Sivil toplum, Neo-Osmanlıcılık ve İHH

Bu tez çalışması; İHH'nın, Türk dış politikasının önemli bir parametresi olan Neo-Osmanlıcılık siyaseti üzerinde, nasıl bir fonksiyona sahip olduğunu analiz etmeyi amaçlamaktadır. Özellikle ANAP döneminden, Neo-Osmanlıcılığın büyük bir ivme kazandığı AK Parti dönemine kadar yaşanan dış politika gelişmeleri içerisinde, İHH'nın hangi noktada yer aldığı ve devlet eksenli siyasete nasıl bir katkı sağladığı sorusu irdelenmiştir. Bu bağlamda, Neo-Osmanlıcılık nedir?, Neo-Osmanlıcılık dış politika kapsamında nasıl uygulanmaktadır? ve İHH'nın insani yardım kapsamında yürüttüğü faaliyetlerin, Neo-Osmanlıcılık politikasında nasıl bir yer teşkil ettiği? sorularına da cevap aranmaktadır. Çalışma kapsamında Turgut Özal, Necmettin Erbakan ve Recep Tayyip Erdoğan dönemleri incelenmiş ve üç dönemdeki Neo-Osmanlıcı dış politika hamleleri analiz edilmiştir. Neo-Osmanlıcılığın tamamiyle yumuşak güç unsurları üzerine kurgulanan bir politika olması, devletlerin sert güç yani askeri güç unsurlarından tamamen sıyrılmasını gerekli kılmıştır. Bu nedenle liderler tepki çekecek bir emperyal tutum yerine sivil insiyatifler yoluyla Neo-Osmanlıcılığın yayılmasını daha doğru bulmuş bu noktada sivil toplum kuruluşları son derece kritik görevler üstlenmişlerdir. İHH Vakfının hem İslami hassasiyetler taşıyan bir sivil toplum kuruluşu olması hem de insani yardım faaliyetlerini referans alması, İslami-muhafazakar ilkeleri odak noktası olarak belirleyen xihükümetlerin dış politika hedefleriyle, İHH'nın dünya algısının paralellikler arz etmesine neden olmuştur. Bu nedenle, her üç lider döneminde de, Türk dış politikasının temel argümanı haline gelen Neo-Osmanlıcılık ideolojisinde İHH, son derece önemli roller üstlenmiş, neredeyse yarı-devlet kuruluşu gibi faaliyet yürütmüştür. Anahtar Kelimeler: Neo-Osmanlıcılık, Yumuşak Güç (Soft Power), Yönetişim, Sivil Toplum Kuruluşları, İslam Birliği, This thesis aims to analyze the function of IHH in the Neo-Ottomanist foreign policy runing by the right wing government's' since the 1980s namely beginning with the ANAP period to the AK Party. Within this context, the questions of -What is NeoOttomanism? By which Instruments is Neo-Ottomanism realized in Turkish foreign policy? What is the place of humanitarian activities carried out by IHH in the NeoOttomanism policy? –are tried to be replied. Under the scope of this study, the periods of Turgut Özal, Necmettin Erbakan and Recep Tayyip Erdoğan were examined. The Neo-Ottomanism, a foreign policy that is completely built on soft power elements, required the states to be eluded from hard power. For this reason, leaders considered to spread of Neo-Ottomanism by means of civil initiatives instead of an imperialist attitude in order to avoid reactions by which civil society organizations undertook very critical tasks. IHH Foundation a civil society organization that possesses Islamic sensitivities and takes humanitarian aid activities as a reference, runs its activities parallel with the foreign policy targets of governments prioritizing the Islamic-conservative principles. For this reason, IHH undertook very important roles in the Neo-Ottomanism foreign policy beginning in the leadership of Turgut Özal, going onwards. It carried out its activities as almost a half governmental agency. While governments tried to reach to the same purpose through political attempts, IHH used civil initiatives and tried to fill the gap left behind by the state. Key words: Neo-Ottomanism, Soft Power, Governance, Civil Society Organizations, Islamic Unio 257