılabilen tatlı su miktarının çok az ve sınırlı olduğu, her geçen gün daha fazla kirlendiği düşünülürse, akarsu havzalarının planlanması ve yönetiminin önemi kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. îzmir ili içme suyu ihtiyacının büyük bir bölümünü temin eden İzmir Tahtalı Barajı Su Toplama Havzasında çok çeşitli problemlerin yaşandığı bilinmektedir. Hazırlanan bu tez ile problemlerin çözümüne katkı sağlanabileceği düşünülmüştür. Bu araştırmada; birinci bölümde, su kaynaklan planlanmasının önemine ve dünyada ve ülkemizdeki gelişmelere kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde, konuyla ilgili kaynak taraması yapılarak bu konudaki en son bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, Tahtalı Barajı Su Toplama Havzasına ait bilgiler yerinde gözlem ve proje verilerine dayanarak sistematik bir şekilde bir araya getirilmiştir. Dördüncü bölümde, havzadaki kirletici kaynaklar incelenmiştir. Beşinci bölümde, havzada dört noktadan alman ham su örneklerinin laboratuvarda standart kimyasal ve biyokimyasal analizleri yapılmıştır. Altıncı bölümde, İLEC tarafından hazırlanan 'Lake Model Simulation Program' ı Tahtalı Baraj Rezervuarına uygulanmıştır. Yedinci bölümde gözlem ve inceleme, kimyasal ve biyokimyasal analiz sonuçlan birlikte irdelenmiştir. Son bölümde ise havzadaki problemler için çözüm önerileri sunulmuştur. Gözlem ve inceleme sonuçları havzadaki idari, sosyal, ekonomik, fiziksel ve biyolojik yapının karşılıklı bir etkileşim içinde, karmaşık problemleri ortaya çıkardığını göstermiştir. Kimyasal ve biyokimyasal analizler, havzadaki aktivitelerin bir fonksiyonu olarak rezervuara limit değerlerin üzerinde ağır metal, inorganik ve organik maddelerin geldiğini ve ham suda kirlenme olduğunu ortaya koymuştur. Simulasyon sonuçları ise, rezervuara gelen azot ve fosfor elementlerinin kontrol altında tutulmasının zorunlu olduğunu, aksi halde gelişecek ötrifikasyon neticesinde, barajda içme suyu için elverişli olmayan bir su kütlesi meydana geleceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Su Kaynaklan, Su Kalite Planlaması, Su Kalite Yönetimi, Havza Planlaması, Çevre Yönetimi, Ötrifikasyon. Necati Gülbahar Civil Enginering, Ph. D. Thesis, 1998 Thesis Supervisor : Prof. Dr. Mustafa Y. KILINÇ SUMMARY A great part of water which living organisms need to live is produced in the watersheds. Due to the increase in pollution rate and the limited amount of usable water, the importance of watershed planning and managements comes out obviously. It is known that there are many problems in Tahtalı Dam Watershed which supplies significant part of the domestic water requirements for İzmir province. Therefore, it is hoped that this research contribute to the solutions of the basin problems. In this research, the importance of water resources planning and the developments in our country and the world were emphasized in the first part. In the second part, the new related information was analyzed by giving literature review. The information which is collected by field observation and project data on Tahtalı Dam Watershed were presented systhematicaly in the third part. The pollution sources in the watershed was investigated in the forth part. In the fifth part, the chemical and biochemical analysis were carried out at the laboratory for the raw water which are taken from the four different points in the basin. The Lake Model Simulation Program developed by ILEC was applied to Tahtalı Dam Resorvoir in the sixth part. The results of Simulation and Chemical and.biochemical analysis were elaborated in the seventh part. In the last part, some solutions for the problems in the basin were suggested. The results of observation and examinations showed that there were complex problems stemming from the interaction among the managerial, social, economical, physical and biological factors. The chemical and biochemical analysis showed that there was raw water pollution originating from heavy metal, inorganic and organic substances came to the dam and they were above the limit value adopted as a function of the activities in the basin. The simulation results proved that it was necessary to control the N and P nutriants in raw water. Otherwise, our research shows that there will be a non-potable water in the reservoir due to the eutrification in the future. Keywords : Water Resources, Water Quality Planning, Water Quality Management, Watershed Planning, Environmental Management, Eutrification. 170