Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye'de sancak yönetimi (1839-1921)

Tanzimat'ın ilanını takiben ülke yönetiminde yapılan düzenlemeler devletin kuruluşundan itibaren temel idari birim olan sancakların yönetim yapısını da değiştirdi. Tanzimat'ın öngördüğü yeniliklerden biri iltizam siteminin kaldırılarak vergilerin herkesin gelirine göre eşit miktarda toplanması idi. Bunun uygulanması için her sancağa doğrudan hükümete tarafından atanan ve mütesellimlerin görevini üstlenecek muhassıllar atandı. Muhassıllara yardımcı olmak üzere yanlarına yeteri kadar kâtip verildi. Ayrıca başta vergi konusu olmak üzere sancağın diğer meselelerinin görüşüleceği bir muhassıllık meclisi oluşturuldu.İki yıl devam eden bu uygulamadan istenilen verim alınamaması üzerine 1842 yılında taşra idaresi yeni baştan düzenlendi. 1849 yılında kapsamlı bir değişiklik yapılarak 1864 yılına kadar temel taşra idare kanunu diyebileceğimiz bir talimat yürürlüğe girdi. Bu talimata göre sancak yöneticisi yine kaymakamdı. Küçük meclisler ise isim değiştiriyor sancak meclisi adını alıyordu. Osmanlı Devleti Islahat Fermanı'nda taşra yönetiminde Müslüman olmayan milletler için bir düzenleme sözü verince 1858 yılında bir düzenleme daha yapıldı. Bu düzenleme ile doğrudan merkeze bağlı müstakil sancaklar oluşturularak idaresi mutasarrıflara verildi. 1864 yılında yürürlüğe giren vilayet nizamnamesi ile sancakların ismi liva olarak değiştirildi. Liva idaresi ise mutasarrıflara verildi. Livalarda idari, askeri, mali, eğitim, sağlık gibi konuların görüşülüp karara bağlandığı liva idare meclisleri oluşturuldu. 1864 Vilâyet Nizâmnâmesi'nden sonra 1871 ve 1913 yıllarında yürürlüğe giren diğer iki vilayet kanunu sancakların yönetim yapılarında çok kapsamlı değişiklikler getirmemiştir. Bu durum sancakların 1921 yılında kaldırılmasına kadar devam etmiştir. Kaldırılan sancakların büyük bir bölümü cumhuriyet döneminde vilayet konumuna gelmiştir. After the announcement of the Tanzimat, the amendments made in the country?s administration also changed the structure of the Sandjaks? administration being the basic administrative entity dating from the foundation of the state.One of the changes foreseen by the Tanzimat was that, by cancelling the iltizam (tax-farming) system, taxes were collected on an equally amount according to the income of everyone. For this implementation, muhassillar were appointed for each Sandjak assuming the duty of agents of governor and being directly appointed by the government. A sufficient number of clerks were given to muhassillar for helping them. Besides an assembly of muhassıllık was created in order to discuss especially taxes but also other matters referring to Sandjaks.This implementation lasted for two years and did not produce the desired efficiency. This is why the province administration in 1842 was arranged all over. A comprehensive legal amendment was day by day needed in the province administration and in 1849 this comprehensive amendment being made and valid until 1864, a regulation that we can call the basic law for province administration came into force. According to this regulation the Sandjak administrator was still the kaymakam. Changing name, the minor assemblies became Sandjak assemblies. The Ottoman Empire giving promise in the Reform Edict to make an amendment for non-Muslim people in the province administration, a new amendment was established in 1858. With this amendment, autonomous sandjaks which were directly dependent on the centre were created and their administration was given to Mutasarrıf. The Vilayet regulations coming into force in 1864 changed the names of Sandjaks into liva. The administration of liva was given to Mutasarrıf. Liva administrative assemblies were created where matters like administration, military, finance, education and health were discussed and decisions taken. After the Vilayet regulations of 1864, the two other vilayet laws coming into force in 1871 and 1913 did not change much in the structure of the Sandjak administration. This situation continued until 1921 when the Sandjaks were abolished. Most of the abolished Sandjaks became vilayets during the republican period. 292