Türkiye ve Irak ilişkilerinde Türkmenler: Körfez savaşı sonrasından günümüze

233ÖzetBirinci Düny a Savaşı ile birlikte Ortadoğu da p etrol y ataklarının bulunduğubölgeleri kendi kontrolünde tutmakta kararlı olan İn gilizler, Türkiy e'y i bölgedenuzaklaştırmak için Türkmenlerin y oğun y aşadığı bölgey i Musul, Erbil ve Kerkük'üLozan görüşmelerinin dışında tutmayı başardı. 1926 y ılınd a imzalanan AnkaraAnlaşması ile M usul bölgesi İngiltere mandasındak i Irak'a bırak ılmıştı. Bu tarihtensonra Irak'ta Türkmenlerin siy asi varlığın ı İn gilizler tarafından y ok edilmey eçalışıy ordu. Türkmenlere her türlü siy asi ve askeri baskılar yapıldı. 14 Temmuz 1958General Abdülkerim Kasım d arbesinden sonra kültürel an lamd a bazı haklar elde etmeklebirlikte baskı v e sindirme p olitikasına maruz kalan Türkmen ler, o dön emde d eTürkiy e'nin dış p olitik gündeminde üst sıralarda değildi. 1991 tarih inde Birinci KörfezSavaşınd an sonra Saddam'ın Kuzey Irak'a y aptığı askeri saldırısı sonucunda, Türkiy esınırların a büy ük bir göç başlamıştı. Bu nedenle Türkiye, bölgey le y akından ilgilenmey ebaşladığında Kuzey Irak'ta y aşay an Türkmenlerin durumu da günd emin üst sıraların açıktı. Irak'ın top rak bütünlüğünü savunan Türkiy e, bu bütünlüğe zarar verecek her türlüfaaliy ete karşı o lduğunu açık larken, bölgey e y önelik tüm p olitikalarında söz konusu tezisavunmuştur. Gerek etnik ve gerekse de tarih i bağlar nedeniy le Türkiye'den ay rıdüşünülemeyecek olan Türkmenler, Körfez Savaşı'ndan sonraki çekişmelerde Ankaraiçin önemi h er geçen gün artan bir unsur olmaya başladı. 2003 y ılındaki İk inci KörfezSavaşı ve hemen ardından gelen ABD'nın Irak işgali ile birlikte Irak'ın Kuzeybölgesinin Kürt grup ların özellikle K YB ve KDP'nın denetimine girişinde görülenhızlanma, Ankara'yı cidd i anlamda o lumsuz etkilemişti.Bugün Türkmenler önemli ve tarihi günler y aşamaktadır. Türkmenlerinkaderini belirley ecek önemli siyasi gelişmelerle karşı karşıya gelmektedir. Geçmişteolduğu gibi bu gün d e Irak'ın siy asi y apılanmasında büy ük rol oy nay an ABD veİngilizler, özel olarak Türkmenleri gündem dışı tutmay a çalışmaktadırlar. Ay nıp olitikayı işgalçilerin işbirlikçileri Kürt grup ları da izlemektedirler. Türkmenleri Irak'ınsiyasi sahasından silmek v e yok etmek istey en Kürtler, Türkmenlerin yaşadıklarıTürkmeneli bölgeleri Kürtleştirmek ve ele geçirmek, Musul ve Kerkük p etrollerine sahip234olmak için çaba harcamaktadırlar. Bu ned enle Irak'ın kuzey ini bağımsız bir Kürtdevletine dönüştürmek istey en tüm girişimlerin do lay lı olarak bölge ülkelerin in toprakbütünlüğünü de hedefley en ve olumsuz etkiley en bir tehdit olduğunu gözdenkaçırmamak gerekir. Bölge ülk eleri, Irak ve Kuzey Irak'ta olup biten gelişmeleri çok iy itakip etmeli ve birbiriy le işbirliği için e girmeldir. Çünkü Irak'ın kuzeyindeki gelişmelerbütün ortadoğu bölgesini etkiley ecek derecede hızla ilerliy or. 235Abstra ctBritain, determined to maintain control over the oil reservoirs in Middle East,was successful in keep ing M osul, Erbil and Kirkuk, regions where Turkmen p op ulationwas high, out of the agenda of Lausanne n egotiations during the First World War thuskeep ing Turkey out of the territory . M osul Region was left to Iraq which was at that timeunder the En glish mandate in accordance with the Ankara Agreement sign ed in 1926.From then on, Britain strived to abolish the political existence of Turkmen p eop le inIraq. Turkmen p eop le were subjected to all k inds of p olitical and military p ressure. Eventhough they had gain ed some cultural rights after the coup d?état of General AbdulkarimKasım on 14 July 1958, Turkmen p eople, with all the supp ression policies they weresubjected to, did not have a very imp ortant p lace in the Foreign Policies of Turkey. Amajor migration to the borders of Turkey started up on the military attack of Saddam toNorth Iraq after the First Gulf War in 1991. With Turkey beginnin g to take interest inthe region up on all these, condition of the Turkmen p eop le in Northern Iraq becamep rominent in the policies of Turkey . Turkey , advocating for the integrity of the territoryof Iraq, made it known that it is against all kinds of activities that could threaten thisintegrity , and has advocated the same thesis in all its policies regarding the region. TheTurkmen peop le, who cannot be regard ed sep arately from Turkey because of both ethnicand historical bonds, started to become an element of increasing imp ortance for Ankaraduring the conflicts followin g the Gulf War. With the second Gulf War in 2003 and thesubsequent occupation of Iraq by the USA, the rate by which the Northern regions ofIraq have fallen under the control of Kurdish group s, p articularly PUK and KDP, hasincreased and this had a strong, negative imp act on Ankara.Turkmen peop le are exp eriencing a p eriod of great historical imp ortance. Theyare en counterin g imp ortant p olitical develop ments that will affect the fate of Turkmenp eop le. USA and UK, just as they have been doing in the p ast, p lay ing the key roles inthe p olitical structuring of Iraq today , are delib erately try ing to keep the Turkmen p eop le236outside the agenda. The same policy is adop ted also by Kurds, collaborators of theoccup y ing forces. Kurds, who wish to eliminate Turkmen peop le from the p oliticalscene of Iraq, are strivin g to transform the Turkmen regions into Kurdish lands and thusgain control of these lands and Mosul and Kirkuk oil. For that reason, it is imp ortant tounderstand that all attempts to transform the Northern Iraq into an indep endent Kurdishstate are indirect threats to the integrity of other states in the region. The countries in theregion must very carefully monitor the develop ments in Iraq and Northern Iraq and mustcoop erate with each other; because the developments in Iraq are advancing very rap idlyso as to cover the entire Middle East. 236