Wistar Albino sıçanlarda strese bağlı mukoza hasarının tedavisinde maydanoz. beta karoten, melatonin, askorbik asit ve lansoprazolün etkilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Pek çok hastalığa zemin hazırlayan önemli bir faktör olan stresin neden olduğu hastalıklardan birisi de gastrik ülserdir. Mekanizması tam olarak aydınlatılmamış olan stres ülserinin patogenezinin multifaktöriyel olduğu kabul edilmektedir. Oksijen radikalleri mukoza hasarının patogenezinde rol aldıkları bilinen bileşiklerdir. Çeşitli stres modellerinin reaktif oksijen türleri (ROS) oluşumunu hızlandırdığı gösterilmiştir. Bu çalışmanın amacı, sıçanlarda açlık, soğuk stres ve hareketsizlik stresi ile oluşturulan gastrik hasarı engellemede antioksidan özellikleri bilinen maydanozun (Petroselinum crispum), melatoninin, beta-karotenin, askorbik asitin ve bir proton pompa inhibitörü olan lansoprazolün etkinliklerini karşılaştırmalı olarak araştırmaktır.Çalışmada 72 adet Wistar albino erkek sıçan 9 gruba ayrıldı: Grup 1: Kontrol, Grup 2: Stres, Grup 3: Stres+normal diyet (7 gün), Grup 4: Stres+serum fizyolojik (0,5 ml/ ip/ 7 gün), Grup 5: Stres+maydanoz (28 g/kg/ diyete ek olarak 7 gün), Grup 6: Stres+melatonin (20mg/ kg/ ip/ 7 gün), Grup 7: Stres+beta-carotene (5 mg/ kg/ gavaj/ 7 gün), Grup 8: Stres+askorbik asit (5 mg/ kg/ ip/ 7 gün) ve Grup 9: Stres+lansoprazol (0,5 mg/ kg/ gavaj/ 7 gün). Denekler 72 saat açlığı takiben +4 derecede 8 saat süreyle hareketsiz kılınarak strese maruz bırakıldılar. Doku örnekleri %10'luk nötral formalinde fikse edildi ve parafine gömüldü. Kesitler hematoksilen-eozin, PAS-Alsiyan mavisi ve Masson'nun trikrom boyası ile boyandı. Histopatolojik hasar indeksi, malondialdehit (MDA) ve glutatyon (GSH) seviyeleri, süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) ve glutatyon peroksidaz (GSH-Px) aktiviteleri ölçüldü.Ortalama histopatolojik hasar skoru kontrol grubunda 1.5 ± 0.22 iken, stres uygulanan grupta 7.0 ± 0.57 idi (P < 0,005). Stres grubunda mukoza bütünlüğünün bozulduğu, epitelin yassılaştığı, lümene döküldüğü, bez yapısının bozulduğu, mukus tabakasının inceldiği ve dejenere alanlarda genellikle homojen bir materyalin biriktiği izlendi. Lümende çok miktarda hücresel artık görüldü. Stres grubu hariç tüm gruplarda histopatolojik skor düştü. Kontrol grubu ile stres grubu arasında doku MDA seviyesi ve CAT aktivitesinde istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (sırasıyla P< 0.005, P< 0.05). Stres grubunda GSH seviyesi ve SOD ve GSH-Px aktiviteleri düşüktü. Maydanoz uygulamasından sonra histopatolojik skor ve MDA seviyesi düşerken (P< 0.05), SOD (P< 0.05) ve CAT aktiviteleri ile GSH seviyesi (P< 0.05) arttı. Lansoprazol histopatolojik skorda (P< 0.005) ve MDA seviyesinde (P< 0.05) düşüşe, GSH seviyesinde ve SOD ve CAT aktivitelerinde artışa yol açtı. Melatonin histopatolojik skorda (P< 0.005) ve MDA seviyesinde (P< 0.05) düşüşe, GSH seviyesinde ve GSH-Px ve SOD (P< 0.05) aktivitelerinde artışa yol açtı. Askorbik asit histopatolojik skorda (P< 0.05) ve MDA seviyesinde (P< 0.05) düşüşe, GSH seviyesinde (P< 0.05) ve SOD (P< 0.05) ve GSH-Px aktivitelerinde artışa neden oldu. Beta-karoten uygulaması ise histopatolojik skorda (P< 0.05) ve MDA seviyesinde (P< 0.005) düşüşle, GSH seviyesinde ve SOD ve GSH-Px aktivitelerinde artışla sonuçlandı.Uyguladığımız tüm tedavi edici ajanların strese bağlı olarak ortaya çıkan gastrik hasarın giderilmesinde hücresel antioksidan savunma sistemini destekleyerek yararlı olduğu düşüncesindeyiz.Anahtar kelimler: Askorbik asit, beta karoten, lansoprazol, maydanoz, melatonin, mide, oksidatif stres, sıçan, soğuk stres. Gastric ulcer is one of the diseases caused by stress that is an important underlying factor for many diseases. The pathogenesis of stress-induced ulcer is to be considered multifactorial since its mechanism is not clear yet. Oxygen radicals have been known to be involved in the pathogenesis of gastric mucosal injury. Several stress ulcer models have been shown to increase the production of free oxygen radicals. The aim of the present study was to assess the antioxidative effects of parsley (Petroselinum crispum), melatonin, beta-carotene, ascorbic acid and, lansoprazole , a proton pomp inhibitor on stress-induced gastric mucosal injury.In the present study 72 Wistar albino male rats were divided into nine groups: Group 1: Control, Group 2: Stress, Group 3: Stress+ normal diet (7 days), Group 4: Stress+ saline (0,5 ml/ ip/ 7 days), Group 5: Stress+parsley (diet with extra 28 g/kg/7 days), Group 6: Stress+ melatonin (20 mg/ kg/ ip/ 7 days), Group 7: Stress+beta-carotene (5 mg/ kg /gavage/ 7 days), Group 8: Stress+ascorbic acid (15mg/ kg/ ip/ 7 days) and Group 9: Stress+lansoprazole (0,5 mg/ kg/ gavage/ 7 days). Stress ulcer was induced by the cold-restraint and immobilization method for 8 hours at 4°C after a starvation period of 72 hours. Tissue samples were fixed in %10 neutral buffered formalin and were embedded in parafin. Sections were stained with hematoxylin-eosin, Periodic acid Schiff-Alcian blue and Masson?s trichrom. Histopathologic damage score, malondialdehyde (MDA) and glutathione (GSH) levels and superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT), and glutathione peroxidase (GSH-Px) activities were assayed.Main histopathological damage score in control group was 1.5 ± 0.22, in stress group 7.0 ± 0.57 (P < 0,005). In stress group, mucosal integrity was damaged, epithelium was flattened and spilled into the gastric lumen, glandular structure was destroyed, the thickness of mucous layer was diminished and a homogenous material was accumulated within the degenaration area. High amount of debris was observed within the lumen. Histopathological damage score was decreased in all of the groups except stress group. MDA level and CAT activity were significantly different between control and stress groups (P< 0.005, P< 0.05; respectively). Parsley administration resulted in decreases in histopathological damage score and MDA level (P< 0.05) and increases in GSH level (P< 0.05) and SOD and CAT (P< 0.05) activities. Lansoprazole decreased histopathological damage score (P< 0.005) and MDA level (P