Hisse senedi getiri oynaklığı ile işlem hacmi oynaklığı arasındaki nedensellik ilişkisi: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke karşılaştırması

Bu araştırmanın amacı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hisse senedi getiri oynaklığıyla işlem hacmi oynaklığı arasındaki nedensellik ilişkisini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda araştırmada S&P 500, Tayvan Ağırlıklı, Hang Seng, Nikkei 225, FTSE 100, Şangay Kompozit, SET, Jakarta Borsası Kompozit, BİST 100 ve S&P BMV IPC Endeksleri'nin 04.01.2010-28.08.2019 dönemlerine ilişkin günlük dolar cinsinden kapanış fiyatları ile günlük miktar cinsinden işlem hacimleri dikkate alınmıştır. Araştırmada ilk olarak, serilerin varyansındaki yapısal kırılmalar Sanso vd.(2004)'nin varyansta kırılma testiyle araştırılmıştır. Daha sonra varyansta kırılma testinden elde edilen bulgular doğrultusunda getiri ve işlem hacmi serilerine ilişkin en uygun GARCH, EGARCH ve GJR-GARCH modeli student t ve çarpık student dağılımlarıyla araştırılmış, elde edilen modeller içerisinden en uygun oynaklık modeli ise Kupiec LR ve beklenen kayıp testleriyle tespit edilmiştir. Araştırmada son olarak, hisse senedi getiri oynaklığı ile işlem hacmi oynaklığı arasındaki nedensellik ilişkisi Hafner ve Herwartz (2006)'ın varyansta nedensellik testi ile araştırılmıştır. Yapılan analizlerden (Tayvan hariç) genel olarak gelişmiş ülkelerde işlem hacmi oynaklığından hisse senedi getiri oynaklığına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin var olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular, gelişmiş ülkelerde Karışık Dağılımlar Hipotezi'nin geçerli olduğunu ortaya koymaktadır. Gelişmekte olan ülkelere ilişkin yapılan analizlerden ise (Çin ve Meksika hariç) genel olarak ilgili ülkelerde hisse senedi getiri oynaklığı ile işlem hacmi oynaklığı arasında çift yönlü nedensellik ilişkisinin var olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular gelişmekte olan ülkelerde Ardışık Bilgi Akışı Hipotezi'nin geçerli olduğunu ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Hisse Senedi Getiri Oynaklığı, İşlem Hacmi Oynaklığı, Oynaklık Modelleri, Kupiec LR Testi, Beklenen Kayıp Testi The purpose of this study is to put forward the causality relationship between stock return volatility and trading volume volatility in developed and developing countries. Accordingly, dollar-denominated daily prices, and quantity-denominated daily trading volume of the S&P 500, Tayvan Weighted, Hang Seng, Nikkei 225, FTSE 100, Shangai Composite, SET, Jakarta Stock Exchange Composite, BIST 100 ve S&P BMV IPC BIST 100 Indexes for the period 04.01.2010-28.08.2019 have been considered in the study. First of all in the study, structural breaks in the variance of the series have been investigated by Sanso et al. (2004). Then, according to the findings obtained from structural break in the variance, the most appropriate GARCH, EGARCH and GJR-GARCH model of return and trading volume series have been investigated with student t and skewed student distributions and The most suitable model of volatility has been determined by Kupiec LR and expected shortfall tests from the obtained models.Finally, the causality relationship between stock return volatility and trading volume volatility has been investigated with the Hafner and Herwartz (2006) causality in variance test. According to the analyzes (except Taiwan), generally, it is found that there is a unidirectional causality relationship from the volatility of trading volume to stock return volatility in developed countries. The findings put forward that the Mixed Distributions Hypothesis is valid in developed countries. According to the analysis of developing countries (except China and Mexico), generally, it is determined that there is a bidirectional causality relationship between stock return volatility and trading volume volatility in the related countries. The findings show that the Sequential Information Flow Hypothesis is valid in developing countries.Key Words: Stock Return Volatility, Trading Volume Volatility, Volatility Models, Kupiec LR Test, Expected Shortfall Test 406