Ankara'da pseudococcidae(homoptera:Coccoidea) türleri ve doğal düşmanları ile zararlı Phenacoccus aceris (Signoret)'in biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar

ÖZET Doktora Tezi ANKARA'DA PSEUDOCOCCIDAE (HOMOPTERA:COCCOIDEA) TÜRLERİ VE DOĞAL DÜŞMANLARI İLE ZARARLI PHENACOCCUS ACEPJS (SIGNORET)'İN BİYO- EKOLOJİSİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Mehmet Bora KAYDAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. Neşet KILINÇER 2001-2003 yıllan arasında yapılan çalışma iki ana başlık altında yürütülmüştür. Çalışmanın ilk bölümünde Ankara'da Pseudococcidae (Homoptera:Coccoidea) faunasına ait türlerin saptanması amacıyla 2001-2003 yıllan arasında survey çalışmaları yapılmıştır. Yapılan faunistik çalışma sonucunda 20 cinse ait toplam 54 tür tespit edilmiş olup, bu türlerden Atrococcw ater Goux, 1941, Atrococcus parvulus (Borchsenius), Coccidohystrix artemisia (Kiritchenco), Heliococcus sulci (Goux), Heterococcopsis opertus Borchsenius, Heterococcus nudııs (Green), Heterococcus trilici (Kiritchenko), Longicoccus affinis (Ter-Grigorian), Longicoccus clarus (Borchsenius), Longicoccus festucae (Koteja), Longicoccus longhentris (Borchsenius), Longicoccus psammophilus (Koteja), Mirococcopsis elongatus Borchsenius, Mirococcopsis stipae (Borchsenius), Neotrionymus monstatus (Ter-Grigorian), Peliococcopsis priesneri (Laing), Peliococcus sahiae Hadzibejli, Peliococcus tritubulatus Kiritchenko, Phenacoccus ferulae Borchsenius, Phenacoccus interruptus Green, Phenacoccus loiki Danzig, Phenacoccus phenacoccoides (Kiritchenko), Phenacoccus transcaucasicus Hadzibejli, Puto palinuri Marotta & Tranfaglia, Rtpersiella periolanus Goux ve Spilococcus mamillariae (Bouche) Türkiye unlubit faunası için, Atrococcus sp.n ve Stipacoccus sp.n. dünya pseudococcid faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Ankara'da Fraxinus excelisor, üzerinde yüksek populasyonlar ouşturduğu saptanan Phenacoccus aceris'in biyo-ekolojisi, doğa koşullarında 2001-2003 yıllan arasında incelenmiş, yine aynı yıllar arasında unlubitin Acer negundo, A. pseudoplatanus ve F. excelsior üzerindeki biyolojisi doğa koşullarında tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, P. aceris'in Ankara koşullarında ergin olana kadar erkeklerin S, dişilerin 4 dönem geçirdikleri, dişilerin yumurtalannı vücudunun arka kısmında oluşturduğu yumurta kesesi içerisinde depoladığı, I. ve II dönem larvaların yaz mevsimi boyunca konukçulannın yapraklarında beslendiği ve beslenme yeri tercihi olmadıkları fakat genellikle saklı yerlerde bulundukları tespit edilmiştir. Yapraklarda beslenen II. dönem larvaların kışlamak üzere konukçulannın dal ve gövdelerine göç ederek burada deri değiştirdikleri, dişilerin III. dönem larva, erkeklerin ise pupa döneminde bu alanlarda toplu halde keçemsi bir kese içerisinde kışı geçirdikleri belirlenmiştir. Ergin dişi ve erkekler Mart ayında görülmüş olup dişiler erkekler ile çiftleşerek Nisan ayında yaprak ve dallarda yumurta kesesi oluşturarak yumurta bıraktıktan tespit edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda P. aceris bireylerinin tüm biyolojik dönemlerinin beslenme ve kışlama yöneyi seçimlerinin olmadığı belirlenmiştir. Aynca, P. aceris'in yumurta sayısının konukçulara göre farklılık gösterdiğide belirlenmiştir. 2004, 291 sayfa Anahtar Kelimden Pseudococcidae, Phenacoccus aceris, Biyo-ekoloji, Populasyon dinamiği, Doğal düşmanlar, Ankara, Türkiye ABSTRACT Ph.D. Thesis DETERMINATION OF PSEUDOCOCCIDAE (HOMOPTERA:COCCOIDEA) SPECIES, THEIR NATURAL ENEMIES, AND INVESTIGATIONS ON BIO-ECOLOGY OF PHENACOCCUSACERIS (SIGNORET) IN ANKARA PROVINCE. Mehmet Bora KAYDAN Ankara University Graduete School of Natural and Applied Sciences Department of Plant Protection Supervisor: Prof.Dr. Neşet KILINÇER The study was conducted under two main subject between 2002 and 2003 At the first part of the research, survey studies were conducted between 2001 and 2003 to determine the fauna of Pseudococcidae (Homoptera:Coccoidea) of Ankara province. In this study 54 species belonging to 20 genera of the Pseudococcidae family were determined. Atrococcus ater Goux, Atrococcus parvulus (Borchsenius), Coccidohystrix artemisia (Kiritchenco), Heliococcus sulci (Goux), Heterococcopsis opertus Borchsenius, Heterococcus nudus (Green), Heterococcus trilici (Kiritchenko), Longicoccus qffinis (Ter-Grigorian), Longicoccus clams (Borchsenius), Longicoccus feslucae (Koteja), Longfcoccus longiventris (Borchsenius), Longicoccus psammophilus (Koteja), Mirococcopsis elongatvs Borchsenius, Mirococcopsis stipae (Borchsenius), Neotrionymus nonstatus (Ter-Grigorian), Peliococcopsis priesneri (Laing), Peliococcus sahiae Hadzibejli, Peliococcus tritubulatus Kiritchenko, Phenacoccus ferulae Borchsenius, Phenacoccus interrupts Green, Phenacoccus loiki Danzig, Phenacoccus phenacoccoides (Kiritchenko), Phenacoccus transcaucasicus Hadzibejli, Puto palmuri Marotta & Tranfaglia, Ripersiella periolamis Goux ve Spilococcus mamillariae (Bouche) are new records for Turkish pseudococcid fauna and Atrococcus sp.n ve Stipacoccus sp.n. are new record for the science. The bio-ecology of Phenacoccus aceris was investigated on Fraxinus excelsior in Ankara conditions between 2001 and 2003 and also biology of this species was observed on different plant species namely Acer negundo, A. pseudoplatanus and F. excelsior at the same conditions and in same period. The results showed that P. aceris has one generation in a year, deposits its egs inside of white ovisac produced by female behind her body. It was observed that female of P. aceris has 3 and male has 5 instars until they become adult It is found that first and second instars of the P. aceris feed on leaves of its host during the summer and they don't have any preference for feeding site. This study showed that P. aceris overwinter as third instar female and male pupa at barks of its host It was shown that there is no preference for the insects settling and overwintering places. Morever, it is determined that the number of egg laid of the P aceris shows differences depending on the hosts. 2004, 291 pages Key Words: Pseudococcidae, Mealybugs, Phenacoccus aceris, Bio-ecology, Population dynamics, Natural enemies, Ankara, Turkey 312