Citizenship and ethnicity in Turkey and Iran

Bu tez Türkiye ve İran'da vatandaşlık oluşumunu karşılaştırmalı olarak anlamaya çalışmaktadır. Bu amaçla iki ülkedeki etnik yapı, devlet ve ulus kurma süreçleri incelenmektedir. Tezin araştırma konusu ne gibi soyo-politik ve kültürel etmenlerin iki ulus devletin farklı yönlere gitmesine ve iki ülkede yirminci yüzyılın sonunda farklı vatandaşlık ve devlet oluşumlarının ortaya çıkmasına neden olduğudur. Ulus devletlerin etnik homojenleştirme süreci, kitle hareketlerinin gücü ve yaygınlığı, devletin sosyo-politik gelişmeleri belirlemede ne kadar merkezi olduğu ve toplumun devletin düzenlemelerine ne kadar direnç gösterdiği incelenen konular arasındadır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını belirleyen temel etmenlerin Osmanlı devletinden alınan miras, gayri-Müslimlere uygulanan etnik temizleme ve Kürt nüfusun asimile edilmeye çalışılması olduğu savunulmuştur. İran vatandaşlığını belirleyen temel etmenlerinse toplumdan yükselen muhalif kitle hareketleri, bölgesel otonom hareketler ve İran devlet yönetiminin işgaller sonucu darbe alması olduğu savunulmuştur. Türk ulusal kimliği daha güçlü olarak Türk etnisitesine dayanır; İran ulusal kimliği diğer etnik kimlikler üzerine şemsiye bir kimlik işlevi görmüştür. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı İran vatandaşlığına göre, etnik temelli ve dışlayıcı Alman modeline daha yakındır; İran vatnadaşlığı, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına göre, toprak temelli ve asimilasyoncu Fransa modeline daha yakındır. This thesis aims at understanding the citizenship formations in Turkey and Iran by a comparative study of ethnicity, state formation, and nation building in the two lands. The research question is what kind of socio-political and cultural elements caused the two nation states to follow different paths and end up with different citizenship and state formations in the end of the twentieth century. The foci of comparison are the homogenization process of the nation states in ethnic terms, the extent of mass movements, the degree of centrality of the state in shaping the sociopolitical life, and the resistance to the state imposed regulations. In this thesis it is argued that the state tradition inherited from the Ottomans, the ethnic cleansing of the non-Muslim minorities, and the intention to assimilate the Kurdish population were the main determinants of Turkish citizenship. The mass movements emanating from the societal groups, the provincial autonomous movements, and the disruption of the state by external invasions were the main determinants of Iranian citizenship. The national identity in Turkey was more strongly based on the Turkish ethnicity; the Iranian national identity functioned as an umbrella identity over all ethnic identities in Iran. The Turkish citizenship, in comparison to Iranian, was closer to the ethnocentric and exclusionary German model; the Iranian citizenship, in comparison to the Turkish, was closer to the soil based and assimilationist French model. 277