Okul öncesi̇ dönem di̇nleme ortamlari ve yansimalarinin yaşam kali̇tesi̇ üzeri̇ne etki̇si̇ ölçeği̇'ni̇n türkçe adaptasyonu: geçerli̇li̇k ve güveni̇li̇rli̇ği̇

Tam Metin / Tez Amaç: İşitme kaybı çocukların yaşam kalitesi üzerinde olumsuz bir etki oluşturmakla birlikte belirli gelişim alanlarını ciddi anlamda etkileyebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönem çocukların işitme ile ilişkili yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi ve gelişimlerinin takibinde yardımcı rol oynaması için geliştirilmiş ve orijinal adı ‘Preschool Hearing Environments and Reflections on Quality of Life Questionnaire’ olan ölçeğin Türkçe adaptasyonu, geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yapılarak literatüre kazandırılmasıdır. Yöntem: Çalışmamıza 2-6 yaş arası işitme kaybı bulunan 110 (56 koklear implant kullanıcısı, 54 işitme cihazı kullanıcısı) ve normal işitmeye sahip 100 çocuk olmak üzere toplam 210 çocuk katılmıştır. Öncelikle katılımcılardan online olarak çocuk bilgi formu doldurmaları istenerek demografik verilerine ulaşılmış, ardından Türkçe’ye uyarlaması yapılan Okul öncesi Dönem Dinleme Ortamları ve Yansımalarının Yaşam kalitesi Üzerine Etkisi (HEAR-QL(TR)) Ölçeği 15 gün arayla iki kez uygulanmıştır. Orijinal ölçek geliştirme çalışmasında bulunan faktör yapısının örneklemimizde doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek için (yapı geçerliliği) doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Ölçeğin güvenilirliği için Cronbach alfa ve sınıf içi korelasyon değerleri incelenmiştir. Ölçekten elde edilen verilerin zaman içindeki kararlılığını belirlemek için test-tekrar test yöntemi kullanılmış, sonuçları bağımlı örnekler t testi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Okul Öncesi Dönem Dinleme Ortamları ve Yansımalarının Yaşam Kalitesine Etkisi Ölçeği alt boyutu 23 maddeden oluşmaktadır, ilk uygulamada Cronbach alfa değeri 0,922 ikinci uygulamada ise 0,926 bulunmuştur (yüksek güvenirlik). Geçerlik analizi için kurulan modelde x2/df=2,156, RMSEA= 0,074, SRMR= 0,078, GFI= 0,830, AGFI= 0,789, CFI= 0,895 ve TLI= 0,881 olarak elde edilmiştir (iyi model uyumu). Test-tekrar test güvenirliği açısından her iki ölçüm arasındaki korelasyon 0,837 olarak bulunmuştur ve test tekrar test puanları arasında istatistiksel olarak fark yoktur (p=0,15). Ölçekten alınan toplam puanlara göre işitme kayıplı çocukların normal işiten yaşıtlarından daha düşük puanlar aldığı ve özellikle davranış ve dikkat, işitme ortamları ve iletişim alt alanlarında farkın belirgin olduğu bulunmuştur. Sonuç: Okul öncesi HEAR-QL(TR) ölçeğinin 2 ila 6 yaş arası çocuklarda işitmeyle ilişkili yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna varılmıştır. Objective:Hearing loss has a detrimental impact on children's quality of life, but it can have major consequences in specific developmental areas. The goal of this study is to adapt the scale into Turkish language, originally known as the 'Preschool Hearing Environments and Reflections on Quality of Life Questionnaire,' which was developed for assessing preschool children's hearing-related quality of life, and to incorporate it into the literature through validity and reliability analyses. Methods: A total of 210 children, 110 with hearing loss (56 cochlear implant users, 54 hearing aid users) and 100 children with normal hearing, aged 2-6 years participated in our study. First, the participants were asked to fill out an online child information form, and their demographic data were collected, before the Scale of the Effect of Preschool Period Listening Environments and Reflections on Quality of Life, which was adapted into Turkish, was used twice with a 15-day interval. Confirmatory factor analysis (construct validity) was utilized to examine whether the original scale development study's factor structure was validated in our sample. Cronbach's alpha and intraclass correlation values were used to assess the scale's reliability. To determine the stability of the data received from the scale over time, the test-retest technique was followed, and the findings were evaluated by using dependent samples t-test. Results: The Cronbach's alpha value for the Pre-School Listening Environments and Reflections on Quality of Life Scale was determined to be 0.922 in the first application and 0.926 in the second application (high reliability). In the validity analysis model; fit indices were as follows; =2,156, RMSEA= 0,074, SRMR= 0,078, GFI= 0,830, AGFI= 0,789, CFI= 0,895 ve TLI= 0,881 (good model fit). The correlation between both assessments was determined to be 0.837, and there was no statistical difference between test-retest scores (p=0.15). According to the scale's overall scores, children with hearing loss scored lower than their normal hearing peers, and the difference was notably noticeable in the sub-areas of behavior and attention, hearing settings, and communication. Conclusion: The Preschool HEAR-QL scale was found to be a valid and reliable measure for assessing hearing-related quality of life in children aged 2 to 6 years.