Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar Özden ve dünya tıp literatürüne girmiş, buluş kabul edilen çalışmaları

113 VIII. ÖZET Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar Özden 1.X.1877 yılında İstanbul'da doğmuştur. İlköğretim yıllarından sonra Askeri Tıbbiye İdadisi'nden mezun olarak, Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye' de bir yıl okumuştur. Daha sonra tıp eğitimine Cenevre' de devam etmiştir. Doktora tezini Prof. Bard' in yanında hazırlamıştır. Bu arada Paris' te bulunan ve bakteriyolojinin merkezi kabul edilen Pasteur Enstitüsü'ne gitmiş ve oradaki bilimsel ortam kendisini çok etkilemiştir. Akil Muhtar' in bilimsel ve araştırmacı kimliğinin gelişmesinde, yeni bir disiplin olan farmakodinamiyi iyi bilen Prof. Mayor ' un etkisi yadsınamaz. Prof. Mayor' un yanında privat doçent olan Akil Muhtar kendi adı ile anılan Muhtar Refleksi'ni de bu dönemde bulmuştur. Besim Ömer Akalın' m daveti üzerine İstanbul'a dönmüş ve önce hijyen, sonra asıl konusu olan Tıp Müfredatı Farmakodinami ve Tedavi Dersleri'ni vermeye başlamıştır. Akil Muhtar Özden'in,Türk Tıbbı'na en önemli katkılarından biri farmakodinami disiplinini tanıtması, yerleştirmesi ve modem bir tedavi kliniği kurmasıdır. Bir bilim adamı olarak kendini toplumdan hiç bir zaman soyutlamayan Akil Muhtar en zor dönemlerde çeşitli idari ve sosyal görevler üstlenmiştir. Cenevre'de başladığı bilimsel çalışmalarını İstanbul'da da sürdürmüştür. Digital 'in etkisinin ortaya çıkma süresinin o güne kadar zannedildiği gibi çok uzun olmadığını, bir-üç saat gibi kısa bir sürede görüldüğünü kanıtlamıştır. Çeşitli hastalıklarda karaciğer fonksiyonlarının ölçülmesi için Santonin Testi'ni bulmuş ve bu test tıp kitaplarına karaciğer fonksiyon testi olarak geçmiştir. Kalp ve dolaşım sistemi çalışmalarına devam ederek,perifer dolaşımın objektif bir yöntemle değerlendirilmesini sağlayan Maksimum Ven Basıncı metodunu bulmuştur. Tıp Müfredatı Famarkodinami ve Tedavi Dersleri kitabı içerdiği konuların farmakodinami deneylerinin Farmakodinami Enstitüsü'nde kendisi tarafından yapılmış olması nedeniyle özgün bir eserdir. 1943 yılında yaş haddinden emekli edilen Akil Muhtar Özden,1946 yılında CHP milletvekili seçilmiş ve 12 Mart 1949 yılında vefat etmiştir. 114 IX. SUMMARY Dr. Akil Muhtar Özden (Ord. Prof.) was born in İstanbul in 1877. After primary and secondary education, he attended Askeri Tıbbiye idadisi (military pre-medical college). Upon graduation, he attended Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye (military medical school) for one year and then escaped to Geneva where he continued his education. He eventually prepared his doctoral dissertation under Prof. Bard. In the meantime, he visited Pasteur Institute in Paris, then recognized as the center of bacteriological research. The scientific environment in this Institute had a big influence on Akil Muhtar Özden. Another major influence on his scientific and research formation was Prof. Mayor, expert in Pharmaco-dynamics which was then a new discipline. Akil Muhtar obtained his `doçent` title under Prof. Mayor and discovered `Muhtar Reflex` in the same period. Akil Muhtar Özden returned to Istanbul upon the invitation of Besim Ömer Akalın, where he first gave lectures in hygiene. He eventually started offering courses on Medical Curriculum, Pharmaco-dynamics and Treatment. A major contribution of Akil Muhtar to Turkish Medicine is his initiation and establishing of Pharmaco dynamics as a new discipline. His other major contribution was the founding of a modern treatment clinic. As a scientist, Akil Muhtar never isolated himself from the larger society and assumed challenging administrative and social responsibilities in very difficult times. He continued in Istanbul the scientific research that he had initiated in Geneva. He proved that Digital showed its effect only in a few hours, not nearly as long as the scientific community had been assuming in his times. He invented Santonin Test, used in testing the liver functions in different diseases. This test was eventually included in medical books as the `liver function test`. He continued working on the heart and circulatory system and invented the `Maximal Venous Pressure` method in evaluating the peripheral blood circulation. His book `Medical Curriculum, Pharmaco-dynamics and Treatment` includes many original sections, based on his own experimental research carried out at the Institute of Pharmaco-dynamics. Akil Muhtar Özden retired in 1943 and was elected as representative to the Parliament in 1946, from Cumhuriyet Halk Partisi. He died in March 12, 1949. 123